Είναι ξεκάθαρο: ο COVID-19 δεν έκανε παύση για τα Χριστούγεννα. Αν μη τι άλλο, η παρουσία του και η επίδρασή του αυξήθηκαν, καθώς ταυτοποιήθηκαν νέα εμμένοντα στελέχη λοιμογόνων. Το βράδυ των Χριστουγέννων, ο αριθμός των κρουσμάτων αυξήθηκε στα 522.664 με σύνολο 80.257.970, ημερήσια αύξηση από τις μεγαλύτερες από το Φεβρουάριο και μετά. Οι θάνατοι αυξήθηκαν στους 8.621 με σύνολο 1.757.249. Το τελευταίο αυτό νούμερο είναι υψηλότερο από ό,τι συνδυαστικά οι θάνατοι στις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στο πιο πολυπληθές χριστιανικό έθνος, τις ΗΠΑ, τα κρούσματα αυξήθηκαν κατά 149.049, γύρω στο 50% του συνόλου των Αμερικανών θυμάτων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η πείνα και η βία δεν σταματούν τα Χριστούγεννα. Οι πιο βίαιοι θάνατοι μετά το 1945 συγκεντρώνονται στα πιο φτωχά έθνη. Αυτό, στην πραγματικότητα, ίσχυε και για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1937-45). Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων, πέθαναν πολλά παραπάνω άτομα λόγω του πολέμου ή σχετικών με τον πόλεμο λιμοκτονιών και ασθενειών στην Κίνα και στη Ρωσία σε σχέση με όλο τον υπόλοιπο κόσμο μαζί. Αν πάρουμε ως παράδειγμα ολόκληρο τον 20ο αιώνα, υπήρχαν πιθανότατα 180 εκατομμύρια θύματα πολέμου σε όλο τον κόσμο. Δεν μπορούμε όμως να υπολογίσουμε τα έμμεσα θύματα πολέμου, όσους δηλαδή πέθαναν από την πείνα, τις κακουχίες και τις μολύνσεις. Σχεδόν όλα αυτά συνέβησαν και τα Χριστούγεννα χωρίς σταματημό.
Στην Κυριακάτικη Λειτουργία της 27ης Δεκεμβρίου, ο Aρχιεπίσκοπος του Καντέρμπερι, Justin Welby, επικεφαλής της Αγγλικανικής Εκκλησίας, χαρακτήρισε τα φετινά Χριστούγεννα ως “Χριστούγεννα όπως ποτέ άλλοτε”. Τι θα μπορούσε να εννοεί; Ακόμα και στους σημαντικότερους καθεδρικούς ναούς, οι Αγγλικανοί χριστιανοί αναγνωρίζουν σίγουρα ότι η ημέρα των Χριστουγέννων είναι για όλο τον κόσμο, τις περιοχές που ασκείται ο Χριστιανισμός, τις μη χριστιανικές περιοχές και σε όσες επιβιώνουν χωρίς τη βοήθεια κάποια επίσημα αναγνωρισμένης θρησκείας.
Η εισβολή του COVID ήταν παγκόσμια: ακόμα και στην αραιοκατοικημένη δυτική Σαχάρα σημειώθηκαν 10 κρούσματα και 1 θάνατος. Στα πιο φτωχά έθνη όμως, η ανθρώπινη βία συνεχίστηκε κατά βάση όπως και πριν. Ανάμεσα στα πολλά εκατομμύρια, που αποτελούν τους πιο φτωχούς ανάμεσα στους φτωχούς, συχνά σε τεράστιες εκτάσεις γης στα σύνορα ή στους αόρατους κατοίκους των υπογείων των μεγαλουπόλεων, τα Χριστούγεννα είναι πάντα κτηνώδη. Σε πολλά από αυτά τα μέρη, ο COVID-19 θερίζει σχεδόν απαρατήρητος.
Η βία, που ασκείται από εθνικά κράτη εναντίον άλλων κρατών, επικεντρώθηκε στα φτωχά έθνη της Ασίας, της Αφρικής, της Νότιας Αμερικής και της Ανατολικής Ευρώπης. Οι φημισμένες αιματηρές συγκρούσεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ξεκίνησαν λίγο πριν τα Χριστούγεννα και συνεχίστηκαν κατά τη διάρκεια αυτών εναντίον όλων των φτωχών πληθυσμών, συχνά υποκινούμενες ή υποστηριζόμενες από χριστιανικά καθεστώτα, δολοφονίες με όπλα ή μέσω λιμοκτονίας Χριστιανών, Εβραίων, Μουσουλμάνων, Ινδουιστών και Βουδιστών, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων ήταν όσο αθώα όσο οποιοσδήποτε από τους ενήλικες της Χριστιανικής Γένεσης. Μπορούμε να αναφέρουμε και τον Πόλεμο του Κόλπου το 1990-91, όπου συμμετείχαν 36 έθνη, ή του Αφγανιστάν από τον Οκτώβριο του 2001.
Δεν προκαλεί έκπληξη ότι οι περισσότεροι παγκόσμιοι αναλυτές έχουν εδώ και καιρό επιχειρηματολογήσει υπέρ της άποψης ότι η λιμοκτονία στον κόσμο μας δεν προκύπτει κυρίως ως αποτέλεσμα της ανικανότητάς μας να παράγουμε αρκετό φαγητό για να ταΐσουμε 7,5 δις άτομα. Πρόκειται για αποτέλεσμα της απροθυμίας μας να διανείμουμε τροφή σε όσους το έχουν περισσότερο ανάγκη. Αυτό, από την άλλη, δεν οφείλεται στις κακές προθέσεις του μέσου πολίτη των ΗΠΑ, της Ευρώπης, της Αυστραλίας, της Ιαπωνίας, του Καναδά, της Ταϊβάν ή της Κίνας ή ακόμα και των πολιτών των μικρών, νεόπλουτων εθνών της Μέσης Ανατολής.
