Εικόνα από το PxHere . Δημόσιος τομέας .

Αυτό το κείμενο γράφτηκε ως μέρος της συνεργασίας του Advox με το  Ίδρυμα Small Media για να σας μεταφέρει την πρωτοβουλία UPROAR, μια συλλογή δοκιμίων που υπογραμμίζουν τις προκλήσεις στα ψηφιακά δικαιώματα σε χώρες, που υποβάλλονται στη διαδικασία Καθολικής Περιοδικής Αναθεώρησης του ΟΗΕ.

Στις 3 Μαΐου, ο Abubakari Sadiq Gariba, ένας Γκανέζος δημοσιογράφος που εργάζεται με τον Dagbon FM στα βόρεια της Γκάνας, δέχθηκε επίθεση και απειλήθηκε σε απευθείας μετάδοση στην εβδομαδιαία εκπομπή “Panpantua” από έναν τοπικό πολιτικό ονόματι Iddrisu Hardi και έναν κάτοικο της περιοχής ονόματι Mumuni Osman. Σύμφωνα με την Επιτροπή για την Προστασία των Δημοσιογράφων (CPJ), οι Αρχές είχαν καθήκον να διασφαλίσουν ότι ο Hardi, πρώην περιφερειακός αναπληρωτής υπεύθυνος επικοινωνίας για το κόμμα του Εθνικού Δημοκρατικού Κογκρέσου, και ο Osman δικάστηκαν και υποχρεώθηκαν να λογοδοτήσουν για τις πράξεις τους. Μια εβδομάδα αργότερα, στους δύο παραβάτες επιβλήθηκε πρόστιμο 3.600 GHC (περίπου 310 δολάρια) έκαστος.

Η επίθεση συνέπεσε με την Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου, την ίδια ημέρα που αναφέρθηκε ότι η Γκάνα έπεσε δύο θέσεις στην κατάταξη για την Ελευθερία του Τύπου από τους Δημοσιογράφους χωρίς Σύνορα.

Η Γκάνα είχε στο παρελθόν χτίσει τη φήμη μιας από τις πιο φιλικές προς τα ΜΜΕ χώρες στην Αφρική και στον κόσμο, επίσης, με ελευθερίες και δικαιώματα όπως η προστασία δεδομένων και το απόρρητο κατοχυρωμένα με νόμο. Όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου, η Γκάνα κατατάχθηκε στην 62η θέση σε σύνολο 180 χωρών το 2023, με συνολική βαθμολογία 65,9/100, αντικατοπτρίζοντας μια πτωτική τάση της βαθμολογίας για την ελευθερία του Τύπου της Γκάνα τα τελευταία δύο χρόνια λόγω της ανασφάλειας και των συνεχών απειλών τη ζωή των δημοσιογράφων.

Τα ΜΜΕ διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην ενίσχυση της δημοκρατίας παρέχοντας στο κοινό ζωτικής σημασίας πληροφορίες, διευκολύνοντας τη συμμετοχή των πολιτών και κρατώντας υπόλογους τους αξιωματούχους. Ωστόσο, οι δημοσιογράφοι, οι «πεζοί στρατιώτες» αυτής της αποστολής, βρίσκονται συχνά σε κίνδυνο, όταν οι αποκαλύψεις τους προκαλούν τους δράστες.

Οι δημοσιογράφοι στην Γκάνα αντιμετωπίζουν συνεχώς ένα αυξανόμενο κύμα απειλών, βίας και αδικιών, υπονομεύοντας την ικανότητά τους να μεταδίδουν πληροφορίες με ελευθερία και αμεροληψία. Οι επιθέσεις σε δημοσιογράφους της Γκάνας έχουν αυξηθεί σε συχνότητα και σοβαρότητα, με την απτή απειλή της σωματικής βλάβης.

Στις 11 Οκτωβρίου, οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα ανέφεραν άλλη μια επίθεση σε τοπικό τηλεοπτικό σταθμό, όπου 20 υποστηρικτές του κυβερνώντος Νέου Πατριωτικού Κόμματος διέκοψαν το «United ShowBiz», μια δημοφιλή ζωντανή τηλεοπτική εκπομπή. Στην εκπομπή συμμετέχει, μεταξύ άλλων, ο Kwame Asare-Obeng, τοπικός επιχειρηματίας στον χώρο της ψυχαγωγίας, και ένας πολιτικός ακτιβιστής, ο οποίος ήταν ο στόχος της επίθεσης και δεν ήταν στον ραδιοφωνικό σταθμό εκείνη την ημέρα.

