Εικονογράφηση: Connectas
Αυτό είναι απόσπασμα ενός άρθρου, που γράφτηκε από τον Suhelis Tejero στο Connectas και αναδημοσιεύτηκε από τo Global Voices στο πλαίσιο συνεργασίας μέσων ενημέρωσης.
Οι ταραχώδεις εκλογές του Ισημερινού, που διεξήχθησαν στις 20 Αυγούστου 2023, δεν ήταν μόνο το πρώτο βήμα προς την εκλογή του διαδόχου του Προέδρου Γκιγιέρμο Λάσο. Σημάδεψαν επίσης μια άνευ προηγουμένου κίνηση προς την προστασία δύο περιοχών της χώρας, που είναι ταυτόχρονα περιβαλλοντικά αποθέματα και πηγές πρώτων υλών ικανών να τονώσουν την ταλαιπωρημένη οικονομία της χώρας.
Απαντώντας σε δύο διαφορετικές ερωτήσεις, το 59% του πληθυσμού του Ισημερινού ψήφισε υπέρ της παύσης των εργασιών πετρελαίου στο Εθνικό Πάρκο Γιασουνί, ενώ το 68% ψήφισε υπέρ της διακοπής κάθε εξόρυξης στο αποθεματικό της βιόσφαιρας Τσοκό Αντίνο είτε είναι μικρής, μεσαίας ή μεγάλης κλίμακας. Μετά από μια δεκαετή μάχη για τη διάσωση των οικολογικών αποθεμάτων της, αυτή είναι μια νίκη για τα περιβαλλοντικά κινήματα. Ωστόσο, πού θα αφήσει αυτό το μέτρο τα οικονομικά της χώρας, αφού εφαρμοστεί;
Εντός του επόμενου έτους, ο Ισημερινός πρέπει να σταματήσει την εξόρυξη υδρογονανθράκων στην περιοχή Γιασουνί. Εν τω μεταξύ, πρέπει επίσης να βρει τρόπους για να αντικαταστήσει τα 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, — ή το 7% των συνολικών εσόδων — που παρέχει η εκμετάλλευση πετρελαϊκών μπλοκ. Κάνει τα πράγματα χειρότερα το γεγονός ότι δεν είναι ακριβώς η ιδανική στιγμή για να συμβεί αυτό.
Ο Ισημερινός αντιμετωπίζει αυτήν την περίοδο οικονομική δυσπραγία. Η ανάκαμψή της από την οικονομική ύφεση, που προκλήθηκε από την πανδημία του 2020, δεν διατηρήθηκε και η οικονομική της δραστηριότητα επιβραδύνθηκε από το τρίτο τρίμηνο του 2021. Ενώ το πρόσφατο μέτρο για την παύση της εκμετάλλευσης πετρελαίου στην περιοχή Γιασουνί μπορεί να είναι καλό για το περιβάλλον, θα μπορούσε ενδεχομένως να επιδεινώσει τα πράγματα για το κοινωνικό και οικονομικό τοπίο του Ισημερινού.
#Ecuador marca un precedente mundial en el debate climático
En un histórico plebiscito los votantes ecuatorianos han decidido suspender la explotación de crudo en un yacimiento situado en una de las zonas más biodiversas del mundo: el Parque Nacional #Yasuní. /pw-ft pic.twitter.com/eQ9RBeYjVD
— DW Español (@dw_espanol) August 22, 2023
Το #Εκουαδόρ έχει δημιουργήσει παγκόσμιο προηγούμενο στη συζήτηση για το κλίμα.
Σε ένα ιστορικό δημοψήφισμα, οι κάτοικοι του Ισημερινού ψήφισαν υπέρ της διακοπής της εκμετάλλευσης ενός αποθέματος πετρελαίου σε μια από τις περιοχές με τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα στον κόσμο: το Εθνικό Πάρκο #Γιασουνί.
