Γυναίκες στις συμμορίες της Κεντρικής Αμερικής, μια επικίνδυνη και σύνθετη πραγματικότητα

La presencia de las mujeres en las maras de centroamérica crece y su importancia, tanto dentro como fuera de los grupos es crucial para los procesos de pacificación. En la imagen, una mujer pandillera de El Salvador con los tatuajes que distinguen a los miembros de las maras. Fotografía de The Guardian [seudónimo del autor] publicada en el blog Oriente al Día y usada con autorización.

Η εικόνα δείχνει μια γυναίκα από μια συμμορία στο Ελ Σαλβαδόρ με τατουάζ που ταυτοποιούν τα μέλη των συμμοριών. Φωτογραφία από το «The Guardian» [ψευδώνυμο του φωτογράφου], που δημοσιεύθηκε με άδεια στο blog Oriente al Día.

Ο κόσμος των συμμοριών, οι οποίες αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό ποσοστό της βίας που πλήττει τη Γουατεμάλα, το Ελ Σαλβαδόρ και την Ονδούρα (το “Βόρειο Τρίγωνο”), καθίσταται πολύ πιο περίπλοκος, όταν εξετάζεται μέσω της ματιάς των εμπλεκόμενων γυναικών.

Σύμφωνα με μια μελέτη που πραγματοποίησε η UNICEF το 2011, οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν περίπου το 20% των μελών συμμοριών στην Ονδούρα μόνο. Αυτές οι συμμορίες, οι οποίες είχαν τεράστιο αντίκτυπο στον εμφύλιο πόλεμο που κράτησε στην περιοχή για μια δεκαετία, θεωρούνται συχνά ως καταφύγιο από τη βία και την έλλειψη στέγης που καθορίζουν τις ζωές πολλών νέων.

Πολλές γυναίκες πιστεύουν ότι η συμμετοχή σε μια συμμορία τις προστατεύει από την καθημερινή βία και τις ενισχύει ενάντια στην επιθετικότητα που τους περιβάλλει (συχνά από τις δικές τους συμμορίες). Το Ελ Σαλβαδόρ είναι μια επικίνδυνη χώρα για τις γυναίκες. Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Βίας της ΜΚΟ του Οργανισμού Σαλβαδόρ Γυναικών για την Ειρήνη (ORMUSA), περίπου 2.521 γυναίκες δολοφονήθηκαν τα τελευταία έξι χρόνια, κατά μέσο όρο 420 κάθε χρόνο. Αυτός ο αριθμός δε μειώνεται, δυστυχώς, εξαιτίας της βίας στην περιοχή που προκαλείται από τη διακίνηση ναρκωτικών.

Μια έκθεση με τίτλο “Οι Βίαιοι και οι Βεβιασμένοι” από την ΜΚΟ Interpeace υπογραμμίζει τους παράγοντες που ωθούν πολλούς νέους να συμμετάσχουν σε μια συμμορία: “Ακραία φτώχεια, σεξουαλική βία, παιδική κακομεταχείριση, εγκατάλειψη σχολείου, ανεργία, εύκολη πρόσβαση σε όπλα και ναρκωτικά και, σε κάθε περίπτωση, το να μεγαλώνεις περιτριγυρισμένος από βία σε γειτονιές που διοικούνται από συμμορίες”.

Η ιστοσελίδα InSight Crime ανέλυσε επίσης τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στις ζώνες αυτές και τόνισε τα εξής:

A partir de 2012, El Salvador registró la tasa de feminicidios más alta del mundo. Según el ex ministro de seguridad del país, el aumento de los feminicidios coincidió con la creciente incorporación de las mujeres a las pandillas. En Honduras, especialistas en temas de género informaron en 2010 que las novias y las madres de los pandilleros estaban siendo asesinadas cada vez más en actos de venganza.

Από το 2012, το Ελ Σαλβαδόρ έχει καταγράψει το υψηλότερο επίπεδο γυναικοκτονιών στον κόσμο. Σύμφωνα με τον πρώην υπουργό ασφαλείας, η αύξηση του αριθμού των δολοφονημένων γυναικών συνέπεσε με τον αυξανόμενο αριθμό των γυναικών που προσχώρησαν σε συμμορίες. Οι ειδικοί σε θέματα φύλου δήλωσαν ότι στην Ονδούρα το 2010 οι σύζυγοι και τα κορίτσια μελών της συμμορίας δολοφονούνται όλο και περισσότερο σε πράξεις εκδίκησης.

