Ο πρόεδρος της Συρίας Μπασάρ Άσαντ χαιρετά το Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στο Κρεμλίνο τον Οκτώβριο του 2015. Φωτογραφία: Ιστοσελίδα του Προέδρου της Ρωσίας (CC BY 4.0)

“Οι τύραννοι φέρνουν τους εισβολείς”. – Iμπν Χαλντούν (1332-1406)

Καθώς έπεφτε το απελευθερωμένο Χαλέπι, η φρίκη μεταδιδόταν σε απευθείας μετάδοση από ακτιβιστές ΜΜΕ και χιλιάδες σε ολόκληρο τον κόσμο κατέβηκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την ανθρωπιστική καταστροφή που εκτυλισσόταν. Ενώ αυτή η αλληλεγγύη είναι ζωτικής σημασίας, κάποιοι μπορεί να διαμαρτύρονται πικρά ότι άργησε έξι χρόνια. Οι τελευταίοι θύλακες λαϊκής δημοκρατίας και δημιουργικής αντίστασης τώρα συντρίβονται και η συριακή διαμάχη εξελίσσεται σε μια πολύ πιο σκοτεινή και πιο τρομακτική φάση.

Η νίκη του Άσαντ στο Χαλέπι δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τη ρωσική υποστήριξη. Το καθεστώς ήταν ετοιμόρροπο το Σεπτέμβριο του 2015, όταν ο Πούτιν παρενέβη κατόπιν αιτήματος του καθεστώτος. Και είχε σωθεί ήδη μια φορά στο παρελθόν, από το Ιράν, το 2013. Το ίδιο μοτίβο με το Χαλέπι διαδραματίζεται σε διαφωνούσες κοινότητες αλλού. Εκστρατείες πολιορκίας συντριπτικής πείνας επιβάλλονται επί εδάφους από μια σειρά κυρίως ξένων και σεχταριστικών σιϊτικών στρατιωτικών δυνάμεων, που υποστηρίζονται από το Ιράν, ενώ βόμβες και βλήματα από τα αεροσκάφη του Άσαντ και της Ρωσίας πέφτουν σαν βροχή από τον ουρανό. Σε εξαναγκαστικές συμφωνίες συνθηκολόγησης, ο κόσμος εξορίζεται από τα σπίτια του, ίσως μόνιμα.

Η Ρωσία αρχικά παρενέβη με το πρόσχημα της καταπολέμησης του Ισλαμικού Κράτους. Ωστόσο, πάνω από το 80% των ρωσικών βομβών δεν έπεσε καν κοντά στην επικράτεια που ελέγχεται από την τρομοκρατική ομάδα. Αντ’ αυτού, ρίφθηκαν σε κοινότητες που αυτο-οργανώθηκαν σε δημοκρατικά τοπικά συμβούλια, σε σχολεία και νοσοκομεία, όπου γιατροί και δάσκαλοι προσπαθούν απεγνωσμένα να λειτουργήσουν, σε εργαζόμενους εθελοντές, που διακινδυνεύουν τη ζωή τους για να τραβήξουν από τα χαλάσματα τρομαγμένα παιδιά γεμάτα αίματα.

Στις πρώτες 305 ημέρες από την παρέμβασή τους, οι ρωσικές αεροπορικές επιδρομές σκότωσαν 2.704 πολίτες, συμπεριλαμβανομένων 746 παιδιών. Τόσο συριακές όσο και διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων μαρτυρούν τη συστηματική και σκόπιμη στόχευση των νοσοκομείων από τη Ρωσία ως στρατηγική πολέμου. Η παρέμβαση της Ρωσίας αποσκοπούσε να αποτρέψει την κατάρρευση του καθεστώτος και να το βοηθήσει να ξανακερδίσει χαμένο έδαφος και αυτό λειτούργησε.

Υπάρχει μια ιστορική σχέση μεταξύ της Ρωσίας και του καθεστώτος Άσαντ, που χρονολογείται από τον Ψυχρό Πόλεμο. Η Σοβιετική Ένωση πούλησε όπλα στη συριακή δικτατορία και Σύριοι σπουδαστές συχνά φοιτούσαν στη Ρωσία ή σε άλλες χώρες του ανατολικού μπλοκ. Μια σοβιετική ναυτική βάση εγκαθιδρύθηκε στην Ταρτούς, τη μοναδική βάση της Ρωσίας στη Μεσόγειο. Η Συρία ήταν ρωσικό περιουσιακό στοιχείο και ο Πούτιν έχει αναζωογονήσει αυτή τη σχέση. Ρωσικές βόμβες κρατούν τον Άσαντ στην εξουσία και η Ρωσία προστατεύει το κράτος-πελάτη της στο Συμβούλιο Ασφαλείας με τον ίδιο τρόπο που οι ΗΠΑ προστατεύουν το Ισραήλ.

