Οι κοινωνικές δομές, ορισμένες θρησκευτικές πεποιθήσεις και η έλλειψη δικαστικής απάντησης από το Κράτος είναι ένας συνδυασμός επικίνδυνος, που καθιστά δυνατή την ύπαρξη και τη συνεχή παρουσία ιδρυμάτων που προσφέρουν θεραπείες για να “επαναπροσανατολίσουν” τις σεξουαλικές προτιμήσεις των ΛΟΑΤΙ ατόμων. Εικονογράφηση από την Mónica Rodríguez. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Το ακόλουθο είναι το τρίτο μέρος μιας επανέκδοσης ενός κειμένου του Carlos Flores, το οποίο δημοσιεύτηκε αρχικά από το Connectas και επανεκδόθηκε με τη βοήθεια του συγγραφέα για τη δημιουργία μιας τριμερούς σειράς. Αφορά κλινικές “αποομοφυλοφιλοποίησης” που νοσηλεύουν άτομα της ΛΟΑΤΙ κοινότητας με τη βία, με σκοπό να “θεραπεύσουν” την ομοφυλοφιλία τους. Η πλήρης δημοσίευση περιέχει λεπτομερείς περιγραφές των περιπτώσεων και ευρύτερες μαρτυρίες, που καταδεικνύουν την κακομεταχείριση και τους εξευτελισμούς που υπέστησαν τα θύματα.

Παρά τους κανόνες που επιδιώκουν να ρυθμίσουν και να αποτρέψουν την απαγωγή και την κακομεταχείριση των ομοφυλόφιλων ατόμων, οι περιπτώσεις δεν σταματούν. Για παράδειγμα, τον Φεβρουάριο του 2017, στην Κουένκα στο νότιο Εκουαδόρ εγκρίθηκε το Δημοτικό Διάταγμα για την κοινωνική Ένταξη και τον Σεβασμό της Σεξουαλικής Διαφορετικότητας, που απαγορεύει τη λειτουργία κέντρων, που προσφέρουν δήθεν θεραπείες κατά της ομοφυλοφιλίας, αμφιφυλοφιλίας, τρανσεξουαλικότητας ή διαφυλικότητας.

Eπίσης, έγινε γνωστή η περίπτωση του Elías, στην επαρχία Guayas (ακτή του Εκουαδόρ). Το αγόρι είχε δηλώσει ανοιχτά την ομοφυλοφιλία του και η μητέρα του, πολύ ισχυρών θρησκευτικών πιστεύω, έλαβε μέτρα για να τον κλείσει πρώτα σε ένα σχολείο αντβεντιστών στον Άγιο Δομίνικο των Tsáchilas και στη συνέχεια σε μια παράνομη κλινική του Quinindé, στην επαρχία Εσμεράλντας, στα σύνορα με την Κολομβία.

Σύμφωνα με τον ξάδερφό του, τον Elías, τον κλείδωναν και τον υποχρέωναν να χτυπά τους συμμαθητές του, “γιατί έτσι γινόταν άνδρας” σε αυτό το σχολείο. Όταν το έσκασε, έμεινε ένα διάστημα στο σπίτι του, αλλά ο Elías συμφιλιώθηκε με τη μητέρα του και επέστρεψε μαζί της. Μια μέρα εξαφανίστηκε και τότε ο ξάδερφός του κατήγγειλε την περίπτωση ενώπιον του Συμβουλίου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Guayaquil.

“Δεν αποομοφυλοφιλοποιούμε”

Οι ρυθμιστικές εξελίξεις στην Κουένκα άφησαν έκπληκτους πολλούς ακτιβιστές λόγω της μικρής δημοτικής αντίδρασης για την υιοθέτησή τους, όταν παρουσιάστηκε ο εξαναγκαστικός εγκλεισμός δύο γυναικών λεσβιών που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Μία από αυτές εισήχθη στο κέντρο εξαρτήσεων Mujer de Valor. Όταν συνομιλήσαμε με τον Marcelo Campuzano, διευθυντή και ιδιοκτήτη, παραδέχτηκε ότι πράγματι στο ίδρυμα βρισκόταν μία εκ των νεαρών λεσβιών της υπόθεσης που αναφέρθηκε, αλλά διαβεβαιώνει ότι η εισαγωγή έγινε για προβλήματα αλκοολισμού. “Εμείς δεν αποομοφυλοφιλοποιούμε τα άτομα, γιατί δεν είναι η δουλειά μας κάτι τέτοιο”.

Ωστόσο, το μοναδικό έγγραφο που θα μπορούσε να αναθεωρηθεί σχετικά με την υπόθεση ήταν το απλό αντίγραφο της απόφασης της Επαρχιακής Διεύθυνσης Υγείας της Κουένκα, στο οποίο διευκρινίζεται ότι μία από τις νεαρές πράγματι είχε προβλήματα αλκοολισμού και την έφερε η οικογένειά της στην κλινική, παρότι η νεαρή ποτέ δεν υπέγραψε την ενημερωμένη συγκατάθεση, κάτι που είναι αντίθετο από αυτό που δηλώθηκε από το κέντρο Mujer de Valor. Πέρα από αυτό, αυτή η Επαρχιακή Διεύθυνση τούς απάλλαξε από την ευθύνη και τους διέταξε μόνο να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις που ορίζονται στον κανονισμό.

