Ο Ουκρανός αιχμάλωτος πολέμου Olexander Matsievsky δευτερόλεπτα πριν πυροβοληθεί από Ρώσους στρατιώτες. Στιγμιότυπο από βίντεο στο Twitter.

Προειδοποίηση περιεχομένου: Αυτό το άρθρο περιέχει αναφορά σε δολοφονία, εγκλήματα βίας και μίσους, τα οποία μέρος του αναγνωστικού κοινού ίσως θεωρήσει ενοχλητικά.

Ένα βίντεο 12 δευτερολέπτων εμφανίστηκε στα ουκρανικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις 6 Μαρτίου, που δείχνει κάποιον, που φαινόταν να είναι άοπλος Ουκρανός αιχμάλωτος πολέμου, να δολοφονείται από Ρώσους στρατιώτες. Μέσα σε λίγες ώρες, το βίντεο έγινε viral προκαλώντας σοκ, δάκρυα και οργή στην ουκρανική πλευρά και πανηγυρισμούς στα φιλοπολεμικά ρωσικά κανάλια του Telegram. 

Στο βίντεο, ένας άνδρας με ουκρανική στρατιωτική στολή στέκεται ήσυχος καπνίζοντας ένα τσιγάρο κοντά σε κάτι που μοιάζει με ένα μικρό σκαμμένο καταφύγιο. Κοιτάζει λοξά, αλλά όχι προς την κατεύθυνση της κάμερας που είναι απέναντί ​​του. 

«Κινηματογραφήστε τον», λέει μια αντρική φωνή στα ρωσικά κοντά στον εικονολήπτη. «Δόξα στην Ουκρανία», λέει ο άνδρας με τη στολή στα ουκρανικά, ήσυχα αλλά προκλητικά. «Σκύλοι!» φωνάζει η ίδια φωνή, ακολουθούμενη αμέσως από πυροβολισμούς. 

Ο άνδρας πυροβολείται από δύο κατευθύνσεις, στο κεφάλι, στο στήθος και στην πλάτη του. «Τι “Δόξα στην Ουκρανία”, λέει κάποιος από απόσταση. «Ψόφα, σκύλε!» φωνάζει ξανά η πρώτη φωνή, όταν σταματούν οι πυροβολισμοί αφήνοντας τον άνδρα νεκρό. 

Άγνωστη προέλευση

Δεν έχουν γίνει γνωστές λεπτομέρειες σχετικά με την προέλευση του βίντεο από τότε που έγινε δημόσιο, συμπεριλαμβανομένου του πότε και πού τραβήχτηκε. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της Ουκρανίας, ήρθε στο φως μέσω μιας ανάρτησης στο Twitter ενός αμφιλεγόμενου δεξιού ακτιβιστή, του Sergiy Sternenko. Ο Sternenko δεν απάντησε στα αιτήματα σχολίων του Global Voices. 

Μέχρι το τέλος της ημέρας στις 6 Μαρτίου, οι ουκρανικές ροές Facebook, Telegram και Twitter ήταν γεμάτες φωτογραφίες και memes, που επαινούσαν τον στρατιώτη ως έναν ακόμη εθνικό ήρωα. 

Προτάθηκε ότι ο άνδρας είτε ενημερώθηκε ότι θα σκοτωθεί και ότι θα του δοθεί η ευκαιρία να καπνίσει ένα τελευταίο τσιγάρο είτε ότι οι Ρώσοι που τον συνέλαβαν προσπάθησαν να τον κάνουν να πει κάτι άλλο στην κάμερα.

Μερικοί χρήστες μάλιστα υπέθεσαν ότι η τρύπα, που έμοιαζε με σκαμμένο καταφύγιο, ήταν ένας λάκκος που οι δολοφόνοι ανάγκασαν τον άνδρα να σκάψει για τον εαυτό του. 

