Στην Πράγα, ένα αιμορροούν μνημείο ανοίγει και πάλι παλιές πληγές

Μνημείο στο Στρατάρχη Κόνιεφ λερωμένο με κόκκινη μπογιά, γραμμένα με σπρέι: “Ο λαός δεν ξεχνά τον Κόνιεφ το φονιά!”. Φωτογραφία: Filip Noubel, χρησιμοποιείται με άδεια.

Καθώς οι κάτοικοι της Πράγας ενθυμούνται την 51η επέτειο της σοβιετικής εισβολής στην τότε Τσεχοσλοβακία, μια νέα αντιπαράθεση έχει ξεσπάσει έπειτα από το ρίξιμο κόκκινης μπογιάς σε άγαλμα του Σοβιετικού Στρατάρχη Ιβάν Κόνιεφ στο 6ο διαμέρισμα της Πράγας.

Το άγαλμα έχει βανδαλιστεί παρομοίως και στο παρελθόν, αλλά το βράδυ της 21ης προς 22 Αυγούστου, μια μέρα μετά την επέτειο της εισβολής του 1968 στην Τσεχοσλοβακία, αυτή τη φορά η κόκκινη μπογιά συνοδευόταν με τις λέξεις “Ne krvavému maršálovi! Nezapomeneme [“Όχι στο φονιά Στρατάρχη! Δεν ξεχνάμε] και “45”, “'56”, “'61”, “'68”, σαφείς νύξεις στα έτη 1945, 1956, 1961 και 1968.

Η βάση του αγάλματος του Κόνιεφ με τους αριθμούς '56, '61 και '68. Φωτογραφία: Filip Noubel, χρησιμοποιείται με άδεια.

Μετά το βανδαλισμό του αγάλματος, οι Αρχές του 6ου Διαμερίσματος της Πράγας έκαναν την εξής δήλωση στη σελίδα τους στο Facebook:

“Koněv je zase pomalovaný…Abychom poškozování pomníku zabránili, už jsme toho udělali hodně a přestože desky vysvětlují, co všechno Koněv za svůj život „dokázal“, vox populi mluví jasně. Dejvice Koněva nechtějí. S ruskou ambasádou jsme v minulosti jednali o přemístění sochy a dokonce jim nabízeli, že si Koněva mohou odvézt na nedalekou zahradu velvyslanectví. O odstranění budeme jednat znova, a dokud nezačnou jednat konstruktivně, zůstane socha pomalovaná. ”.

Ο Κόνιεφ δέχτηκε μπογιές για άλλη μια φορά…Έχουμε ήδη κάνει πολλά για να προλάβουμε ζημιές στο μνημείο, αλλά παρότι έχουμε αναμνηστικές πλάκες που εξηγούν τι “κατάφερε” ο Κόνιεφ κατά το βίο του, η φωνή του λαού μιλά καθαρά. Έχουμε συζητήσει στο παρελθόν με τη Ρωσική Πρεσβεία το ενδεχόμενο να τοποθετηθεί αλλού το άγαλμα και προσφερθήκαμε να το μεταφέρουμε στον κοντινό κήπο της Ρωσικής Πρεσβείας. Θα το συζητήσουμε ξανά, αλλά μέχρι να υιοθετήσουν μια πιο εποικοδομητική προσέγγιση, το άγαλμα θα παραμείνει ως έχει με την μπογιά.

Η αμφισβητούμενη κληρονομιά του Κόνιεφ

Ενώ κάποιοι θεωρούν τον Κόνιεφ “απελευθερωτή” της Πράγας στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, για άλλους αποτελεί τον ιθύνοντα νου της σκληρής καραστολής της Ουγγρικής Εξέγερσης του 1956. Η διαφωνία έχει περάσει τα σύνορα της χώρας πλέον, καθώς η Μόσχα αντιδρά σε σειρά γεγονότων, τα οποία εκλαμβάνει ως απαξιωτικά για το ρόλο της Σοβιετικής Ένωσης στην πρόσφατη ιστορία της Τσεχοσλοβακίας.