Μέσω της παρέμβασής της στη Συρία, η Ρωσία επέκτεινε και αναβάθμισε τη ναυτική της βάση στην Ταρτούς σε μόνιμη πλέον εγκατάσταση και ίδρυσε αεροπορική βάση νότια της Λατάκια το 2015. Οι διαπραγματεύσεις με το καθεστώς σημαίνουν ότι οι ρωσικές εταιρείες θα επωφεληθούν από κερδοφόρες συμβάσεις εκμετάλλευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου. Παρουσιάζει τα προηγμένα όπλα της και έχει αυξήσει τις εξαγωγές όπλων. Αλλά το πιο σημαντικό, μέσω της Συρίας, η Ρωσία αμφισβήτησε με επιτυχία την ηγεμονία των ΗΠΑ στην περιοχή. Η Ρωσία είναι ο ηγέτης στις διεθνείς διαπραγματεύσεις, αφότου ο Ομπάμα υποχώρησε, έπειτα από τη συμφωνία για τα χημικά όπλα. Και ο Πούτιν αναπτύσσει επίσης σχέσεις με άλλους περιφερειακούς αυταρχικούς ηγέτες, όπως τον Ερντογάν της Τουρκίας και τον Σίσι της Αιγύπτου, με τους οποίους πρόσφατα διενήργησε κοινή στρατιωτική άσκηση. Ο Πούτιν ενίσχυσε επίσης τις σχέσεις του με το Ισραήλ, αυξάνοντας την οικονομική συνεργασία, πουλώντας στρατιωτικά drones στο Ισραήλ και μοιράζοντας στρατιωτικές πληροφορίες για τη Συρία.

Μέσω του συνεχούς εναέριου βομβαρδισμού, που ξεσπίτωσε χιλιάδες κόσμο, και της στήριξής της σε λαϊκιστικές φασιστικές ομάδες στη Δύση, η Ρωσία συνέβαλε επίσης στην αποσταθεροποίηση της Ευρώπης, που ήδη πλήττεται από τον αποτυχημένο οικονομικό νεοφιλελευθερισμό και τη λιτότητα. Μέσα από τα προπαγανδιστικά της εργαλεία όπως το Russia Today, εξαπλώνει μια εκστρατεία παραπληροφόρησης, που δεν έχει σκοπό τόσο να πείσει όσο να μπερδέψει περισσότερο.

Κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι η παρέμβαση της Ρωσίας δεν μπορεί να είναι ιμπεριαλισμός, αν ο στρατός της Ρωσίας είχε προσκληθεί από το συριακό καθεστώς. Με το ίδιο επιχείρημα, η παρέμβαση της Αμερικής στο Βιετνάμ ούτε αυτή ήταν ιμπεριαλισμός, καθότι προσκληθείσα από την κυβέρνηση του Νότιου Βιετνάμ. Αυτοί οι σχολιαστές πιστεύουν ότι η εθνική κυριαρχία έγκειται στα κράτη, όχι στους ανθρώπους, και ότι η νομιμότητα μπορεί ακόμα να κρατηθεί από εκείνους που διεξάγουν εκστρατεία εξόντωσης εναντίον εκείνων που διαμαρτυρήθηκαν ειρηνικά ενάντια στην κυριαρχία τους.

Άλλοι θα πουν ότι οι αντάρτες υποστηρίζονται επίσης από περιφερειακούς και διεθνείς ιμπεριαλισμούς, με υποστήριξη από τις ΗΠΑ, την Τουρκία και τις χώρες του Κόλπου. Αλλά οι αντάρτες δεν έλαβαν ποτέ τίποτα που να πλησιάζει στο επίπεδο οικονομικής και στρατιωτικής υποστήριξης που έχει λάβει το καθεστώς από τους συμμάχους του. Η σημαντικότερη παρέμβαση του Ομπάμα ήταν να ασκήσει βέτο στα κράτη που παρέχουν όπλα αεράμυνας στους αντάρτες. Η ανικανότητα των αντάρτων να ανταποκριθούν στην συντριπτική χρήση αεροπορικών δυνάμεων από τον Άσαντ, διατήρησε την ισορροπία δυνάμεων προς όφελος του καθεστώτος, καθώς εξάλειψε όλες τις πιθανές εναλλακτικές ενάντια στην εξουσία του.

Με την εγκατάλειψη του Χαλεπίου, είναι πλέον σαφές ότι η Τουρκία ανησυχεί κυρίως για τη συντριβή της κουρδικής αυτονομίας στο βόρειο τμήμα της Συρίας και την αυταρχική εκστρατεία του Ερντογάν εναντίον όλων των διαφωνούντων. Και τα αντιδραστικά κράτη του Κόλπου έχουν όλα τις δικές τους ατζέντες, υποστηρίζοντας τις αντίστοιχες παρατάξεις τους, συμβάλλοντας στην έλλειψη ενότητας των ανταρτών και στις εσωτερικές τους διενέξεις. Κινούμενα κυρίως από τον τοπικό αγώνα τους για κυριαρχία με το Ιράν, έχουν αναζωπυρώσει τις φλόγες του σεκταρισμού και του εξτρεμισμού, που τόσο άγρια προκάλεσε το καθεστώς και οι υποστηρικτές του.

