Στιγμιότυπο ενός βίντεο από το κανάλι του France 24 στο YouTube που δείχνει το Καμερούν.

Στην πρωτεύουσα του Καμερούν, Γιαουντέ, ζει ένας φούρναρης, που δε μοιάζει με κανέναν άλλο. Δεν ήθελε να γίνει φούρναρης, αλλά οι συνθήκες τον ανάγκασαν να γίνει για να παραμείνει στη ζωή.

Ο Lambert Kehven δεν ονειρευόταν να γίνει αρτοποιός, αλλά δημοσιογράφος. Άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος στο Κούμπο στην περιοχή Μπούι στην ανήσυχη βορειοδυτική περιοχή του Καμερούν για ένα τοπικό ΜΜΕ, το Canal 2 International. Όταν η αγγλόφωνη σύγκρουση εκτοξεύτηκε το 2017, βρέθηκε παγιδευμένος μεταξύ των κρατικών δυνάμεων ασφαλείας και των μη κρατικών ένοπλων ομάδων. Όλοι ήθελαν να γράφει τη δική τους πλευρά της ιστορίας. Ήθελαν να διαβάζουν τα ρεπορτάζ του πριν δημοσιευτούν.

Ο Kehven συνελήφθη τον Δεκέμβριο του 2019 κατηγορούμενος ότι συνεργάστηκε με μη κρατικούς φορείς και αφέθηκε ελεύθερος στις 10 Ιανουαρίου 2020, όταν έφυγε από τη ζώνη σύγκρουσης για τη ζωή και την ασφάλειά του.

Ο Samuel Ajiekah Abuwe, που αποκαλείται ευρέως Samuel Wazizi, ο οποίος έγραφε για την αγγλόφωνη σύγκρουση για το Chillen Media TV, δεν ήταν τόσο τυχερός. Συνελήφθη στις 2 Αυγούστου 2019. Φέρεται ότι επέτρεψε τη χρήση της φάρμας του σε ένοπλες ομάδες και να κινηματογράφησε στρατιωτικές φρικαλεότητες, τα πλάνα των οποίων έδωσε στα διεθνή ΜΜΕ, ανέφερε η αστυνομία του Καμερούν στους δημοσιογράφους.

Ο Samuel Wazizi πέθανε υπό κράτηση. Ο θάνατός του γνωστοποιήθηκε από το Equinoxe TV κατά τη διάρκεια της πρώτης ώρας των ειδήσεων του στις 2 Ιουνίου 2019. Η οικογένειά του δεν έχει ιδέα πού θα μπορούσε να βρίσκεται η σορός του. Ο στρατός είπε ότι πέθανε από σηψαιμία, δεν έχει ξεκινήσει καμία ανεξάρτητη έρευνα και οι δημοσιογράφοι δεν τολμούν να κάνουν ερωτήσεις ή να ερευνήσουν, γιατί φοβούνται ότι θα χάσουν την ζωή τους.

Καθώς οι δημοσιογράφοι από το Καμερούν επεξεργάζονταν ακόμη την υπόθεση του Wazizi, ένας άλλος δημοσιογράφος, ο Kingsley Fomunyuy Njoka, συνελήφθη στις 15 Μαΐου 2020, σε σχέση με τα ρεπορτάζ και τις αναρτήσεις του στο Facebook σχετικά με την αγγλόφωνη σύγκρουση, επειδή φέρεται να λάμβανε τις πληροφορίες του μέσω της «χορηγίας» τρομοκρατών στην περιοχή. Ο Njoka έμεινε στην απομόνωση για εβδομάδες. Αργότερα, το στρατοδικείο του απήγγειλε κατηγορίες για τρομοκρατικές ενέργειες και περιμένει δίκη εδώ και περίπου δύο χρόνια.

Πιο πρόσφατη είναι η δολοφονία του Martinez Zogo, ενός δημοσιογράφου ραδιοφώνου, που ερευνούσε τη διαφθορά, ο οποίος εξαφανίστηκε και του οποίου τα ακρωτηριασμένα λείψανα βρέθηκαν κατά μήκος του δρόμου Soa στα περίχωρα της Γιαουντέ στις 22 Ιανουαρίου. Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα το χαρακτηρίζουν «κρατικό έγκλημα».