Μέχρι το τέλος του κομουνισμού στη Τσεχοσλοβακία το 1989 και στη Σοβιετική Ένωση το 1991, η επίσημη γραμμή γύρω από τον Κόνιεφ ήταν μάλλον ευθεία: βραβευμένος δις με την υψηλότερη διάκριση του Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης, είχε απελευθερώσει το μεγαλύτερο κομμάτι της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης από τη ναζιστική Κατοχή, με πιο δημοφιλή την απελευθέρωση της Πράγας. Επευφημούνταν επίσης ως ήρωας σε σχολικά βιβλία, ταινίες, μνημεία και παιδικά βιβλία. Συμβόλιζε επίσης τη στρατιωτική και ηθική νίκη της Σοβιετικής Ένωσης κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς και το τίμημα που πλήρωσε θυσιάζοντας περίπου 140.000 ζωές Σοβιετικών μόνο στην Τσεχοσλοβακία

Ο Στρατάρχης Κόνιεφ εισέρχεται στην Πράγα το Μάιο του 1945. Η φωτογραφία χρησιμοποιείται με άδεια CC BY-SA 3.0

Ωστόσο, ένα γεγονός παλαιότερα γνωστό κυρίως σε Τσεχοσλοβάκους και Σοβιετικούς ιστορικούς επανήλθε στην επιφάνεια δημόσια στις αρχές της δεκαετίας του '90. Ο Κόνιεφ δεν ήταν ούτε ο πρώτος ούτε ο μοναδικός απελευθερωτής της Πράγας και της Τσεχοσλοβακίας το 1945. 

Η πρώτη ομάδα που πήρε τα όπλα και αντιτάχθηκε ενάντια στις εναπομείνασες δυνάμεις των Γερμανών Ναζί, που είχαν ακόμα υπό τον έλεγχό τους την Πράγα, ήταν στην πραγματικότητα η Στρατιά Βλάσοφ, μια ομάδα Ρώσων, που είχαν εισχωρήσει εθελοντικά στη Ναζιστική Γερμανία για να πολεμήσουν ενάντια στη Σοβιετική Ένωση, αλλά έπειτα στράφηκαν εναντίον του Χίτλερ το 1945, όσο είχαν στρατοπεδεύσει στην Πράγα, όπου κατέληξαν να μάχονται πλάι στην τσεχοσλοβάκικη αντίσταση

Επίσης υποβαθμισμένος ή υπό λογοκρισία στα σοβετικά και τσεχοσλοβακικά σχολικά βιβλία και τον επίσημο δημόσιο διάλογο ήταν ο ρόλος των αμερικανικών δυνάμεων, που εισέβαλαν στην Τσεχοσλοβακία σχεδόν από τις 19 Απριλίου 1945, βδομάδες πριν τον Μάιο της ίδιας χρονιάς, όταν απελευθερώθηκε η Πράγα.

Και απελευθερωτής και δυνάστης

Πλέον στρατιωτικός σταρ και έμπιστος του Στάλιν, ο Κόνιεφ συνέχισε τη σταδιοδρομία του με δυο κρίσιμες ιστορικές στιγμές, που βοήθησαν τη Μόσχα να διασφαλίσει τον έλεγχό της στην Κεντρική Ευρώπη: επέβλεπε την οικοδόμηση του Τείχους του Βερολίνου και ηγήθηκε της καταστολής της Ουγγρικής Επανάστασης του 1956, η οποία είχε ως στόχο την απελευθέρωση της χώρας από την κομουνιστική και σοβιετική επιρροή. Αρκετές χιλιάδες έχασαν τη ζωή τους και περίπου 200.000 Ούγγροι εγκατέλειψαν τη χώρα τους το 1956. Αποκαλύφθηκε επίσης κατά τη δεκαετία του '90 ότι ο Κόνιεφ είχε ηγηθεί αναγνωριστικής εκστρατείας για τη διευκόλυνση της εισβολής του 1968 στην Τσεχοσλοβακία.

Το παραπάνω οδήγησε σε μια αρχική αντιγνωμία το 2018, όταν οι τοπικές Αρχές του 6ου Διαμερίσματος της Πράγας αποφάσισαν να εγκαταστήσουν μια νέα αναμνηστική πλάκα στο μνημείο του Κόνιεφ, το οποίο είχε αναγερθεί το 1980 στην τότε σοσιαλιστική Τσεχοσλοβακία. Το νέο κείμενο αναγνωρίζει το ρόλο του Κόνιεφ το 1945,αλλά αναφέρει επίσης το ρόλο του στην κατασκευή του Τείχους του Βερολίνου και στην Ουγγαρία το 1956. 

H νέα πλάκα στο άγαλμα του Κόνιεφ το 2018 από τη δημοτική Αρχή του 6ου Διαμερίσματος της Πράγας. Φωτογραφία: Filip Noubel, χρησιμοποιείται με άδεια.

