Lombasia, τμήμα του προσφυγικού στρατοπέδου στο Kutupalong. Εικόνα από το Instagram από τον συγγραφέα.

Το έτος 2018 έγινε μάρτυρας μιας απογοητευτικής εξέλιξης στην τρέχουσα κρίση των Ροχίνγκια. Τον Μάρτιο, ο Ειδικός Εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στη Μιανμάρ περιέγραψε την κρίση ως “σφραγίδα μιας γενοκτονίας”. Πέντε μήνες αργότερα, η Διεθνής Ανεξάρτητη Εξεταστική Αποστολή κατηγόρησε τη Μιανμάρ ότι είχε “γενοκτονική πρόθεση” και ότι διέπραξε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου. Και έπειτα τον Οκτώβριο ήρθε ένα ακόμα πλήγμα για τη Μιανμάρ, όταν το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο αποφάσισε ότι το έγκλημα της απέλασης των Ροχίνγκια από τη Μιανμάρ στο Μπανγκλαντές ανήκε στην δική του δικαιοδοσία.

Οι ομάδες υπεράσπισης των Ροχίνγκια ήταν δυναμικές και τόλμησαν να επιτρέψουν στον εαυτό τους να πιστέψει ότι αυτές οι εξελίξεις αποτελούν ένδειξη προόδου. Στη συνέχεια, ξαφνικά, μέσα σε ένα μήνα, οι προοπτικές για τους 1,1 εκατομμύρια πρόσφυγες Ροχίνγκια στο Μπανγκλαντές άλλαξαν. Στα ξαφνικά, αν και όχι απροσδόκητα, σε μια εκλογική περίοδο, η κυβέρνηση του Μπανγκλαντές αποφάσισε να επιβάλει τη συμφωνία επαναπατρισμού που είχαν υπογράψει με τη Μιανμάρ τον Ιανουάριο του 2018.

Το αρχικό σχέδιο για την έναρξη επαναπατρισμού των προσφύγων Ροχίνγκια την Πέμπτη 15 Νοεμβρίου αναβλήθηκε σύμφωνα με πληροφορίες, μετά από διαμαρτυρίες προσφύγων σε ένα στρατόπεδο κοντά στα σύνορα μεταξύ Μπανγκλαντές και Μιανμάρ. Ωστόσο, υπήρξαν διαδεδομένες ανησυχίες και ταραχές στα στρατόπεδα, καθώς οι πρόσφυγες αντιμετωπίζουν τη δυνατότητα βίαιης επιστροφής στη Μιανμάρ εν μέσω αναφορών ότι η Μιανμάρ δεν είναι ακόμη έτοιμη να τους δεχθεί. Η απόφαση χαρακτηρίστηκε επικίνδυνη τόσο από τον Ύπατο Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα όσο και από ορισμένες οργανώσεις, που βοηθούν τους πρόσφυγες.

Bangladesh's Refugee Relief and Repatriation Commissioner has said two transit camps have been created in Kerontali and in Ghumdum, Naingkongchori, in preparation for the repatriation of #Rohingyahttps://t.co/XjVt2svPCU#nonrefoulement #RRRC pic.twitter.com/CbEq5oPSZA

— Shafiur Rahman (@shafiur) November 10, 2018

Ο Επίτροπος Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Επαναπατρισμού του Μπανγκλαντές, δήλωσε ότι δύο στρατόπεδα διέλευσης έχουν δημιουργηθεί στο Kerontali και στο Ghumdum, του Naingkongchori, για την προετοιμασία του επαναπατρισμού των #Ροχίνγκια

Before repatriation #Rohingya, Security of life,citizenships right,human rights and other basic rights must be ensured pic.twitter.com/FBK665mMUm

— Mohammed Zakaria (@zakariaqc25) November 11, 2018

Πριν από τον επαναπατρισμό των #Ροχίνγκια, πρέπει να διασφαλιστούν η ασφάλεια της ζωής, το δικαίωμα των υπηκόων, τα ανθρώπινα δικαιώματα και άλλα βασικά δικαιώματα.

