Μαθήματα υπολογιστών στο Ανατολικό Τιμόρ. Φωτογραφία από τον José Fernando Real. Wikimedia Commons. (CC BY-SA 4.0)

Οι ηγέτες των μέσων ενημέρωσης και της κοινωνίας των πολιτών στο Ανατολικό Τιμόρ εξέφρασαν την ανησυχία τους για την πιθανή επαναφορά ενός νόμου περί ποινικής δυσφήμισης στη χώρα.

Στις 5 Ιουνίου, ο Υπουργός Δικαιοσύνης δήλωσε ότι το σχέδιο νόμου, το οποίο σκοπεύει να παρουσιάσει στο Συμβούλιο Υπουργών, θα αποκαταστήσει στον ποινικό κώδικα της χώρας το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμισης, που αφαιρέθηκε, όταν η κυβέρνηση ενέκρινε νέο Κώδικα Τύπου το 2014.

Σύμφωνα με το προσχέδιο, κάθε άτομο που “καταλογίζει σε άλλο πρόσωπο ένα γεγονός ή εκθέτει μια προσβλητική γνώμη για την τιμή και το κύρος του ή διαβιβάζει τον ισχυρισμό ή την γνώμη σε τρίτο μέρος” μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνο για συκοφαντική δυσφήμιση. Η ποινή είναι φυλάκιση ενός έτους ή πρόστιμο, αλλά οι παραβάτες αντιμετωπίζουν ποινή φυλάκισης έως και τριών ετών, εάν ο ενάγων είναι δημόσιος αξιωματούχος ή εάν η προσβλητική δήλωση γίνεται μέσω των παραδοσιακών μέσων ή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Κάθε άτομο που δυσφημίζει μια εταιρεία, έναν πρώην κυβερνητικό αξιωματούχο ή ένα αποθανών άτομο αντιμετωπίζει επίσης ποινή σύμφωνα με το νόμο.

Το έγγραφο αναφέρει την ευρεία χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ως έναν από τους λόγους για την τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα:

…Μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης και των κοινωνικών δικτύων, τα αδικήματα κατά της τιμής, του κύρους και της φήμης ενισχύονται, προκαλώντας έτσι επιπτώσεις, που επηρεάζουν σοβαρότερα την αξιοπρέπεια εκείνων που στοχεύονται, καθώς και την αξιοπρέπεια του κράτους, το οποίο θα πρέπει επίσης να είναι υπεύθυνο για την προστασία της δικής του αξιοπρέπειας.

Ωστόσο, ο βραβευμένος με Νόμπελ και πρώην πρόεδρος του Ανατολικού Τιμόρ Ζοζέ Ράμος Όρτα προειδοποίησε την κυβέρνηση για τον πιθανό αντίκτυπο του προτεινόμενου νόμου στην ελευθερία της έκφρασης. Αμφισβήτησε επίσης εάν για τα προβλήματα της χώρας θα μπορούσε λογικά να κατηγορηθεί η ευρεία χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης:

Δεν βλέπω ότι με την πάροδο των ετών η διάδοση των κοινωνικών δικτύων έχει επηρεάσει με οποιονδήποτε τρόπο την ασφάλεια, την ειρήνη ή την ανάπτυξη της χώρας και την αξιοπρέπεια ή το κύρος της κυβέρνησης.

Εάν δεν θέλουμε τα μέσα ενημέρωσης και τα κοινωνικά δίκτυα να αναφέρουν ενοχλητικά πράγματα, που δεν δίνουν αξία, ας συμπεριφερθούμε με μεγαλύτερη ευγένεια.

Η τελευταία πρόταση αναφέρεται σε μια βίαιη αντιπαράθεση, που πραγματοποιήθηκε μεταξύ των μελών του κοινοβουλίου κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του Μαΐου.

Η ομάδα της κοινωνίας των πολιτών La'o Hamutuk δήλωσε σε δήλωση της 15ης Ιουνίου στην κυβέρνηση ότι “οι άνθρωποι δεν πρέπει να φοβούνται να πουν την αλήθεια”. Η ομάδα προειδοποίησε για τις πιθανές επιπτώσεις του προτεινόμενου νόμου στους απλούς πολίτες:

Αυτό το σχέδιο νόμου απειλεί τους πάντες, ιδιαίτερα τα ευάλωτα άτομα χωρίς πολιτικούς δεσμούς ή οικονομικούς πόρους. Ο νόμος έχει τη δυνατότητα να σιωπήσει τις γυναίκες, που έχουν βιώσει βία ή σεξουαλική επίθεση και να τις εμποδίσει να γράψουν ή να μιλήσουν για τις εμπειρίες τους χωρίς απτές αποδείξεις.