Από φιλενάδες, μέλη συμμοριών

Η φτώχεια, η διαρθρωτική βία και η περιθωριοποίηση αποτελούν ισχυρούς παράγοντες για τους λόγους που άνδρες και γυναίκες έχουν ενταχθεί σε συμμορίες. Ωστόσο, η βία που υποφέρουν οι γυναίκες είναι πιο ομαλοποιημένη και αποδεκτή από την κοινωνία. Άλλοι συνηθισμένοι λόγοι, για τους οποίους οι γυναίκες εντάσσονται σε συμμορίες, είναι σε καταχρηστικές σχέσεις, έχοντας έναν σύντροφο ήδη σε συμμορία, ή η επιθυμία να αισθάνονται ασφαλείς από δυνητικούς βιασμούς στους δρόμους.

Σε συνέντευξή της στην ισπανική εφημερίδα La Vanguardia, η Lucía Pérez, μέλος της Mara Salvatrucha, μιας από τις πιο τρομερές συμμορίες στο Ελ Σαλβαδόρ, αναγνωρίζει το πλαίσιο της φτώχειας και της βίας που την περιβάλλει καθώς εισήλθε στον κόσμο των συμμοριών – έπρεπε να κερδίσει το σεβασμό της συμμορίας:

Yo me gané el sitio dentro de las filas. Era ruda y valiente. En general, a las mujeres nos toca hacer casi lo mismo que a los hombres: robar, vender drogas, armas, organizar algún secuestro y asesinar, claro […] En el barrio era parte de la rutina, de la forma de socializar, de sobrevivir. A mí nadie me dijo que era bueno o era malo. A los 12 años aprendí a ser una asesina, pensaba que era la mejor forma de defenderte, de ser del grupo fuerte y no del débil.

Κέρδισα μια θέση σε μια από τις συμμορίες. Ήμουν γενναία και σκληρή. Γενικά, οι γυναίκες πρέπει να κάνουν σχεδόν τα ίδια πράγματα με τους άνδρες: να κλέψουν, να πουλήσουν ναρκωτικά και όπλα, να οργανώσουν απαγωγές και να σκοτώσουν βέβαια … Στη γειτονιά ήταν μέρος της ρουτίνας μας, πώς κοινωνικοποιηθήκαμε και επιβιώσαμε. Κανείς δεν μου είπε ότι ήταν καλό ή κακό. Στην ηλικία των 12 ετών έμαθα πώς να είμαι δολοφόνος και σκέφτηκα ότι ήταν ο καλύτερος τρόπος να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους οι άνθρωποι με το να είναι με τους δυνατούς και όχι με τους αδύναμους.

Η ιστορία της Lucía δείχνει επίσης πόσο δύσκολο είναι να ξεφύγεις από μια συμμορία, όχι μόνο λόγω των κωδίκων συμπεριφοράς που τους εμποδίζουν να φύγουν, αλλά και λόγω της σωματικής εμφάνισης και της ιστορίας μαζί με την ιδιότητα μέλους:

[Yo] estaba tatuada y [con] eso todo el mundo sabe que es por que perteneces a una Mara. [Además…] la policía me había detenido varias veces, y con estos antecedentes nadie te da trabajo. Un día, me encontré que no tenía pañales para mi segunda bebé, que apenas tenía una semana. Le pedí dinero a su papá y éste me obligó a que lo acompañara a asaltar la casa de una anciana y [ahí] nos detuvieron.

Ήμουν γεμάτη τατουάζ και αυτό επιτρέπει σε όλους να γνωρίζουν ότι είσαι μέρος μιας συμμορίας. Η αστυνομία με είχε πιάσει αρκετές φορές και κανείς δεν θα σου δώσει δουλειά όταν έχεις τέτοιο υπόβαθρο. Μια μέρα, συνειδητοποίησα ότι δεν είχα άλλες πάνες για το δεύτερο μωρό μου, που ήταν μόλις μιας εβδομάδας. Ζήτησα από τον πατέρα της χρήματα και με ανάγκασε να πάμε να ληστέψουμε μια ηλικιωμένη γυναίκα και μας πιάσανε.

Σε μια δήλωση που δημοσιεύθηκε στο blog Oriente al Día, που επικεντρώνεται σε ειδήσεις και απόψεις, ένας εκπαιδευτικός δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης προσέφερε τις απόψεις του για τη σχέση μεταξύ των νέων και των συμμοριών και πώς διαπερνούν διαφορετικούς χώρους. Σε ορισμένες από αυτές τις περιπτώσεις, τα κορίτσια γίνονται φιλενάδες των μελών συμμοριών και γίνονται γνωστά ως jainas. Αλλιώς, γίνονται οι ίδιες μέλη των συμμοριών:

El reclutamiento de mujeres es primordial en la mara, ya que estas ayudan a esconder droga, recoger la renta e incluso asesinar a miembros de la mara rival […] Las jainas son mucho más peligrosas que las mismas mareras. Nadie puede tocarlas, ni verlas. Ellas tienen que ser leales a su marido para no perder este status dentro de la mara, y la vida.