The United Nations’ refugee agency will not provide humanitarian assistance to #Rohingya Muslims who return to Myanmar if they are interned in camps, according to an internal position paper circulated days before the initial repatriation is due to start.https://t.co/LuQqOt1e2f

— Ro Nay San Lwin (@nslwin) November 13, 2018

Ο Οργανισμός Προσφύγων των Ηνωμένων Εθνών δεν θα παράσχει ανθρωπιστική βοήθεια στους μουσουλμάνους #Ροχίνγκια, οι οποίοι επιστρέφουν στη Μιανμάρ εάν κρατηθούν σε στρατόπεδα, σύμφωνα με έγγραφο εσωτερικής ενημέρωσης που κυκλοφόρησε λίγες μέρες πριν αρχίσει ο αρχικός επαναπατρισμός.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο ακούσιος επαναπατρισμός έχει προβλεφθεί και εφαρμοστεί και σε ένα πλαίσιο, όπου οι συνθήκες στην πολιτεία Ρακάιν, από όπου εκατοντάδες χιλιάδες Ροχίνγκια διέφυγαν πέρυσι, δεν είναι ευνοϊκές. Αυτό το άρθρο κάνει μια σύντομη τομή στην ιστορία τεσσάρων δεκαετιών.

Μια ανοχή της αδικίας

Περπατώντας γύρω από το προσφυγικό στρατόπεδο του Kutupalong, ίσως σας έρθει η παρόρμηση να αποσυναρμολογήσετε  το σύνολο των θεσμών, των πρακτικών και των σχέσεων που δημιούργησαν τον τόπο, επειδή θα είναι αδύνατο να καταλάβετε πώς οι άνθρωποι ανέχονται το είδος της ασυνέπειας και της αδικίας που βλέπετε τριγύρω σας. Εάν κατάγεστε από το Μπανγκλαντές και αντιλαμβάνεστε ότι αυτό είναι μέρος της χώρας σας, θα είναι δύσκολο να αντιληφθείτε τα κίνητρα ή τις προκλήσεις που οδήγησαν τις δυνάμεις που υπάρχουν και διάφορες άλλες δυνάμεις να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν ένα τέτοιο μέρος. Ακόμα κι αν βλέπετε το Kutupalong ως σκηνή όπου ξετυλίγεται το δράμα της πρόσφατης ιστορίας, θα αμφισβητήσετε την αίσθηση τέτοιων επαναλαμβανόμενων και δαπανηρών παραγωγών.

Λακούβες με δύσοσμα, στάσιμα νερά υπάρχουν διάσπαρτες στα στρατόπεδα προσφύγων Ροχίνγκια στο Μπανγκλαντές. Εικόνα από το Instagram από τον συγγραφέα.

Τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας της Μιανμάρ και τα εγκλήματα κατά της ειρήνης μπορεί να μην έχουν ακόμη συζητηθεί σωστά στα διεθνή φόρουμ. Αλλά ποιος θα λάβει υπόψη και θα υποστηρίξει ότι τα εγκλήματα που διαπράττονται από την Μιανμάρ συμβαίνουν σε μέρη όπως το Kutawpalong, ένα τόπο που υποτίθεται ότι παρέχει καταφύγιο σε ευάλωτους ανθρώπους;

Εδώ στο Μπανγκλαντές, υπάρχει μια εκπληκτική ικανότητα να ξεχνάμε, να αγνοούμε ή να παρακάμπτουμε ό,τι είναι δυσάρεστο ή άβολο—πράγματι, για οτιδήποτε έρχεται σε αντίθεση με τις βασικές αρχές της ανθρωπότητας και του διεθνούς δικαίου. Ας ξεκινήσουμε με τα τέλη της δεκαετίας του '70 και την πρώτη μαζική έξοδο περισσότερων από 200.000 προσφύγων Ροχίνγκια. Αυτό είναι που δήλωσε το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην έκθεση του 1996:

Αναμένοντας να βρουν προστασία, αυτοί οι πρόσφυγες βρήκαν περαιτέρω δίωξη από μια κυβέρνηση (του Μπανγκλαντές), που ήταν τόσο πρόθυμη να πάψει να ασχολείται πλέον μαζί τους. Πάνω από 12.000 πρόσφυγες έχασαν τη ζωή τους, καθώς η κυβέρνηση του Μπανγκλαντές μείωσε τις ποσότητες τροφίμων στα στρατόπεδα προκειμένου να τους αναγκάσει να επιστρέψουν και μετά από διμερή συμφωνία μεταξύ των δύο κυβερνήσεων, οι περισσότεροι πρόσφυγες επαναπατρίστηκαν λιγότερο από 16 μήνες μετά την άφιξή τους.