Η La'o Hamutuk πρόσθεσε ότι οι Αρχές θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιήσουν το νόμο περί δυσφήμισης για να υπονομεύσουν το έργο των ομάδων της κοινωνίας των πολιτών:

Εάν προτείνουμε ότι οι πολιτικές, που προωθούν οι πολιτικοί δαπανώντας εκατοντάδες εκατομμύρια σε δρόμους και αεροδρόμια και όχι στην υγεία και την εκπαίδευση, θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή των απλών ανθρώπων, θα μπορούσε η κυβέρνηση να καταθέσει αγωγή εναντίον μας; Αν αντιταχθούμε στη στρατιωτική ηγεσία, που χρησιμοποιεί την ένοπλη δύναμη για να περιορίσει τις εκλογικές εκστρατείες, το κράτος θα μας βάλει στη φυλακή;

Ο Virgilio Guterres, πρόεδρος του Συμβουλίου Τύπου του Ανατολικού Τιμόρ, επέκρινε την “βιαστική δημόσια διαβούλευση” και την πρόωρη καθιέρωση αυτού του μέτρου “εν μέσω έκτακτης ανάγκης όταν η πλειοψηφία του πληθυσμού επικεντρώνει τις ανησυχίες τους στα μέτρα πρόληψης του Covid -19.” Υπενθύμισε επίσης στις αρχές για την καταστολή της ελευθερίας του λόγου κατά τη διάρκεια του αγώνα για την ανεξαρτησία της χώρας, όταν είχε καταληφθεί από την Ινδονησία από το 1975 έως το 1999:

Κατά τη διάρκεια των ετών κατοχής, πολλοί είχαν φυλακιστεί λόγω του ότι μιλούσαν ελεύθερα. Προκειμένου να εκτιμήσουμε και να αξιοποιήσουμε τις θυσίες, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι δεν θα μπορεί πλέον να υπάρχει φυλακισμένος πολίτης επειδή εκφράζει τον εαυτό του ή επειδή έχει διαφορετική γνώμη.

Το Συμβούλιο Τύπου του Ανατολικού Τιμόρ κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι προσπαθεί να σιωπήσει τους επικριτές:

Η κυβέρνηση προσπαθεί να χρησιμοποιήσει μια εθνική ευκαιρία έκτακτης ανάγκης για να επικυρώσει αυτό το νομοσχέδιο με σκοπό να τιμωρήσει όσους κατηγορούν ηγέτες και πολιτικούς, αλλά κατά τη γνώμη μας αυτό είναι να ποινικοποιήσει τους δημοσιογράφους και όλους τους πολίτες για να μην επικρίνουν την κυβέρνηση.

Η Jane Worthington, διευθύντρια της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων (IFJ) της Ασίας-Ειρηνικού τόνισε μια ανησυχητική διάταξη στον προτεινόμενο νόμο.

Αυτός ο προτεινόμενος νόμος περιέχει κακώς καθορισμένα “αδικήματα” και μεταφέρει το επίκεντρο κάθε καταγγελίας στον δημοσιογράφο ή / και στον εκδότη για να “αποδείξει” το θέμα της καταγγελίας. Με απλά λόγια, θέτει το νομικό βάρος της απόδειξης ότι μια ιστορία είναι αληθινή στον δημοσιογράφο ή / και στον εκδότη.

Ο Jim Nolan, νομικός εμπειρογνώμονας της IFJ στην Ασία-Ειρηνικό, σημείωσε ότι το Ανατολικό Τιμόρ έχει ήδη έναν μηχανισμό για τον τρόπο αντιμετώπισης των καταγγελιών κατά των αναφορών των μέσων ενημέρωσης χωρίς να ποινικοποιεί την ελευθερία του λόγου.

Η κυβέρνηση διαβεβαίωσε τους ενδιαφερόμενους ότι θα επανεξετάσει τα σχόλια και τις προτάσεις όλων εκείνων, που υποστηρίζουν και αντιτίθενται στο μέτρο.