Ο διευθυντής του γραφείου των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα στην Υποσαχάρια Αφρική, ο Sadibou Marong δήλωσε: «Αυτή η βίαιη εισβολή στις εγκαταστάσεις ενός τηλεοπτικού καναλιού ήταν μια επίθεση στην ελευθερία των ΜΜΕ και την ανεξαρτησία της σύνταξης. Τα ΜΜΕ πρέπει να μπορούν να λειτουργούν ελεύθερα χωρίς φόβο ότι θα εκφοβιστούν ή θα απειληθούν. Καταδικάζουμε τέτοιες ενέργειες και καλούμε τις Αρχές να συνεχίσουν την έρευνά τους μέχρι το τέλος».

Ήδη από το 2019, οι Αρχές και η αστυνομία της Γκάνας έχουν κλιμακώσει την παρενόχληση και την παράνομη κράτηση δημοσιογράφων. Τον Απρίλιο του 2019, ο συντάκτης της Modern Ghana Emmanuel Ajarfor Abugri και ο ρεπόρτερ Emmanuel Yeboah Britwum φέρονται να βασανίστηκαν και να κρατήθηκαν από τις δυνάμεις ασφαλείας, ανέφερε το CPJ. Οι αξιωματικοί ρώτησαν τους δημοσιογράφους σχετικά με την κάλυψη του Υπουργού Εθνικής Ασφάλειας Albert Kan Dapaah από το Modern Ghana και τους κατηγόρησαν ότι έλαβαν πληροφορίες για τον Kan Dapaah χακάροντας έναν λογαριασμό email. Ο Kan Dapaah είχε οριστεί ως επικεφαλής του νεοσυσταθέντος Υπουργείου Εθνικής Ασφάλειας της Γκάνας από τον Πρόεδρο Nana Akufo-Addo στις αρχές του 2017. Η εντολή του υπουργείου ήταν να αυξήσει τη δημόσια ευθύνη των υπηρεσιών ασφαλείας, σύμφωνα με αναφορές των ΜΜΕ της εποχής.

Σύμφωνα με το Ίδρυμα ΜΜΕ της Δυτικής Αφρικής, έχουν σημειωθεί 14 επιθέσεις σε ΜΜΕ τα τελευταία 10 χρόνια. Μόνο μία από αυτές τις επιθέσεις – η περίπτωση του Abubakari Gariba του Dagbon FM – έχει λάβει ένδικα μέσα. Το ανησυχητικό μοτίβο εισβολών σε εγκαταστάσεις ΜΜΕ, που συχνά περιλαμβάνουν ένοπλους εισβολείς, βανδαλισμούς εξοπλισμού στούντιο, βίαιη παρέμβαση σε εκπομπές και εκφοβισμό και επίθεση οικοδεσποτών και καλεσμένων, παρακολουθήθηκε στενά από το 2014 έως το 2023. Οι φορείς της κρατικής ασφάλειας, που περιλαμβάνουν το Εθνικό Υπουργείο Ασφαλείας, το Εθνικό Γραφείο Πληροφοριών και την Πυροσβεστική Υπηρεσία, ήταν υπεύθυνοι για πέντε από αυτά τα περιστατικά, ενώ υποστηρικτές πολιτικών κομμάτων ενεπλάκησαν σε τρεις περιπτώσεις. Τα υπόλοιπα έξι εξακολουθούν να βρίσκονται υπό έρευνα, αν και ανενεργή.

Σε μια σημαντική κίνηση αμφισβήτησης της ατιμωρησίας, ένα δικαστήριο της Άκρα εξέδωσε ετυμηγορία στις 13 Ιανουαρίου υποχρεώνοντας τον Συντονιστή Εθνικής Ασφάλειας της Γκάνας, τον Γενικό Επιθεωρητή της Αστυνομίας και τον Γενικό Εισαγγελέα να ζητήσουν συγγνώμη στον Abugri, για παραβιάσεις των δικαιωμάτων του. Επιπλέον, το 2ο Δικαστήριο του Τμήματος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διέταξε αυτούς τους αξιωματούχους να παράσχουν αποζημίωση και να καλύψουν τα νομικά έξοδα για τον δημοσιογράφο. Οι ερωτηθέντες έλαβαν εντολή να αποζημιώσουν τον δημοσιογράφο για τον κατασχεθέντα εξοπλισμό του, συμπεριλαμβανομένου ενός φορητού υπολογιστή, δύο κινητών τηλεφώνων και ενός tablet που έλαβαν πράκτορες της Εθνικής Ασφάλειας. Δυστυχώς, η αρχική αισιοδοξία γύρω από αυτήν την ρηξικέλευθη κρίση έχει έκτοτε εξασθενίσει, καθώς τα αρμόδια μέρη δεν έχουν συμμορφωθεί μέχρι στιγμής.