Αντικρίζετε έναν προσφυγικό καταυλισμό, τη φτώχεια, τον διωγμό, το ρατσισμό, το συμφέρον, την ποινικοποίηση, τον αποκλεισμό, τη φυλετικοποίηση, την αντίφαση. Και την άρνηση. Εικόνα από το Instagram από τον συγγραφέα.

Μια άλλη μεγάλη έξοδος από τη Μιανμάρ συνέβη το 1991. Και ένα άλλο σύνολο αναγκαστικών επαναπατρισμών πραγματοποιήθηκε το 1992 και το 1993 που ήταν εξίσου ανελέητοι. Υπήρξαν συγκρούσεις μεταξύ προσφύγων και αρχών του Μπανγκλαντές, και ήταν θανάσιμες. Οι επαναπατρισθέντες, περίπου 50.000, δεν μπόρεσαν να εντοπιστούν από την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) τρία χρόνια αργότερα. Λίγο περισσότερο από μια δεκαετία αργότερα, τον Νοέμβριο του 2004, ένας αριθμός Ροχίνγκια προσφύγων πέθαναν και πολλοί επλήγησαν κατά τη διάρκεια ενός άλλου επεισοδίου καταναγκαστικού επαναπατρισμού από τα στρατόπεδα του Μπανγκλαντές.

Η πρώτη υπεράσπιση της κυβέρνησης του Μπανγκλαντές στην ενέργεια αυτή για το κοινό και για τον κόσμο γενικότερα ήταν ότι το Μπανγκλαντές ήταν μια φτωχή χώρα και δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει τέτοιους μεγάλους αριθμούς προσφύγων. Και ενώ η πολιτική απόχρωση της κυβέρνησης έχει μεταβληθεί από τότε, η ποιότητα του λόγου, του προβληματισμού και των πολιτικών δηλώσεων δεν έχει αλλάξει σε διάστημα τεσσάρων δεκαετιών. Η κυβέρνηση του Μπανγκλαντές έχει μία και μοναδική αποφασιστικότητα να επιστρέψει όλους τους Ροχίνγκια πρόσφυγες. Με την πάροδο των χρόνων, κατόρθωσε να πείσει την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) να υποβάλει προσφορές, κατηγοριοποιώντας τους Ροχίνγκια ως “οικονομικούς μετανάστες”, κι όχι ως αιτούντες άσυλο. Και έτσι προκύπτει ότι οι ανάγκες και οι αδυναμίες όσων διαμένουν στα στρατόπεδα δεν είναι ανησυχητικές. Αυτοί οι άνθρωποι πρέπει μόνο να επιστρέψουν.

15 #Rohingya who left from #Sittwe were arrested in Ann Tsp by authorities while they were traveling to #Yangon on 12 Nov 2018. Source-https://t.co/39XMAm5Rpq #Bangladesh govt must stop the repatriation of #Rohingyas back to #Myanmar because nothing has changed in Rakhine state. pic.twitter.com/5d7FSXOYVd

— Soe Thu Moe (@Sthumoe) November 13, 2018

15 #Ροχίνγκια που έφυγαν από το #Sittwe συνελήφθησαν στο Ann Tsp από τις αρχές ενώ ταξίδευαν προς το #Yangon στις 12 Νοεμβρίου 2018. Η κυβέρνηση του #Μπανγκλαντές πρέπει να σταματήσει τον επαναπατρισμό των #Ροχίνγκια πίσω στην #Μιανμάρ επειδή στην πολιτεία Ρακάιν τίποτα δεν έχει αλλάξει.

time and time again we have seen how repatriating the Rohingya has never worked nd yet in 48 hours the #Rohingya repatriation from bangladesh starts. wen repatriation is forced nd not voluntary, it's no longer repatriation. It's refoulement. It's illegal nd a crime against humanity pic.twitter.com/ojB2qjJyh9