Η στρατολόγηση γυναικών είναι απαραίτητη για τις συμμορίες, καθώς βοηθούν στην πώληση ναρκωτικών, στη συλλογή εισοδήματος και ακόμη και στη δολοφονία μελών της ανταγωνιστικής συμμορίας … Οι φιλενάδες είναι πολύ πιο επικίνδυνες από τα γυναικεία μέλη των συμμοριών. Κανείς δεν επιτρέπεται να τις αγγίξει ή ακόμα να τις δει. Πρέπει να είναι πιστοί στους συζύγους τους, ώστε να μην χάσουν ποτέ αυτό το καθεστώς μέσα στην συμμορία και στη ζωή τους.

Μύηση και έξοδος

Αρχικά, οι γυναίκες που ελπίζουν να γίνουν μέλη συμμοριών πρέπει να ανεχτούν να τις βιάσουν ορισμένα ή όλα τα μέλη της συμμορίας. Σήμερα, πολλές επιλέγουν ανάμεσα στο να βιαστούν ή να ξυλοκοπηθούν, όπως και η πλειοψηφία των ανδρών ομολόγων τους. Η πλειοψηφία επιλέγει το τελευταίο: για πολλές από αυτές, το ξυλοκόπημα γίνεται μια μορφή επίτευξης σεβασμού και απόδειξης ότι είναι εξίσου ισχυρές με τους άνδρες, σύμφωνα με την έκθεση Interpeace.

Η αποχώρηση από μια συμμορία δεν είναι κάτι που συμβαίνει συχνά, καθώς η ιδιότητα μέλους είναι ισόβια. Το μέλος της πρώην συμμορίας «Little One» εξήγησε σε ένα δημοσίευμα του 2009 από τον Andrés Martinez στην πλέον ανενεργή ισπανική ιστοσελίδα Soitu.es σχετικά με το πώς η είσοδος στην «The 18», μία από τις μεγαλύτερες συμμορίες του Ελ Σαλβαδόρ, ήταν μια απόφαση μονόδρομος:

Ingresar en una mara te marca de por vida, y en el caso que nos ocupa de forma literal: un 18 tatuado en su cara le recuerda cada vez que se mira al espejo que hace tiempo tomó una decisión sin marcha atrás […] Hoy se ha convertido en su castigo, en el responsable de que no pueda salir a la calle. […] Si la ve la policía, seguramente la detengan. Si se le ocurriese borrarse el tatuaje, los '18’ podrían sentirse ofendidos, entenderlo como un rechazo a la mara, y eso se castiga.

Η συμμετοχή σε μια συμμορία σου σημαδεύει τη ζωή, κυριολεκτικά: το τατουάζ “18” στο πρόσωπό σου θυμίζει κάθε φορά που κοιτάς στον καθρέφτη ότι πήρες μια απόφαση που είναι αδύνατο να ακυρώσεις… Αυτό γίνεται η τιμωρία σου, να μην μπορείς να βγεις στους δρόμους … Εάν σε δει η αστυνομία, θα συλληφθείς. Εάν αποφασίσεις να αφαιρέσεις το τατουάζ, η συμμορία “18” μπορεί να προσβληθεί, λαμβάνοντάς το ως απόρριψη της συμμορίας, και θα σε τιμωρούσαν.

Η δομή των συμμοριών μπορεί να θεωρηθεί σχεδόν ως μια πιο βίαιη εκδοχή της καθημερινής “μάτσο” συμπεριφοράς. Στο ντοκιμαντέρ «Segundos en el aire» [Δευτερόλεπτα στον αέρα] του Πανεπιστημίου Simeón Cañas και του Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Κοινής Γνώμης στο Ελ Σαλβαδόρ, η κουλτούρα των πατριαρχικών συμμοριών απηχεί την κοινωνία του Σαλβαδόρ ως σύνολο:

Es un grupo de hombres, configurado por hombres, pensado por hombres y diseñado por hombres, en el que las mujeres son minoría cuantitativa, y en el que no existen razones para creer [… están] todos los estereotipos, prejuicios, desbalances y desigualdades entre hombres y mujeres que prevalecen en la patriarcal sociedad salvadoreña […]. De hecho, el machismo de la pandilla es una réplica, en versión micro, del extenso patriarcado salvadoreño.

Είναι μια ομάδα ανδρών, που διευθύνεται από άντρες, οργανώνεται από άνδρες και σχεδιάζεται από άνδρες. Οι γυναίκες αποτελούν μειοψηφία και δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι δεν υπάρχουν όλα τα στερεότυπα, οι προκαταλήψεις, οι ανισορροπίες και οι ανισότητες που επικρατούν στην πατριαρχική κοινωνία του Σαλβαδόρ. Στην πραγματικότητα, ο μισογυνισμός στις συμμορίες είναι ένας μικρόκοσμος της ευρείας πατριαρχίας του Σαλβαδόρ.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.