Είναι, ωστόσο, αποτέλεσμα της άχρηστης βίας των πολιτικών καθεστώτων σε τέτοια έθνη και της μη επαρκούς δύναμης, ανθρωπιάς ή εξαναγκασμού συμμόρφωσης, που προέρχονται από διεθνείς οργανισμούς όπως τα Ηνωμένα Έθνη. Είναι οι πόλεμοι, που σταματούν τη ροή της τροφής και των φαρμάκων, είτε που φτάνουν ως βοήθεια είτε μέσω της αγοράς, και είναι οι πολίτες των υποτιθέμενων δημοκρατικών εθνών που το αφήνουν αυτό να συμβαίνει επανειλημμένα. Οι προσευχές των Χριστουγέννων δεν κάνουν την διαφορά, γιατί έχουν την ίδια επίδραση στον πόλεμο όσο και στην περίπτωση του COVID-19. Ενώ όμως ο COVID-19 δεν μπορεί να ανακοπεί από την επιστημονική δύναμη θέλησης του μοντερνισμού, η παρόρμηση για πόλεμο και καταστροφή δεν ανακόπηκε από την καλή θέληση του Χριστιανισμού.
Πολύ καιρό πριν, ο Francis Galton (1822-1911), έγραψε κωμικό αριστούργημα, ένα άρθρο με τίτλο “Για τη δύναμη της προσευχής (On the Efficacy of Prayer).” Δεν ξεπεράστηκε ποτέ. Υποστήριξε ότι, αν ήταν πράγματι αλήθεια ότι υπήρχε ένας πανταχού παρών παντοδύναμος Θεός, που απαντά στις προσευχές των πιστών Του, τότε σίγουρα οι βασιλικές οικογένειες, οι άνθρωποι του κλήρου και τα μέλη των φιλανθρωπικών επιτροπών, οι οποίοι ήταν κάποτε οι πιο συνηθισμένοι αποδέκτες αυτών των προσευχών, θα έπρεπε να επωφελούνται από ευλαβείς ευχές και ικεσίες για μακροημέρευση και ευτυχία. Ωστόσο, η ανάλυση έδειξε ότι οι βασιλείς και οι κληρικοί δεν ζουν παραπάνω από όσο οι δικηγόροι και οι έμποροι σκλάβων, οπότε πόση επίδραση θα μπορούσαν να έχουν οι προσευχές;
Τώρα έχουμε ένα ακόμα καλύτερο εργαστήριο από αυτό του Galton: το Παγκόσμιο Ερηαστήριο του COVID. Και μέσα σε αυτό, η δύναμη της καλής θέλησης τα Χριστούγεννα φαίνεται να έχει μικρή σημασία.
Ενώ μπορεί να γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα για διάφορους λόγους “όσο καλύτερα μπορούμε” (σύμφωνα με τη διαταγή των πολιτικών μας), ας μην αφήσουμε τους εαυτούς μας να πέσουν στην παγίδα του αρχιεπισκόπου, για τον κόσμο μας και την πίστη μου έχουμε σε αυτόν, ότι αυτά τα Χριστούγεννα ήταν “όπως ποτέ άλλοτε.” Για αρκετά εκατομμύρια, ήταν όπως όλα τα προηγούμενα Χριστούγεννα της ζωής του: επίπονα, συχνά θλιβερά, καμιά φορά θανατηφόρα.
Οπότε για τους Λονδρέζους, που παρακολούθησαν λειτουργίες τα Χριστούγεννα με πολύ περιορισμένο τρόπο, ή για τα πολλά εκατομμύρια, που παρακολούθησαν εικονικές λειτουργίες, για όλους όσοι μοιράστηκαν πλουσιοπάροχα τυλιγμένα δώρα και αντάλλαξαν τις χριστουγεννιάτικα διακοσμημένες κάρτες τους, μπορώ να δεχτώ ότι “αυτά τα Χριστούγεννα ήταν όπως ποτέ άλλοτε”. Όμως για πολλά εκατομμύρια, τα Χριστούγεννα, που πέρασαν, ήταν περίπου τα ίδια όπως συνήθως. Η πέινα, η βία και ο COVID-19 δεν σταμάτησαν.
Ο καθηγητής Ian Inkster είναι παγκόσμιος ιστορικός και πολιτικός οικονομολόγος στο πανεπιστήμιο SOAS του Λονδίνου. Δίδαξε και πραγματοποίησε έρευνες σε πανεπιστήμια της Μ. Βρετανίας, της Αυστραλίας, της Ταϊβάν και της Ιαπωνίας. Είναι ο συγγραφέας 13 βιβλίων για την ασιατική και παγκόσμια δυναμική με ιδιαίτερη έμφαση στην βιομηχανική και τεχνολογική ανάπτυξη, και ο επιμελητής της Ιστορίας της τεχνολογίας (History of Technology) από το 2000. Προσεχή βιβλία του είναι τα Distraction Capitalism: The World Since 1971, και Invasive Technology και Indigenous Frontiers. Περιπτωσιολογική μελέτη του είναι η Accelerated Change in History, με τον David Pretel. Ακολουθήστε τον στο Twitter στο @inksterian.