Αριστερά, η Luz Edith Morales Jimenez. Δεξιά, η Fatima Zahrae Taribi. Οι φωτογραφίες χρησιμοποιούνται με άδεια.

Όταν η Fatima Zahrae Taribi, μια 20χρονη Μαροκινή υπέρμαχος της κλιματικής δικαιοσύνης, συνάντησε τη Luz Edith Morales Jimenez, μια νεαρή υπέρμαχο της γης από το Μιτσοακάν του Μεξικού, αναρωτήθηκε πώς μπορούσαν να επικοινωνήσουν. Η Zahrae μιλάει γαλλικά, αραβικά και αγγλικά και η Morales μιλάει ισπανικά και πουρεπέτσα, μια γλώσσα των ιθαγενών της περιοχής της. Ωστόσο, όταν συναντήθηκαν σε συνάντηση για το κλίμα στην Τυνησία πριν από τη διεθνή διάσκεψη για το κλίμα COP27, την ετήσια διεθνή περιβαλλοντική διάσκεψη του ΟΗΕ, καταλάβαιναν η μια την άλλη χωρίς λόγια.

«Το περίεργο ήταν ότι δεν μιλάω ισπανικά και δεν μιλούσε αγγλικά, οπότε έπρεπε να βρούμε πώς να επικοινωνήσουμε. Όπως λέει η παροιμία, οι πράξεις μιλούν πιο δυνατά από τα λόγια και, με αυτές, η μόνη μας επιλογή ήταν να κάνουμε πράξεις μαζί και να μιλάμε μέσα από τα μάτια και τα συναισθήματά μας», είπε η Zahrae στο Global Voices μέσω Instagram. «Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι συνδεθήκαμε σε τόσο βαθύ επίπεδο χωρίς λόγια».

Αν και χωρίζει αυτές τις δύο νεαρές γυναίκες διαφορετικής ιθαγενούς προέλευσης ο Ατλαντικός Ωκεανός, έχουν βιώσει παρόμοιες συνέπειες από την αποικιοκρατία, την εκποίηση της γης και την κλιματική αλλαγή.

Ο πατέρας της Morales, ένας ιθαγενής Πουρεπέτσα που προσπάθησε να προστατεύσει τα προγονικά τους εδάφη από την καταπάτηση αναπτυξιακών έργων, που θα έκοβαν τα παλαιά δάση για μονοκαλλιέργεια του αβοκάντο, πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε από τη μεξικανική αστυνομία το 2017. Άλλοι τρεις άνθρωποι σκοτώθηκαν και δέκα βασανίστηκαν. Ωστόσο, πέντε χρόνια αργότερα, οι Αρχές απέτυχαν να διαλευκάνουν την υπόθεση. Από τότε, η κόρη του αγωνίζεται για δικαιοσύνη.

Οι Γυναίκες του Παγκόσμιου Νότου συναντήθηκαν στο Climate Justice Camp στην Τυνησία τον Σεπτέμβριο του 2022

Εν τω μεταξύ, η Zahrae προέρχεται από μια μακρά γενιά αυτόχθονων Μαροκινών Βερβέρων, που μιλούν τη δική τους γλώσσα, αλλά έχουν υπομείνει πολιτικές διακρίσεων για να τους κάνουν να προσκολληθούν στον «αραβισμό». 

Για τους ιθαγενείς Βερβέρους, η ανταπόκριση στις δυσκολίες που θέτει η κλιματική αλλαγή μπορεί να σημαίνει τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου για ολόκληρες κοινότητες.

Η χρήση μεθόδων βιομηχανικής καλλιέργειας με ένταση νερού έχει κάνει πιο εμφανείς τους περιορισμένους υδάτινους πόρους της χώρας. Καθώς η επισιτιστική ανασφάλεια και η έλλειψη νερού γίνονται πιο συχνές, οι αξιωματούχοι αγωνίζονται να βρουν δημιουργικές λύσεις, κάτι που είναι ιδιαίτερα περίπλοκο στις μαροκινές περιοχές, όπου οι αυτόχθονες πληθυσμοί είναι δεσμευμένοι στη γη.

Οι πληθυσμοί των Βερβέρων αντιμετωπίζουν δυσκολίες όπως ποσοστά φτώχειας και προκαταλήψεις άνω του μέσου όρου, καθώς και πιο προφανείς περιβαλλοντικές προκλήσεις, όπως η διατήρηση των δασών, καθώς η δομική ξηρασία εντείνεται σε όλο το Μαγκρέμπ, το Σαχέλ και πέρα ​​από αυτό ως αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης.