— ☔ (@brownaandlovely) November 14, 2018

Ξανά και ξανά, είδαμε πώς ο επαναπατρισμός των Ροχίνγκια δεν έχει δουλευτεί ποτέ κι ακόμη μέσα σε 48 ώρες ξεκινά ο επαναπατρισμός των #Ροχίνγκια από το Μπανγκλαντές. Όταν ο επαναπατρισμός αναγκάζεται να μην είναι εθελοντικός, δεν είναι πλέον επαναπατρισμός. Είναι επαναπροώθηση. Είναι παράνομο και έγκλημα κατά της ανθρωπότητας

Σίγουρα η αδυναμία να προωθηθεί η συνειδητοποίηση των ελλείψεων αυτής της προσέγγισης αποτελεί ένα από τα υποδεέστερα σημάδια των χρονικών της ιστορίας των προσφύγων. Πώς το 2018 μπορούμε ακόμα να δούμε τον επαναπατρισμό ως στόχο, όταν όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτές οι κυκλικές εισροές στο Μπανγκλαντές έχουν τις ρίζες τους στην καταστροφική δίωξη και άρνηση της ιθαγένειας της Μιανμάρ στους Ροχίνγκια, αν και έχουν ζήσει στη χώρα για γενιές; Σε περίπτωση επιστροφής, οι Ροχίνγκια πρόσφυγες θα υπομείνουν ξανά τον κύκλο των δολοφονιών, των βιασμών, των σωματικών βασανιστηρίων, της αναγκαστικής μετεγκατάστασης, της φυγής σε στρατόπεδα, της δήμευσης γης και ιδιοκτησίας, της υποχρεωτικής εργασίας, των περιορισμών στην πρόσβαση στην εκπαίδευση, στην απασχόληση και στις δημόσιες υπηρεσίες, των περιορισμών στους γάμους, στην άσκηση των θρησκευτικών τους καθηκόντων, καταστροφή των ιερών τους χώρων, κλπ.

Περπατώντας το σούρουπο. Υπάρχει ένα γήπεδο σε ένα υψηλό επίπεδο στο στρατόπεδο #προσφύγων #Kutupalong. Είναι πάντα γεμάτο δραστηριότητες. Ευθυγραμμισμένο από τη μία πλευρά με μικρά καταστήματα που πωλούν αρωματισμένα ποτά, σνακ, τσιγάρα και paan (φύλο ινδοκάρυδου με μπαχαρικά). Εικόνα από το Instagram από τον συγγραφέα.

Εν τω μεταξύ, γενιές παιδιών χωρίς πατρίδα μεγαλώνουν στα στρατόπεδα σε συνθήκες φτώχειας, χωρίς ευκαιρίες, χωρίς δυνατότητα κοινωνικής κινητικότητας και υπό συνθήκες που δεν θα μπορέσουν να εκφράσουν εικόνα. Κάποιος πρέπει πραγματικά να επισκεφτεί τον τόπο για να πάρει μια σωστή αίσθηση.

Υπάρχει μια διαφορά μεταξύ πένθους και μελαγχολίας. Το πένθος είναι όταν κάποιος αποδέχεται την απώλεια και προσωρά. Στη μελαγχολία, δεν αποδέχεται την απώλεια, η οποία στη συνέχεια ενσωματώνεται στο να είναι κανείς στο σημείο που να θυμάται συνεχώς.

Περπατώντας γύρω από το Kutupalong, κάποιος αισθάνεται μελαγχολία, επειδή η κυβέρνηση του Μπανγκλαντές δεν θα έχει άλλο τρόπο.

Ένα στρατόπεδο #προσφύγων δεν είναι μέρος για να αναθρέψεις ένα παιδί. Στα στρατόπεδα των #Rohingya, τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. Για άτομα όλων των ηλικιών.  Η ρίζα των κυκλικών εισροών στο #Μπανγκλαντές είναι η άρνηση της ιθαγένειας στους Ροχίνγκια στη Μιανμάρ και η αμείλικτη δίωξη που τους έγινε. Εικόνα από το Instagram από τον συγγραφέα.