Από τότε που ο πρώην πρόεδρος Ραφαέλ Κορέα απέτυχε να πείσει τη διεθνή κοινότητα να συνεισφέρει χρηματοδότηση ύψους 3,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να βοηθήσει τον Ισημερινό να παραιτηθεί από την εκμετάλλευση του πετρελαίου, υποστήριξε την εξόρυξη πετρελαίου από το αποθεματικό Γιασουνί. Εντός ημερών από τη διαπίστωση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος, ο Κορέα επέκρινε αυτήν την απόφαση. «Η απώλεια ενός κλάδου αξίας 1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ κάθε χρόνο θα είχε συντριπτικό αντίκτυπο, ειδικά στους τομείς στους οποίους δραστηριοποιείται», είπε.
Σύμφωνα με τον ειδικό σε θέματα πετρελαίου, Luis Oliveros, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για τον Ισημερινό να διαφοροποιήσει τον πίνακα εσόδων του σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε βαθύτερη οικονομική πτώση και υψηλότερο πληθωρισμό. «Ό,τι συνέβη στη Βενεζουέλα μπορεί να συμβεί και στο Εκουαδόρ. Αυτό περιπλέκεται περαιτέρω από το γεγονός ότι ο Ισημερινός έχει μια δολαριοποιημένη οικονομία και, ως εκ τούτου, θα κοστίσει περισσότερο η ανάπτυξη και ο ανταγωνισμός. Η δολαριοποίηση είναι ένας σημαντικός περιορισμός», σημείωσε.
Το δίλημμα που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή ο Ισημερινός μεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονομικής ανάπτυξης έχει αναζωπυρώσει τη συνεχιζόμενη συζήτηση της Λατινικής Αμερικής σχετικά με τον εξορυκτισμό και την ανάγκη της περιοχής να απομακρυνθεί από τη μεγάλη εξάρτησή της από τις πρώτες ύλες. Σύμφωνα με στοιχεία της Οικονομικής Επιτροπής για τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική (ECLAC), οι πρώτες ύλες αντιπροσώπευαν το 53,8% των εξαγωγών της περιοχής το 2021. Το μεγαλύτερο ζήτημα εδώ είναι ότι οι χώρες της Νότιας Αμερικής «έχουν πλέον εντείνει την εξειδίκευσή τους στις εξαγωγές στις πρώτες ύλες.
Όσο πιο νότια στη Λατινική Αμερική, τόσο χειρότερη γίνεται η κατάσταση. Σχεδόν όλες οι χώρες της Νότιας Αμερικής έχουν αγοράσει τον εξορυκτισμό και τα άφθονα χρήματα, που έρχονται με τους υψηλούς κύκλους τιμών των εμπορευμάτων. Οι οικονομίες της Παραγουάης, του Ισημερινού και της Βενεζουέλας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα εμπορεύματα. Ένα νέο μέλος θα ενταχθεί σύντομα σε αυτό το κλαμπ της Νότιας Αμερικής: η Γουιάνα, μια φτωχή χώρα με μεγάλες ανισότητες, αλλά αξιοζήλευτα αποθέματα πετρελαίου. Αν και η Γουιάνα πρόκειται να γίνει μια μονάδα παραγωγής ενέργειας υδρογονανθράκων, θα έχει τελικά μια ανησυχητική εξάρτηση από αυτούς τους υδρογονάνθρακες.
Το Μεξικό είναι η χώρα με το καλύτερο ιστορικό, όσον αφορά τη διαφοροποίηση της οικονομίας του, με τις πρώτες ύλες να αντιπροσωπεύουν πλέον μόνο το 11% των συνολικών εξαγωγών του. Το τεράστιο μέγεθος της αγοράς του Μεξικού και η γεωγραφική του εγγύτητα με τις Ηνωμένες Πολιτείες επέτρεψαν σε αυτή τη χώρα να τερματίσει την εξάρτησή της από τα εμπορεύματα.
Αν και το δίλημμα μεταξύ της προστασίας του περιβάλλοντος και της οικονομικής ανάπτυξης είναι σχετικά νέο, η ανάγκη διαφοροποίησης των οικονομιών της υποηπείρου έχει συζητηθεί εδώ και καιρό. Διεθνείς οργανισμοί, όπως η Οικονομική Επιτροπή του ΟΗΕ για τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική (ECLAC), η Διαμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης και η Παγκόσμια Τράπεζα, μεταξύ άλλων, έχουν επανειλημμένα τονίσει την επιτακτική ανάγκη να σπάσει ο φαύλος κύκλος του πλούτου όταν οι τιμές των εμπορευμάτων είναι ψηλά και η φτώχεια όταν πέφτουν.
Ένα επιτακτικό κίνητρο
Μια μελέτη που διεξήχθη από τον Hans-Jürgen Burchardt, πολιτικό επιστήμονα και διευθυντή του Κέντρου Ερευνών Λατινικής Αμερικής στο Πανεπιστήμιο του Κάσσελ στη Γερμανία, διαπίστωσε ότι τα εύκολα έσοδα από τον εξορυκτισμό είναι ένα εξαιρετικά επιτακτικό κίνητρο, παρόλο που τα οφέλη του δεν φιλτράρονται στους ανθρώπους. Τις τελευταίες δεκαετίες, αρκετές ακαδημαϊκές μελέτες έχουν προειδοποιήσει ότι αυτά τα έσοδα, αν και επιτακτικά, συχνά αντισταθμίζονται από το τεράστιο περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος της εκμετάλλευσης των πρώτων υλών.
«Η υπόθεση των οικονομικών οφελών είναι δυνατή μόνο όταν η λογιστική του περιβαλλοντικού κόστους παραμορφώνεται σοβαρά, αγνοώντας έτσι το οικονομικό κόστος που προκαλείται από τον αρνητικό αντίκτυπο του εξορυκτισμού», σημειώνει ο Eduardo Gudynas, από το Κέντρο Κοινωνικής Οικολογίας της Λατινικής Αμερικής, στην εργασία του «Ως την τελευταία σταγόνα: Αφηγηματικές γραμμές που υποστηρίζουν τον εξορυκτισμό».
Στη μελέτη του, ο Gudynas προειδοποίησε ότι οι κοινότητες καταλήγουν να πληρώνουν το τίμημα του εξορυκτισμού. «Η εξαγωγή υδρογονανθράκων είναι επομένως πάντα καλή επιχείρηση, καθώς είναι φθηνή και δεν υπάρχει αυστηρή λογιστική σύμφωνα με την οποία το οικονομικό κόστος αφαιρείται από αυτά τα οφέλη (…) Υπάρχουν πολιτικές αφηγήσεις που διαχωρίζουν με συνέπεια αυτό το κόστος από τον εξορυκτισμό και ως εκ τούτου το αγνοούν», επισημαίνει.
Από αυτή την άποψη, ο πρώην Υπουργός Ενέργειας και Ορυχείων της Δομινικανής Δημοκρατίας, Antonio Isa Conde, πιστεύει ότι η περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά βιώσιμη εκμετάλλευση των μη ανανεώσιμων πόρων είναι πράγματι δυνατή. Για αρκετά χρόνια, αυτό το νησί της Καραϊβικής, του οποίου τα έσοδα εξαρτώνται από τον τουρισμό, επιδιώκει να εκμεταλλευτεί περισσότερο τους φυσικούς πόρους του μέσω της εξόρυξης χρυσού στο μεγαλύτερο ορυχείο της Λατινικής Αμερικής και αναζητώντας πιθανά αποθέματα φυσικού αερίου στη λεκάνη της Καραϊβικής. «Είναι δυνατή η ανάπτυξη της εξορυκτικής βιομηχανίας, αλλά μόνο υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Εάν αυτό δεν μπορεί να γίνει για τεχνικούς ή περιβαλλοντικούς λόγους, είναι καλύτερο να αφήσετε αυτούς τους πόρους εκεί που είναι», είπε ο Isa Conde στην Connectas.
Ωστόσο, ήταν και επικριτικός στην ανάλυση αυτού του θέματος. «Υπάρχει μια εμμονή κατά της εξόρυξης που δείχνει σημάδια δυσπιστίας προς τις Αρχές», είπε. Οι αρνητικές εμπειρίες της υποηπείρου με την εκμετάλλευση των μη ανανεώσιμων πόρων δεν έχουν καταστήσει εύκολο για την κυβέρνηση να πείσει τους ανθρώπους για αυτό που έγινε γνωστό ως «πράσινος εξορυκτισμός». Αυτή είναι μια μορφή εκμετάλλευσης, που επιδιώκει να μειώσει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της.
Το υπόλοιπο άρθρο μπορείτε να το διαβάσετε στην Connectas.