Ο παππούς της Zahrae υπηρέτησε ως φύλακας γης και αφιέρωσε τη ζωή του στην υπεράσπιση του δικαιώματος του λαού στη γη του από Γάλλους αποίκους. Η Zahrae συνέχισε στη θέση του να προστατεύει τη γη μετά από χρόνια επιδεινούμενης ξηρασίας.

«Θεωρώ τον εαυτό μου ως συνέχεια της ψυχής του, καθώς είμαι προστάτιδα της γης ενάντια σε έναν άλλο εχθρό: την κλιματική αλλαγή», είπε η Zahrae.

COP27 στο Σαρμ Ελ Σέιχ

Οι δύο νεαρές γυναίκες συναντήθηκαν στο Climate Justice Camp στην Τυνησία νωρίτερα αυτό το έτος και επανασυνδέθηκαν στο COP27, το οποίο πραγματοποιείται στο Σαρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου από τις 6 έως τις 18 Νοεμβρίου.

Η COP είναι η μεγαλύτερη διεθνής διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα, η οποία συγκεντρώνει αρχηγούς κρατών, μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, ηγέτες επιχειρήσεων και ακτιβιστές, για να αναλάβουν δράση για την επίτευξη των συλλογικών στόχων του κόσμου για το κλίμα, όπως συμφωνήθηκαν στη Συμφωνία του Παρισιού του 2015.

Το φετινό συνέδριο, COP27, συγκεντρώνει πάνω από 190 χώρες στο πλαίσιο παγκόσμιων κρίσεων. Το κόστος των τροφίμων και της ενέργειας είναι σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων του COVID-19 και της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, και σχεδόν κάθε περιοχή του πλανήτη υφίσταται εξαιρετικές κλιματικές καταστροφές, όπως ρεκόρ από βροχές, ζέστη, πυρκαγιές και καταιγίδες.

Οι κύριοι στόχοι του COP27 περιλαμβάνουν την ανάπτυξη οικονομικών σχεδίων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη μείωση των παγκόσμιων θερμοκρασιών κατά τουλάχιστον 1,5 βαθμούς Κελσίου μέσω της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Ο ρόλος και το βάρος των αυτόχθονων πληθυσμών στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής

Οι αυτόχθονες πληθυσμοί συχνά πληρώνουν βαρύ τίμημα για την αταλάντευτη αφοσίωσή τους στο περιβάλλον. Για την Zahrae και την Morales, η κλιματική αλλαγή είναι το σύμπτωμα των συνεχιζόμενων διαρθρωτικών ζητημάτων. Και οι δύο αντιμετωπίζουν «ρατσισμό, έμφυλη βία, εξορυκτισμό και επιβεβλημένο θάνατο», λέει η Morales μέσω WhatsApp.

«Πάντα οι αυτόχθονες κοινότητες διατηρούν την πλειονότητα της ποικιλομορφίας, που υπάρχει στον πλανήτη, χωρίς να περιμένουν αντάλλαγμα. Είμαστε ζωντανές αντιστάσεις, που έχουν επιβιώσει από όλα τα mega-projects των μεγαλουπόλεων από την αρχαιότητα. Εμείς δίνουμε ζωή και προστατεύουμε ό,τι απομένει από τη φύση», συνεχίζει. Απαιτεί από τους ηγέτες να συμμορφωθούν με τις υποσχέσεις τους προς τους αυτόχθονες πληθυσμούς.

Περισσότερο από το 80% της παγκόσμιας βιοποικιλότητας προστατεύεται από αυτόχθονες πληθυσμούς σε όλο τον κόσμο, παρά το κατ’ εκτίμηση 5% του πληθυσμού τους. Η βιοποικιλότητα διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και στη διασφάλιση της ανθρώπινης επιβίωσης. Ωστόσο, η συνεχής δέσμευση των αυτόχθονων πληθυσμών στη γη και τα οικοσυστήματα έχει συχνά υψηλό τίμημα.

Στη Λατινική Αμερική, οι υπερασπιστές της γης, που είναι συχνά αυτόχθονες, σκοτώνονται συνήθως. Το 2021, 54 υπερασπιστές της γης και του περιβάλλοντος έχασαν τη ζωή τους στο Μεξικό, σύμφωνα με τη μη κερδοσκοπική οργάνωση Global Witness. «Το Μεξικό ήταν η χώρα με τον υψηλότερο καταγεγραμμένο αριθμό δολοφονιών, με υπερασπιστές της γης και του περιβάλλοντος να σκοτώνονται κάθε μήνα. Συνολικά 54 δολοφονίες το 2021, από 30 το προηγούμενο έτος», αναφέρει η πιο πρόσφατη έκθεσή τους.

Πολλοί περισσότεροι παρενοχλούνται, ποινικοποιούνται και εκφοβίζονται από την κυβέρνηση, τις επιχειρήσεις και άλλους παράγοντες. Διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο, όταν αντιτίθενται σε μεγάλα έργα εξόρυξης και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (όπως μεγάλα αιολικά πάρκα ή υδροηλεκτρικά εργοστάσια), βιομηχανικές μονοκαλλιέργειες και άλλα ιδιωτικά ή δημόσια έργα που απειλούν τις κοινότητές τους, τα δάση και τις πηγές νερού.

Στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή, οι προκλήσεις του να μιλάς υπέρ του περιβάλλοντος και του κλίματος συχνά συνοδεύονται από τον κίνδυνο να φυλακιστείς ή να εξαφανιστείς με τη βία. Στην Αίγυπτο, για παράδειγμα, όπου διεξάγεται το συνέδριο, 60.000 πολιτικοί κρατούμενοι υπολογίζεται ότι βρίσκονται στη φυλακή. Η χώρα έχει επιφορτιστεί με την αποτροπή περιβαλλοντικών οργανώσεων από τη διεξαγωγή ανεξάρτητης πολιτικής, υπεράσπισης και επιτόπιας εργασίας, που είναι απαραίτητη για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος του έθνους.

Παρά το γεγονός ότι συνέβαλαν το λιγότερο στην υπερθέρμανση του πλανήτη και στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος, οι αυτόχθονες πληθυσμοί και άλλοι ιστορικά αποικισμένοι και περιθωριοποιημένοι πληθυσμοί βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Οι υποστηρικτές, που χρησιμοποιούν τον όρο «κλιματική δικαιοσύνη», επιδιώκουν να διορθώσουν αυτήν την ανισορροπία. Τα επίπεδα των ωκεανών ανεβαίνουν. Η ρύπανση, τα ακραία κύματα καύσωνα και η ξηρασία αποτελούν κινδύνους για την υγεία και τις καλλιέργειες.

Οι ντόπιοι και στις δύο περιοχές επισημαίνουν επίσης τη συσσώρευση νερού για επαγγελματικούς ή πολιτικούς σκοπούς, που οδηγεί σε συγκρούσεις. Οι γυναίκες, ειδικότερα, κινδυνεύουν από ευπάθεια και βία στην κλιματική αλλαγή. 

Το “Milpamérica resiste” μπορεί να μεταφραστεί περίπου σε “Η Αμερική του καλαμποκιού αντιστέκεται”, αναφερόμενο σε αυτόχθονες πληθυσμούς. Το πανό μεταφράζεται: «Η θεραπεία της γης, είμαστε το νερό που σβήνει τον πυρετό της μητέρας γης».

Αυτοί είναι μερικοί από τους παράγοντες, που παρακινούν τη Zahrae να δημιουργήσει ένα ασφαλέστερο περιβάλλον για την υπεράσπιση του κλίματος. «Το πρώτο μου βήμα ήταν να βρω τρόπους για να το καταστήσω προσιτό, δίκαιο και ασφαλές για τα άτομα να υποστηρίξουν τον σκοπό στον οποίο πιστεύουν». Η Zahrae ξεκίνησε το Moroccan Youth for Change, μια κοινότητα όπου νεαροί Μαροκινοί και Μαροκινές μπορούν να συναντηθούν και να μιλήσουν για θέματα που αντιμετωπίζουν, όπως η κλιματική αλλαγή.

Η Morales, από την πλευρά της, δραστηριοποιείται στο Futuros Indígenas (Ιθαγενή Μέλλοντα), ένα δίκτυο ιθαγενών ακτιβιστ(ρι)ών και δημοσιογράφων από το Μεξικό και την Κεντρική Αμερική, που δίνουν τη δυνατότητα στους ιθαγενείς να μοιραστούν τις δικές τους αφηγήσεις για την κλιματική αλλαγή.

Όταν ρωτήθηκε για το πώς οι γυναίκες από τον Παγκόσμιο Νότο μπορούν να αξιοποιήσουν τις παρόμοιες βιωμένες εμπειρίες τους, η Morales λέει: «Πάντα πίστευα ότι η ενότητα είναι δύναμη. Μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τις κοινές μας κρίσεις για να στηρίξουμε η μια την άλλη».

Για την Zahrae, η συνάντηση με την Morales και άλλες νεαρές ακτιβίστριες για το κλίμα ήταν καθοριστικής σημασίας. «Χάρη σε αυτούς τους ανθρώπους, η ελπίδα και η εμπιστοσύνη μου στην ανθρωπότητα έχουν αποκατασταθεί και τώρα είμαι σε θέση να αντιμετωπίσω τις επερχόμενες προκλήσεις με ένα χαμόγελο στα χείλη και μια γαλήνη στην καρδιά μου».