Δεν φαίνεται ότι ο Tραμπ θα αποκλίνει σημαντικά από την απομονωτική θέση του Ομπάμα. Όπως ο Ομπάμα, θα συνεχίσει να βλέπει το Ισλαμικό Κράτος ως τη μεγαλύτερη απειλή για τα αμερικανικά συμφέροντα. Αυτό δεν βοηθά τους Σύριους, που βλέπουν το καθεστώς ως το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ειρήνη, το οποίο μαζί με τους συμμάχους του ευθύνονται για το 90% των θανάτων πολιτών και αποτελεί την κύρια αιτία εκτοπισμού. Ο Ομπάμα και ο Πούτιν έχουν συντονιστεί εδώ και καιρό στον “Πόλεμο κατά της Τρομοκρατίας”. Ο Τραμπ θαυμάζει τον Πούτιν και είναι πιθανό να συνεργαστεί με τον ίδιο και τον Άσαντ άμεσα, δίνοντας ακόμη λιγότερη σημασία σε θέματα όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, η δημοκρατία ή η πολιτική προστασία. Ας μην ασχοληθούμε καν με το ότι Άσαντ και Πούτιν επιτίθενται στον Ελεύθερο Στρατό και ισλαμιστικές πολιτοφυλακές, που αγωνίζονται στην πραγματικότητα κατά του Ισλαμικού Κράτους, ενώ αποτελούν και τη μόνη υπεράσπιση των πολιτών.

Παραμένει να δούμε αν αναπτύσσονται εντάσεις μεταξύ του Ιράν και της Ρωσίας. Ήδη στη συμφωνία εκκαθάρισης του Χαλεπίου που διαπραγματεύτηκε μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, οι σεχταριστικές πολιτοφυλακές του Ιράν δεν συμμορφώθηκαν. Και ενώ ο Τραμπ μπορεί να πλησιάσει τον Πούτιν, οι στενοί σύμβουλοί του αντιτίθενται στην συμφωνία περί πυρηνικών μεταξύ Ιράν και Ομπάμα. Η Ρωσία, όμως, γνωρίζει επίσης ότι ο Άσαντ δεν μπορεί να κρατήσει επανακτημένο έδαφος χωρίς στρατεύματα που υποστηρίζονται από το Ιράν επί εδάφους. Μπορεί να υπάρχει περισσότερος από ένας ταχυδακτυλουργός που να κινεί τα νήματα;

Η πτώση του Χαλεπίου μπορεί να είναι το τελευταίο καρφί στο φέρετρο για την ορφανή επανάσταση της Συρίας. Μια νίκη του Άσαντ σημαίνει το τέλος του πολιτικού δημοκρατικού πειράματος του Χαλεπίου, κάποτε ένα φάρο ελπίδας. Σημαίνει την πιθανή σύλληψη εκατοντάδων περισσότερων ακτιβιστών της κοινωνίας των πολιτών, ιατρών και βοηθών, που θα ενωθούν με τους χιλιάδες που ήδη μαραίνονται στις φυλακές, με ελάχιστες ελπίδες απελευθέρωσης. Οι πρόσφυγες και οι εκτοπισμένοι δεν θα μπορέσουν ποτέ να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Οι εξτρεμιστικές ομάδες θα αυξηθούν σε ισχύ και δεν θα υπόκεινται πλέον σε λαϊκή πίεση. Αυτό θα σημαίνει μια επιστροφή στο βασίλειο του φόβου.

Ο συριακός λαός έχει πληρώσει ένα μεγάλο τίμημα για την επιθυμία του για ελευθερία. Έχουν βομβαρδιστεί από την ίδια τους την κυβέρνηση, βομβαρδίζονται από ξένες κυβερνήσεις και έχουν δεχθεί εισβολή από τους πιο τρελούς τζιχαντιστές του κόσμου. Το καθεστώς δεν έχει δείξει ποτέ πραγματική προθυμία να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις. Ο Άσαντ δεν είναι έτοιμος να παραιτηθεί ή να μοιραστεί τη δύναμή του. Όλες οι εκεχειρίες κατά το παρελθόν έχουν ενεργήσει ως πρελούδια για περισσότερες σφαγές και εκτοπισμούς, που πραγματοποιούνται απλά με “ισχυρές καταδίκες” από τη διεθνή κοινότητα. Ο Άσαντ, η Ρωσία και το Ιράν πιστεύουν σε μια στρατιωτική λύση σε αυτή τη σύγκρουση.

Τώρα εναπόκειται στους ανθρώπους, παγκοσμίως, να οικοδομήσουν ένα βιώσιμο αντιπολεμικό κίνημα, που να σταθεί με τον συριακό λαό ενάντια σε όλα τα κράτη που συμμετέχουν και διαιωνίζουν αυτή τη σύγκρουση.

Αυτή η δημοσίευση εμφανίστηκε αρχικά στο Open Democracy με άδεια Creative Commons.