Επίσημη αντίδραση

Ουκρανοί ανώτατοι αξιωματούχοι αντέδρασαν επίσης σχεδόν αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση του βίντεο. 

Ο Dmytro Lubinets, ο επίτροπος του Ουκρανικού κοινοβουλίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα, επεσήμανε την παραβίαση της Σύμβασης της Γενεύης και είπε ότι έστειλε το βίντεο σε «διεθνείς εταίρους και συναδέλφους διαμεσολαβητές από διαφορετικές χώρες». 

Ο Andriy Kostin, ο Γενικός Εισαγγελέας της Ουκρανίας, δήλωσε ότι το γραφείο του θα ανοίξει έρευνα και υποσχέθηκε ότι οι ένοχοι θα βρεθούν και θα τιμωρηθούν. Ο Dmytro Kuleba, υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, κάλεσε τον εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου Karim Khan να ξεκινήσει επίσης έρευνα.

Ο Andriy Yermak, ο κορυφαίος βοηθός του προέδρου, αντέδρασε έντονα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποκαλώντας το έγκλημα «άλλο ένα παράδειγμα» της «εθνικής μηδενικότητας και αδυναμίας» των Ρώσων. 

Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, πρόεδρος της Ουκρανίας, μίλησε για τον σκοτωμένο αιχμάλωτο στην τακτική απογευματινή του ομιλία καλώντας τους τηλεθεατές και τους ακροατές «να απαντήσουν στα λόγια του μαζί, με ενότητα: «Δόξα στον ήρωα! Δόξα στους Ήρωες! Δόξα στην Ουκρανία!». «Και θα βρούμε τους δολοφόνους», συνέχισε. 

Από τη ρωσική πλευρά δεν υπήρξαν επίσημα σχόλια. Η πρεσβεία της Ρωσίας στη Βόρεια Μακεδονία επανέλαβε τον ευρέως διαδεδομένο ισχυρισμό στα ρωσικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι ο σκοτωμένος άνδρας ήταν Ρώσος αιχμάλωτος πολέμου, που του φόρεσαν ουκρανική στολή και σκοτώθηκε από Ουκρανούς. Οι χρήστες της πΓΔΜ αντιμετώπισαν με σαρκασμό την ανάρτησή της στο Twitter . 

Το μυστήριο λύθηκε;

Η πράξη του σκοτωμένου άνδρα ήταν εντυπωσιακά παρόμοια με εκείνη των Ουκρανών συνοριοφυλάκων στο νησί Ζμίινι(Φιδάκι) τη δεύτερη ημέρα της ρωσικής εισβολής πλήρους κλίμακας, απαντώντας «τράβα γαμήσου», όταν ρωσικό στρατιωτικό πλήρωμα πλοίου τους πρότεινε να παραδοθούν.  

Η υπόθεση θύμιζε επίσης έναν επιδεικτικό ευνουχισμό και τη δολοφονία ενός άλλου Ουκρανού αιχμαλώτου στα τέλη Ιουλίου 2022. Αυτό το βίντεο γυρίστηκε και διαδόθηκε πιθανώς για να αποθαρρύνει τους Ουκρανούς μαχητές και να υποκινήσει αμοιβαίες σκληρότητες, ώστε οι ήδη απογοητευμένοι Ρώσοι στρατιώτες να αντιστέκονται περαιτέρω στη σύλληψη. 

Μόνο λίγοι θεατές έθεσαν ερωτήματα σχετικά με το πώς προέκυψε το βίντεο. Ωστόσο, όπως τον Ιούλιο, πολλοί χρήστες καταδίκασαν τις εκκλήσεις άλλων για δολοφονία ή αντίποινα εναντίον Ρώσων αιχμαλώτων. Ο ίδιος ο Sergiy Sternenko προσπάθησε να μετατρέψει την οργή σε δωρεές για λογαριασμό των ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων.

Υπήρξαν επίσης εκκλήσεις να μην διαδοθεί το βίντεο, καθώς θα μπορούσε να προκαλέσει τεράστιο πόνο στην οικογένεια και τους φίλους του άνδρα. 

Ωστόσο, οι προσπάθειες αναγνώρισης του ήρωα οδήγησαν σε σύγχυση. Δύο στρατιωτικές μονάδες, δύο οικογένειες και αρκετοί δημοσιογράφοι και μέσα ενημέρωσης ισχυρίστηκαν ότι ο άνδρας ταυτοποιήθηκε, αλλά υποδείχθηκαν δύο διαφορετικά άτομα.

Ο πρώτος ονομάζεται Tymofiy Shadura, ο οποίος αγνοείται από τις 3 Φεβρουαρίου 2023. Ο δεύτερος, ο Olexandr Matsievsky, σκοτώθηκε στη μάχη στις 30 Δεκεμβρίου 2022 και κηδεύτηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2023, αφού οι δύο πλευρές αντάλλαξαν σορούς των στρατιωτών τους. 

Το βράδυ της 12ης Μαρτίου, η Ουκρανική Υπηρεσία Ασφαλείας (SBU) εξέδωσε επιβεβαίωση ότι ο αιχμάλωτος πολέμου, που κινηματογραφήθηκε, ήταν ο Olexandr Matsievsky. Αμέσως μετά τη δήλωση της SBU, στην απογευματινή του ομιλία, ο πρόεδρος Ζελένσκι είπε ότι απένειμε στον Matsievsky το υψηλότερο εθνικό βραβείο, τον Ήρωα της Ουκρανίας. 

Το Μπαχμούτ πληρώνει το τίμημα

Τόσο ο Shadura όσο και ο Matsievsky πολέμησαν μέσα ή γύρω από το Μπαχμούτ στην ανατολική Ουκρανία, το επίκεντρο του πολέμου από τα τέλη του φθινοπώρου. 

Την περασμένη εβδομάδα, τα ρωσικά στρατεύματα έκαναν μια απέλπιδα προσπάθεια να περικυκλώσουν την πόλη κάνοντας Ουκρανούς και διεθνείς παρατηρητές να πιστεύουν ότι το Κίεβο μπορεί να αποφασίσει να αποσύρει τα στρατεύματά του. Και οι δύο πλευρές συνέχισαν να έχουν μεγάλες απώλειες, αλλά για άλλη μια φορά, η ρωσική επίθεση απέτυχε. 

Ανάμεσα σε δεκάδες λιγότερο γνωστούς μαχητές, δύο διοικητές τάγματος, ο 34χρονος Andriy Lukaniuk και ο 27χρονος Dmytro Kotsiubaylo, καθώς και μια εθελόντρια παραϊατρικής, η 29χρονη Yana Rikhlitska, σκοτώθηκαν σε ξεχωριστά σημεία στην περιοχή στις 6 και 7 Μαρτίου 2023. προσθέτοντας σοκ και θλίψη στο κοινό. 

Ο Kotsiubaylo, γνωστός και με το παρατσούκλι Ντα Βίντσι, ήταν εθελοντής μαχητής από το 2014 και τιμήθηκε με το βραβείο Ήρωας της Ουκρανίας το 2021. Ο θάνατός του έχει λυπήσει και απασχολήσει το ουκρανικό κοινό από τότε που επιβεβαιώθηκε από τον Ζελένσκι στις 7 Μαρτίου.

Στις 10 Μαρτίου, τα ουκρανικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης πλημμύρισαν από φωτογραφίες του Kotsiubaylo αναπαυόμενου στο κέντρο του Κιέβου με γεμάτη κόσμο την κεντρική Πλατεία Ανεξαρτησίας (Maidan Nezalezhnosti), και τον Valery Zaluzhny, τον ευρέως λατρεμένο γενικό διοικητή των ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων, γονατισμένο δίπλα στο φέρετρο του Ντα Βίντσι.