Τα σενάρια παραπάνω απεικονίζουν πώς δημοσιογράφοι, επικριτικοί στα ρεπορτάζ τους εντός ή εκτός διαδικτύου για την αγγλόφωνη σύγκρουση, είτε φυλακίζονται είτε αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις ζώνες συγκρούσεων και τη δημοσιογραφία ή να πεθάνουν, εν τω μεταξύ. Αυτά καταδεικνύουν επίσης πόσο μακριά μπορεί να φτάσει το κράτος για να φιμώσει τη διαφωνία και να καταστείλει την επικριτική γραφή.

Η Αγγλόφωνη Κρίση

Η Αγγλόφωνη Κρίση είναι βαθιά ριζωμένη στην ιστορία της διχοτόμησης της Αφρικής, οπότε το Καμερούν μοιράστηκε μεταξύ Γαλλίας και Βρετανίας, με την Γαλλία να έχει μεγαλύτερο μερίδιο. Το Γαλλικό Καμερούν απέκτησε πρώτο ανεξαρτησία. Η αγγλική πλευρά έπρεπε να επιτύχει την ανεξαρτησία είτε προσχωρώντας στο Γαλλικό Καμερούν είτε στη Νιγηρία. Επέλεξαν να ενωθούν με το Γαλλικό Καμερούν και να σχηματίσουν μια ομοσπονδία δύο κρατών, αλλά οι όροι της ομοσπονδίας διαβρώθηκαν και, καθώς η αγγλική πλευρά περιθωριοποιήθηκε, μεταμορφώθηκε σε κρίση και αργότερα σε σύγκρουση.

Το 1972, ένα νέο σύνταγμα ανακάλεσε την αυτονομία των αγγλόφωνων τμημάτων της χώρας δίνοντας περισσότερη εξουσία στον πρόεδρο, οδηγώντας σε τριβές με τους ηγέτες της πρώην αυτόνομης αγγλόφωνης περιοχής του Νότιου Καμερούν. Η παραμέληση, η περιθωριοποίηση και η διάβρωση των όρων της ομοσπονδίας είναι οι βαθύτερες αιτίες της συνεχιζόμενης αγγλόφωνης κρίσης στο Καμερούν, με καταστροφικές συνέπειες.

Η Αγγλόφωνη Κρίση έφτασε στο αποκορύφωμά της το 2016, όταν εκπαιδευτικοί και δικηγόροι βγήκαν στους δρόμους για να καταγγείλουν την αραίωση των αγγλοσαξονικών συστημάτων εκπαίδευσης και δικαίου. Το κράτος απάντησε με βία συλλαμβάνοντας και φυλακίζοντας τους ηγέτες. Οι αποσχιστικές τάσεις κυριάρχησαν και οι μη κρατικές ένοπλες ομάδες ξεσηκώθηκαν εναντίον των κρατικών δυνάμεων ασφαλείας.

Επτά χρόνια αργότερα, η σύγκρουση συνεχίζεται και η κυβέρνηση δεν είναι ανεκτική στις επικριτικές απόψεις για τον χειρισμό της σύγκρουσης.

Τέσσερις χιλιάδες άμαχοι έχουν σκοτωθεί τόσο από πράκτορες της κρατικής ασφάλειας όσο και από μη κρατικές ένοπλες ομάδες, με 87.000 πρόσφυγες στη Νιγηρία και 628.000 εκτοπισμένους στο εσωτερικό τον Δεκέμβριο του 2022. Συλλήψεις που σχετίζονται με τη σύγκρουση πραγματοποιήθηκαν σύμφωνα με τον ποινικό κώδικα, που τιμωρεί υποτιθέμενες πράξεις απόσχισης και τρομοκρατίας, κακουργήματος και εδαφικής ακεραιότητας. Η κυβέρνηση δεν προσδιορίζει ποιος είναι τρομοκράτης, αλλά ο  αντιτρομοκρατικός νόμος φαίνεται να παγιδεύει περισσότερους δημοσιογράφους παρά τρομοκράτες στο δίχτυ του. Στους συλληφθέντες δημοσιογράφους δεν δίνεται το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη ενώπιον ανεξάρτητου και αμερόληπτου δικαστηρίου, αλλά δικάζονται στο στρατοδικείο.