Όταν ρωτάμε σχετικά με τις περιπτώσεις αποομοφυλοφιλοποίησης ρωτώντας σε άλλα κέντρα εθισμών, η απάντηση των διευθυντών είναι η ίδια: δεν αποομοφυλοφιλοποιούμε. Κατηγορηματικά, κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι παραγόμενοι εγκλεισμοί οφείλονταν πάντα σε περιπτώσεις εξάρτησης και ότι, ακόμη, καταδείχθηκαν και σε δικαστικές υποθέσεις.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πρώτη επίθεση που υφίστανται, συμβαίνει στο σπίτι, λέει ο Jorge Betancourt του Verde Equilibrante, στην Κουένκα:

Muchas veces, en los grupos focales nos han comentado, [que] llegan a consumir el alcohol u otras sustancias porque es un medio que les ahonda sus penas, o la angustia de que en la casa los están martirizando, burlándose o muchas veces, hasta pegándoles. Luego las familias los internan por el uso de alcohol y drogas.

Πολλές φορές, στις ομάδες εστίασης μας έχουν πει, [πως] φτάνουν να καταναλώνουν αλκοόλ ή άλλες ουσίες επειδή είναι ένα μέσο που τους εμβαθύνει τη θλίψη τους ή την αγωνία επειδή στο σπίτι τους κάνουν βασανιστήρια, κοροϊδεύοντάς τους ή μερικές φορές, μέχρι χτυπώντας τους. Ύστερα, οι οικογένειες τούς εγκλείουν εξαιτίας της χρήσης αλκοόλ ή ναρκωτικών.

Η Annie Wilkinson, συγγραφέας του βιβλίου Χωρίς υγεία, δεν υπάρχει αγιότητα, αφιερωμένο στις βίαιες θεραπείες αλλαγής σεξουαλικής ταυτότητας στο Εκουαδόρ, εντοπίζει, επίσης, ένα μοτίβο αναφορικά με αυτούς που διαχειρίζονται τα ιδρύματα:

El director de un centro salió desde otro centro. Luego una persona sale de ese segundo centro y abre otro, y de allí sigue igual, creando una cadena o red informal de centros. Algunos están vinculados a personas en el gobierno y muchos tienen relaciones con iglesias cercanas que les ayudan en su trabajo.

Ο διευθυντής ενός κέντρου βγήκε από άλλο κέντρο. Στη συνέχεια, ένα άτομο βγαίνει από αυτό το δεύτερο κέντρο και ανοίγει άλλο, και από εκεί συνεχίζει το ίδιο, δημιουργώντας μια αλυσίδα ή ανεπίσημο δίκτυο κέντρων. Μερικοί συνδέονται με άτομα στην κυβέρνηση και πολλοί έχουν σχέσεις με κοντινές εκκλησίες που τους βοηθούν στη δουλειά τους.

“Να αποποινικοποιήσουμε την ομοφυλοφιλία του μυαλού και της καρδιάς των ανθρώπων”

Το πρόβλημα μιας γκρίζας ζώνης μεταξύ της έκφρασης της πίστης, της ψυχολογικής θεραπείας και της βίαιης αλλαγής της σεξουαλικής ταυτότητας προκαλεί ποικίλες αντιδράσεις. Ο Patricio Aguirre, σε συνέντευξη όταν ήταν υπεύθυνος της Εθνικής Διεύθυνσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Φύλου και Ένταξης του Υπουργείου Δημόσιας Υγείας, διαβεβαιώνει πως οι εκκλησίες δεν πρέπει να προσφέρουν θεραπείες αυτού του είδους, επειδή θεωρείται παραβίαση των δικαιωμάτων.

Από την πλευρά του, ο Patricio Benalcázar, από το Γραφείο του Διαμεσολαβητή, διερευνά τα όρια από άλλη οπτική γωνία:

Si las personas libremente consienten en ir a un culto y a un tipo de apoyo espiritual con el ejercicio de su autonomía qué puede hacer usted, qué puedo hacer yo […] otra cosa es si es que hay manipulación, si es que hay abuso y hay algún atentado a tu integridad psíquica, física o moral, donde por supuesto el eje de los derechos humanos tiene que participar.

Εάν τα άτομα συμφωνούν ελεύθερα στο να πάνε σε ένα τελετουργικό και σε ένα είδος πνευματικής στήριξης με την άσκηση της αυτονομίας τους, τι μπορείτε να κάνετε εσείς, τι μπορώ να κάνω εγώ […] άλλο πράγμα είναι εάν υπάρχει χειραγώγηση, εάν υπάρχει κατάχρηση και κάποια επίθεση κατά της ψυχικής, φυσικής ή ηθικής σου ακεραιότητας, όπου φυσικά ο άξονας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να συμμετέχει.

Eξετάζοντας εάν γνώριζαν περιπτώσεις εκκλησιών που εμπλέκονταν σε πρακτικές εκτός νόμου, απάντησαν πως όχι.

Η Gabriela Alvear, η οποία επίσης συμμετείχε σε κάποιες επιχειρήσεις επιθεώρησης σε κέντρα ύποπτα για τη διεξαγωγή “θεραπειών” σεξουαλικού επαναπροσανατολισμού κατέληξε:

Vamos a cumplir 20 años de la despenalización de la homosexualidad, pero se requiere despenalizar la homosexualidad de la mente y del corazón de la gente y la sociedad y, adicionalmente, de que el Estado de manera progresiva deje de mirar a la comunidad GLBTI como una minoría y como ciudadanos y ciudadanas de segunda clase.

Πρόκειται να συμπληρώσουμε 20 χρόνια από την αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας, αλλά απαιτείται να αποποινικοποιήσουμε την ομοφυλοφιλία του μυαλού και της καρδιάς του κόσμου και της κοινωνίας και, επιπροσθέτως, η Πολιτεία να πάψει προοδευτικά να κοιτάζει την ΛΟΑΤΙ κοινότητα ως μια μειοψηφία και ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας.