Φωτογραφία από τη Sima Ghaffarzadeh μέσω δωρεάν εικόνων Pexels. Δίκαιη χρήση

Έχουν περάσει πάνω από εννέα μήνες από τότε που το Ιράν συγκλονίστηκε από διαδηλώσεις, γνωστές πλέον ως Επανάσταση “Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία”. Αν και το κίνημα διαμαρτυρίας μειώθηκε τους τελευταίους έξι μήνες, Ιρανοί και Ιρανές στη χώρα και σε ολόκληρη τη διασπορά παραμένουν εγκλωβισμένοι/ες σε έναν πολιτικό αγώνα για το μέλλον του Ιράν.

Παρά το γεγονός ότι φαίνεται στο χείλος της κατάρρευσης, το καθεστώς τις τελευταίες εβδομάδες επιτέθηκε σε ακτιβιστές, ακτιβίστριες και διαφωνούντες εντός και εκτός της χώρας, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να διασφαλίσει την επιβίωσή του.

Το Ιράν εντείνει την καταστολή των διαφωνούντων

Το καθεστώς στην Τεχεράνη έχει εξαπολύσει ένα νέο κύμα καταστολής κατά των Κούρδων στο Ιράν στοχεύοντας, σύμφωνα με πληροφορίες, μέλη του Κόμματος Ελεύθερης Ζωής του Κουρδιστάν (PJAK) στην επαρχία Κουρδιστάν του Δυτικού Ιράν. Αυτές οι επιθέσεις, όπως αναφέρει το δίκτυο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Κουρδιστάν, σημειώθηκαν μετά από στρατιωτικές ασκήσεις, που διεξήγαγε το ιρανικό καθεστώς στην περιοχή. Πολλοί αντιλαμβάνονται αυτές τις ασκήσεις ως επίδειξη δύναμης και εκφοβισμού.

Η κουρδική περιοχή στο Ιράν χρησίμευσε ως το επίκεντρο των διαδηλώσεων, που πυροδότησαν ένα πανεθνικό κίνημα το περασμένο φθινόπωρο. Συνεχίζει να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη δραστηριότητα της αντιπολίτευσης, με πολλές κουρδικές ομάδες να οργανώνουν ενεργά την αντίσταση ενάντια στο καθεστώς από την ίδρυση της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Η κλιμάκωση της ένοπλης καταστολής έχει συνδυαστεί με ένα κύμα καταστολής στο εσωτερικό του σωφρονιστικού συστήματος της χώρας, καθώς το καθεστώς καταφεύγει στην εκτέλεση κρατουμένων στην αδυσώπητη εκστρατεία του για την εξάλειψη της αντίστασης. Εκθέσεις τον Απρίλιο αποκάλυψαν μια αύξηση 75% στις εκτελέσεις στο Ιράν. Η Διεθνής Αμνηστία έχει υπολογίσει ότι το Ιράν έχει ήδη εκτελέσει τριπλάσιο αριθμό ατόμων το 2023 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Την τελευταία δεκαετία, το καθεστώς στο Ιράν ηγήθηκε παγκοσμίως στις κατά κεφαλήν εκτελέσεις. Πολλοί παρατήρησαν ότι το καθεστώς χρησιμοποιεί εκτελέσεις, που εκτελούνται περιστασιακά δημόσια, ως σκόπιμη τακτική για τη διάδοση του τρόμου και την επιβολή της εξουσίας του.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι εθνικές μειονότητες όπως οι Κούρδοι, οι Μπαλούχοι και οι Άραβες εξακολουθούν να αποτελούν τον κύριο στόχο αυτών των εκτελέσεων από το καθεστώς. Ιστορικά υποκείμενες σε συστηματική καταπίεση, αυτές οι μειονοτικές ομάδες αντιμετωπίζουν συνεχώς βία και καταστολή, γεγονός που τις καθιστά ευάλωτες σε τέτοιες ενέργειες.

Τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, η Διεθνής Αμνηστία τόνισε μια βαθιά ανησυχητική τάση, δηλώνοντας ότι:

…οι Αρχές έχουν εκτελέσει τουλάχιστον έναν Άραβα Αχβάζ, 14 Κούρδους και 13 Μπαλούχους μετά από κατάφωρα άδικες δίκες και καταδίκασαν τουλάχιστον δώδεκα άλλους σε θάνατο από την αρχή του έτους σηματοδοτώντας μια σοβαρή κλιμάκωση στη χρήση της θανατικής ποινής ως εργαλείο καταστολής κατά των εθνικών μειονοτήτων.

Η Roya Boroumand, Εκτελεστική Διευθύντρια του Abdorrahman Boroumand Center, μιας εξέχουσας ιρανικής οργάνωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καταδίκασε την ενέργεια του καθεστώτος:

“[The Iranian authorities’] actions amount to an assault on the right to life and a shameless attempt not only to further oppress ethnic minorities but to spread fear that dissent will be met with brute force, either in the streets or in the gallows”
– @RoyaBoroumand

— Abdorrahman Boroumand Center (@IranRights_org) March 2, 2023

Οι ενέργειες [των ιρανικών Αρχών] ισοδυναμούν με επίθεση στο δικαίωμα στη ζωή και μια ξεδιάντροπη προσπάθεια όχι μόνο περαιτέρω καταπίεσης των εθνικών μειονοτήτων αλλά και διάδοσης φόβου ότι η διαφωνία θα αντιμετωπιστεί με ωμή βία, είτε στους δρόμους είτε στην αγχόνη.

Μια αλλαγή στη δυναμική μεταξύ του Ιράν και της Δύσης

Οι κατασταλτικές τακτικές, που εφαρμόζει το καθεστώς, δεν περιορίζονται μόνο στο Ιράν. Τις τελευταίες εβδομάδες, η επιρροή του Ιράν επεκτάθηκε και στην Ευρώπη. Οι Αρχές στη Γαλλία ακύρωσαν πρόσφατα μια προγραμματισμένη διαμαρτυρία, που οργανώθηκε από το Εθνικό Συμβούλιο Αντίστασης του Ιράν (NCRI), μια ιρανική αντιπολιτευτική οργάνωση. Οι Αρχές ανέφεραν ανησυχίες ότι οι διαδηλώσεις θα μπορούσαν να γίνουν στόχος τρομοκρατίας και βίας ενορχηστρωμένης από το ιρανικό καθεστώς.

Αυτή η ακύρωση έρχεται δύο χρόνια μετά από ένα παρόμοιο γεγονός, που στοχοποιήθηκε σε σχέδιο επίθεσης με βόμβα από Ιρανούς πράκτορες στη Γαλλία. Έρχεται επίσης ημέρες αφότου ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είχε 90λεπτη επικοινωνία με τον Ιρανό Πρόεδρο Εμπραχίμ Ραΐσι στις 10 Ιουνίου και λίγο πριν από την επιδρομή της τοπικής αστυνομίας σε στρατόπεδο στην Αλβανία, όπου φιλοξενούνται Ιρανοί αντιφρονούντες.

Η επιδρομή στην Αλβανία είχε ως αποτέλεσμα συγκρούσεις μεταξύ μελών του στρατοπέδου και των τοπικών Αρχών, με ένα άτομο να χάνει τη ζωή του και δεκάδες τραυματίες. Μετά την επιδρομή, αναφέρθηκε ότι ο κατασχεμένος υπολογιστής από το στρατόπεδο στάλθηκε στις ιρανικές Αρχές αποκαλύπτοντας πιθανώς ευαίσθητες πληροφορίες σχετικά με δίκτυα αντιφρονούντων στο εσωτερικό της χώρας.

Το NCRI άσκησε με επιτυχία μια νομική αμφισβήτηση κατά της ακύρωσης της διαδήλωσης από τις γαλλικές Αρχές, με αποτέλεσμα ένα δικαστήριο του Παρισιού να ακυρώσει την απαγόρευση λίγες μόνο ημέρες πριν από την προγραμματισμένη διαμαρτυρία. Εντούτοις, η απόφαση των γαλλικών Αρχών μιλά για ένα μεγαλύτερο πεδίο ανησυχίας για τους εξόριστους Ιρανούς αντιφρονούντες.

Αυτά τα γεγονότα λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων συνομιλιών μεταξύ του ιρανικού καθεστώτος και της Δύσης, στο πλαίσιο ενός μεταβαλλόμενου τοπίου, όπου οι δυτικές χώρες επαναξιολογούν τη στάση τους έναντι εξόριστων ομάδων, που αντιτίθενται στο ιρανικό καθεστώς, επηρεαζόμενες από πολιτικές συμφωνίες και πιέσεις από την ιρανική κυβέρνηση .

Τον Μάιο, το Ιράν πραγματοποίησε ανταλλαγή αιχμαλώτων απελευθερώνοντας έναν Βέλγο ανθρωπιστή με αντάλλαγμα ένα άτομο, που συμμετείχε στο σχέδιο βομβιστικής επίθεσης κατά του NCRI. Επιπλέον, ρεπορτάζ αναφέρουν ότι το καθεστώς έχει εμπλακεί σε «μυστικές συνομιλίες» με την κυβέρνηση Μπάιντεν σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα. Αυτή η στρατηγική προσέγγιση της καταστολής στο εσωτερικό, αναζητώντας παραχωρήσεις μέσω της τρομοκρατίας και των διαπραγματεύσεων στο εξωτερικό, έχει παρατείνει την επιβίωση του καθεστώτος για δεκαετίες.

Ο Abdul Reza Farajirad, πρώην πρεσβευτής του Ιράν στη Νορβηγία και την Ουγγαρία, φέρεται να είπε ότι η ακύρωση ήταν μέρος μιας ευρύτερης απόφασης των ευρωπαϊκών δυνάμεων να κάνουν παραχωρήσεις προς το Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της καταστολής των αντιφρονούντων οργανώσεων στο εξωτερικό:

Η Ευρώπη δεν θέλει να μείνει πίσω, εάν οι ΗΠΑ και το Ιράν οριστικοποιήσουν μια συμφωνία. Έτσι, θέλουν να προετοιμάσουν το σκηνικό για συνεργασίες για το πότε το Ιράν και οι ΗΠΑ καταλήξουν σε συμφωνία.

Μόλις πριν από εννέα μήνες, οι άμεσες συνομιλίες μεταξύ των ηγετών του κόσμου και του ιρανικού καθεστώτος έμοιαζαν σχεδόν αδύνατες, καθώς το καθεστώς δεν είχε νομιμότητα και φαινόταν προορισμένο για αποτυχία.

Ωστόσο, ορισμένοι θεωρούν τώρα αυτές τις συνομιλίες όχι μόνο ως παροχής μιας αίσθησης νομιμότητας στο καθεστώς, αλλά και ως μέσο για να καταπνίξουν τις φωνές των Ιρανών αντιφρονούντων. Δυστυχώς, η συνήθης πορεία μεταξύ της Δύσης και της Τεχεράνης συχνά σημαίνει ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα και ο αγώνας για δημοκρατική αλλαγή στο Ιράν υποβιβάζονται σε μια υποσημείωση, αν όχι εντελώς αποσπώμενη από την αφήγηση.

Οι επικριτές είχαν προηγουμένως επισημάνει το μοτίβο της οικονομικής ελάφρυνσης, που ωφελεί δυσανάλογα τον ανώτατο ηγέτη του Ιράν, το οποίο μπορεί να θεωρηθεί ως απόδειξη ότι οποιαδήποτε ελάφρυνση των κυρώσεων που προκύπτει από την πυρηνική συμφωνία μπορεί να παρατείνει ακούσια τη ζωή του καθεστώτος.

Παρά αυτά τα εξελισσόμενα γεγονότα, οι Ιρανοί/ές τόσο εντός της χώρας όσο και στο εξωτερικό επιμένουν να οργανώνονται, τροφοδοτούμενοι/ες από την πεποίθηση ότι είναι θέμα χρόνου ο επόμενος καταλύτης να εξαπολύσει το επόμενο κύμα διαμαρτυριών.