Αποκομουνιστικοποίηση 2.0

Στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, η πτώση του κομουνισμού αρχικά προκάλεσε μια κυβερνητικά προερχόμενη “αποκομουνιστικοποίηση” του αστικού τοπίου: μνημεία, αγάλματα και άλλα σύμβολα ξηλώθηκαν. Πόλεις, πλατείες και δρόμοι μετονομάστηκαν για να σβηστούν οι αναφορές στον κομουνισμό.

Οι πολίτες όμως γρήγορα επανοικειοποιήθηκαν τον αστικό χώρο. Ένα περιβόητο παράδειγμα ήταν το ροζ βάψιμο του πρώτου τανκ, που φέρεται να εισήλθε στην Πράγα τον Μάιο του 1945 από τον νυν παγκοσμίου φήμης Τσέχο καλλιτέχνη David Černý, ο οποίος ήταν τότε μόλις 23 ετών. Το μνημείο αφαιρέθηκε μετά από διαμαρτυρίες από τη Ρωσική Πρεσβεία και φύλακες της δημόσιας εικόνας του Κόνιεφ στη Δημοκρατία της Τσεχίας.

Σήμερα, τακτικές καλλιτεχνικού αντάρτικου ενισχύονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στην Πράγα, η εικόνα του Κόνιεφ έχει γίνει μαγνήτης για ισχυρές αντιδράσεις στο θεωρούμενο από αντιφρονούντες της φιλορωσικής πολιτικής του Προέδρου Μίλος Ζέμαν ως μια αυξανόμενη και απειλητική ρωσική επιρροή.

Ταμπέλα της οδού Κόνιεφ (Κονιέβοβα) στο 3ο Διαμέρισμα της Πράγας. Φωτογραφία: Filip Noubel. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Τον Ιούλιο του 2019, ξεκίνησε συζήτηση από τους κατοίκους του 3ου Διαμερίσματος της Πράγας, όπου ένας από τους κύριους δρόμους ονομάζεται Koněvova (οδός Κόνιεφ στα τσέχικα). Η δημοτική αρχή έλαβε προσοχή και επί του παρόντος διερευνά την υπόθεση για να δει αν ο δρόμος θα μπορούσε να μετονομαστεί, υπό το πρίσμα της διαμάχης γύρω από την κληρονομιά του Κόνιεφ.

Η αντίδραση της Μόσχας

Το συναίσθημα στη Ρωσία, τόσο από την κυβέρνηση όσο και από ένα μεγάλο τμήμα του κοινού, είναι ότι οι τσεχικές Αρχές «ξαναγράφουν την ιστορία» και, ως εκ τούτου, προσβάλλουν τη μνήμη του σοβιετικού λαού. Και επομένως, του ρωσικού λαού.

Η Ρωσική Πρεσβεία στην Πράγα τουίταρε φωτογραφίες από το μνημείο με την κόκκινη μπογιά.

Το τουίτ επίσης ανακατευθύνει σε μια δήλωση στο Facebook, που αναφέρει:

Атака вандалов произошла на фоне решения мэрии Праги не возвращать на свое историческое место на Старомнестской ратуше памятную доску, посвященную освобождению города в 1945 г. подразделениями 1-го Украинского фронта под командованием И.С.Конева. Своими действиями пражское руководство напрямую способствует вытеснению из общественной памяти чешского народа правды об освободительной миссии Красной Армии в ходе Второй мировой войны, о том, кто на самом деле освобождал Чехословакию и спас Прагу от уничтожения.

Η πράξη βανδαλισμού έλαβε χώρα στο πλαίσιο της απόφασης του Δημαρχείου της Πράγας να μην επιστρέψει στην ιστορική της θέση στο Δημαρχείο στην Πλατεία της Παλιάς Πόλης μνημειακή πλάκα αφιερωμένη στην απελευθέρωση της πόλης το 1945 από τα στρατεύματα του 1ου Ουκρανικού Μετώπου υπό τις διαταγές του Ι.Σ. Κόνιεφ. Μέσα από τέτοιες ενέργειες η ηγεσία της Πράγας συμβάλλει άμεσα στην εξάλειψη στη δημόσια μνήμη του τσεχικού έθνους της αλήθειας για την αποστολή απελευθέρωσης του Κόκκινου Στρατού κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και για το ποιος απελευθέρωσε πραγματικά την Τσεχοσλοβακία και έσωσε την Πράγα από την καταστροφή.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.