Ελευθερία του Τύπου

Η ελευθερία του Τύπου κατοχυρώνεται στο προοίμιο του συντάγματος του Καμερούν. «Η ελευθερία της επικοινωνίας, της έκφρασης, του Τύπου, του συνέρχεσθαι, του συνεταιρισμού και του συνδικαλισμού, καθώς και το δικαίωμα στην απεργία, κατοχυρώνονται υπό προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος». Ωστόσο, το Καμερούν περιγράφεται ως ο τρίτος χειρότερος «δεσμοφύλακας» δημοσιογράφων από την Επιτροπή Προστασίας των Δημοσιογράφων (CPJ). Η Ένωση Αγγλόφωνων Δημοσιογράφων του Καμερούν ( CAMASEJ ) είπε ότι περίπου 80 δημοσιογράφοι είχαν εγκαταλείψει τις δύο περιοχές και συνολικά εννέα δημοσιογράφοι συνελήφθησαν το 2022.

Η κυβέρνηση έχει επικριθεί για τον περιορισμό της ελευθερίας του Τύπου και την καταστολή των δημοσιογράφων και των επικριτικών ΜΜΕ προς την κυβέρνηση. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου για το 2021, το Καμερούν κατατάσσεται στην 135η θέση από 180 χώρες, σημειώνοντας πτώση από την κατάταξή του το 2020 στην 134η θέση. Η έκθεση σημειώνει ότι οι δημοσιογράφοι στο Καμερούν αντιμετωπίζουν παρενόχληση, εκφοβισμό και σωματικές επιθέσεις και ότι η κυβέρνηση ανέστειλε ή έκλεισε τα ΜΜΕ, που μεταδίδουν για ευαίσθητα θέματα ή επικρίνουν κυβερνητικούς αξιωματούχους. Επιπλέον, η κυβέρνηση έχει κατηγορηθεί ότι χρησιμοποίησε τον αντιτρομοκρατικό νόμο του Δεκεμβρίου 2014 για να φιμώσει τους διαφωνούντες και να περιορίσει την ελευθερία της έκφρασης.

Το 2022, η Επιτροπή Προστασίας των Δημοσιογράφων μαζί με τη Διεθνή Αμνηστία και 29 άλλες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, τοπικών και διεθνών, απηύθυναν επιστολή απαίτηση από τον Πρόεδρο Μπιγιά να απελευθερώσει τα άτομα που συνελήφθησαν για άσκηση του δικαιώματός τους στην ελευθερία της έκφρασης, μεταξύ των οποίων οι δημοσιογράφοι Tsi Conrad, Mancho Bibixy, Thomas Awah και Kingsley Fomunyuy Njoka.

Η Επιτροπή Προστασίας των Δημοσιογράφων υποστηρίζει ότι οι δημοσιογράφοι δεν είναι τρομοκράτες, αλλά η κυβέρνηση ισχυρίζεται εδαφική ακεραιότητα, δημόσια ειρήνη και ασφάλεια για να δικαιολογήσει τις ενέργειές της. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος και υπουργός Επικοινωνίας Rene Sadi προειδοποίησε σιωπηρά τους δημοσιογράφους να μην αμαυρωθεί η εικόνα της χώρας, λέγοντας ότι «η υποκίνηση σε βία και εχθρότητα κατά της πατρίδας δεν είναι ανεκτή στο κράτος δικαίου και σε μια κοινωνία ελευθερίας και ευθύνης».

Οι δημοσιογράφοι δεν έχουν μείνει σιωπηλοί. Η Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου 2022 παρείχε τη δυνατότητα στην CAMASEJ να καταγράψει τη δυσαρέσκεια για τη μεταχείριση των δημοσιογράφων και να καλέσει τόσο τις κρατικές δυνάμεις ασφαλείας όσο και τις μη κρατικές ένοπλες ομάδες να σταματήσουν τις επιθέσεις σε δημοσιογράφους. Μικρή διαφορά είχε.

Επισκεφτείτε τη σελίδα του εγχειρήματος για περισσότερα άρθρα από το Παρατηρητήριο Ανελευθερίας.