Ο καθηγητής Amin Alhassan, ο Γενικός Διευθυντής της Ghana Broadcasting Corporation, τόνισε τα πιεστικά ζητήματα που αντιμετωπίζει το τοπίο των ΜΜΕ στην Γκάνα. Αυτές οι προκλήσεις περιλαμβάνουν την έλλειψη ενός ολοκληρωμένου ρυθμιστικού πλαισίου, τις κατώτερες συνθήκες εργασίας για τους επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης και τις ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια των δημοσιογράφων στην τρέχουσα εποχή. Αυτό έγινε κατά τη διάρκεια της δημοσίευσης της έκθεσης «The State of Ghanaian Media Report 2023» από το Τμήμα Επικοινωνιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Γκάνας.

Τα βασικά ευρήματα από την έκθεση σημείωσαν ότι υπάρχει ένα αυξανόμενο αίσθημα ανασφάλειας μεταξύ των δημοσιογράφων στην Γκάνα και παραβιάσεις της ασφάλειας των δημοσιογράφων, με τους άνδρες να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο επιθέσεων από τις γυναίκες. Άλλες ανησυχίες ήταν το γεγονός ότι οι δημοσιογράφοι ερευνητές είναι οι πιο εκτεθειμένοι σε επιθέσεις, και οι κρατικοί παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών διορισμένων και της αστυνομίας, υπήρξαν οι χειρότεροι δράστες των επιθέσεων κατά των δημοσιογράφων. Οι δημοσιογράφοι πιστεύουν επίσης ότι οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου και το δικαστικό σώμα έχουν κάνει λίγα για να διασφαλίσουν την ασφάλειά τους.

Η έκθεση σημείωσε επίσης ότι η υποστήριξη προς τους δημοσιογράφους, που αντιμετωπίζουν επιθέσεις, είναι ιδιαίτερα ελλιπής, με ελλείψεις όπως:

• Σπάνια παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών τραύματος
• Μερικές ελλείψεις στην προμήθεια εξοπλισμού ασφαλείας για δημοσιογράφους που καλύπτουν επικίνδυνες εργασίες
• Επαρκή ιατρική και νομική υποστήριξη από οργανισμούς ΜΜΕ, όταν οι δημοσιογράφοι πέφτουν θύματα επιθέσεων.

Το 2021, η κυβέρνηση της Γκάνας ανέθεσε το Γραφείο για τον Συντονισμένο Μηχανισμό για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων. Η πρόθεση ήταν να δημιουργηθεί μια επίσημη πηγή για την υποβολή καταγγελιών για επιθέσεις σε δημοσιογράφους, την επικύρωση εικαζόμενων επιθέσεων, την παρακολούθηση των ερευνών και τις κυρώσεις και την αναφορά σχετικά με την ασφάλεια των δημοσιογράφων. Από το 2023, ωστόσο, σημειώθηκε αργή πρόοδος στο γραφείο όσον αφορά την εκτέλεση της εντολής του και την αντιμετώπιση των ανησυχιών των δημοσιογράφων, όπως σημειώνεται στην αναφορά στα ΜΜΕ για την κατάσταση της Γκάνας παραπάνω.

Οι ισχυρές δημοκρατίες εξαρτώνται από ανθεκτικά, ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης που φωτίζουν το κοινό, καλλιεργούν παραγωγικό λόγο και ελέγχουν τα άτομα σε δημόσια αξιώματα. Παρά τα αξιοσημείωτα βήματα, παγκοσμίως, υπάρχει αυξανόμενη πίεση στα ανεξάρτητα ΜΜΕ και στις ελευθερίες του Τύπου . Οι δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν απειλές, παρενόχληση και βία κατά τη διάρκεια της εργασίας τους. Το φάσμα της αυτολογοκρισίας, που προκαλείται από αυτές τις επιθέσεις, θέτει μια αποκαρδιωτική πρόκληση για την ανυποχώρητη, ανεξάρτητη δημοσιογραφία και, κατ’ επέκταση, τη δημοκρατία.