Εικόνα μέσω του Instagram λογαριασμού της ακτιβίστριας Kalpona Akter. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Τον Απρίλιο του 2013, μια κατάρρευση ενός εργοστασίου ενδυμάτων στο κτίριο Rana Plaza στο Σαβάρ του Μπανγκλαντές άφησε 1.134 νεκρούς. Η τραγωδία έδειξε την έλλειψη ασφάλειας της βιομηχανίας ενδυμάτων του Μπανγκλαντές, του μεγαλύτερου εργοδότη της χώρας και ηγέτη των επιχειρήσεων εξαγωγών, της οποίας η πελατεία περιλαμβάνει τεράστια ευρωπαϊκά και αμερικανικά εμπορικά σήματα. Αποτέλεσμα αυτού ήταν το ότι πάνω από 180 διεθνείς έμποροι λιανικής πώλησης, εισαγωγείς και τοπικά και παγκόσμια συνδικάτα υπέγραψαν ένα πενταετές σύμφωνο για την εξασφάλιση ασφαλέστερων εργοστασίων ενδυμάτων στο Μπανγκλαντές.

Από την ίδρυσή της, η Συμφωνία για την Πυρασφάλεια και την Κτιριακή Ασφάλεια στο Μπανγκλαντές (γνωστή ως “Η Συμφωνία”) πραγματοποίησε επιθεωρήσεις 1.620 εργοστασίων ενδυμάτων, εξασφάλισε τη δημοσιοποίηση των εκθέσεων ασφαλείας και των σχεδίων διορθωτικών ενεργειών και προσέφερε εκπαίδευση για την ασφάλεια των εργαζομένων.

Τώρα, το Μπανγκλαντές επιδιώκει να απομακρύνει τον όμιλο από τη χώρα και να παραδώσει τις δραστηριότητές του στον κρατικό ρυθμιστικό φορέα, το Remediation Co-Ordination Cell (RCC), που ιδρύθηκε το 2017.

Ο Υπουργός Εμπορίου Tofail Ahmed είπε στον Τύπο τον Ιούνιο του 2018: “Τώρα το Μπανγκλαντές έχει επιτύχει την αποτελεσματικότητα για να φροντίσει για την ασφάλεια και την φιλικότητα προς το χώρο εργασίας των μηχανημάτων RMG [έτοιμων ενδυμάτων].” Πρόσθεσε: “Δεν έχουν συμβεί ατυχήματα μετά από το απροσδόκητο περιστατικό του Rana Plaza. Από τώρα και στο εξής, το Remediation Co-Ordination Cell (RCC) θα φροντίζει αυτά τα πράγματα σε τακτική βάση.”

Το RCC ιδρύθηκε με τη συνεργασία κυβερνητικών φορέων και ενώσεων ιδιοκτητών εργοστασίων. Δεν έχει εκπροσώπους από τα συνδικάτα των εργαζομένων ενδυμάτων. Πολλά από αυτά τα συνδικάτα πιστεύουν ότι το RCC δεν έχει επαρκή ικανότητα να διενεργεί επιθεωρήσεις και βελτιώσεις στο σύνολο της βιομηχανίας ενδύματος του Μπανγκλαντές, η οποία, σύμφωνα με μια μελέτη, μπορεί να ανέρχεται σε περίπου 8.000 εργοστάσια κατά την εξέταση μικρών επιχειρήσεων και υπεργολάβων.

Με την πάροδο των ετών, πολλοί ιδιοκτήτες εργοστασίων διαμαρτυρήθηκαν ότι η Συμφωνία έκανε πολύ δαπανηρές απαιτήσεις για βελτιώσεις ασφαλείας. Όταν δεν συμμορφώνονται, κινδυνεύουν να χάσουν πολύτιμους Ευρωπαίους και Αμερικανούς πελάτες.

Παρόλο που “Η Συμφωνία” είχε λήξει τον Μάιο του 2018, οι υπογράφοντες συμφώνησαν το 2017 να την επεκτείνουν μέχρι το 2021, καθώς μόνο 174 από τα 1.620 εργοστάσια που παρακολουθούσαν έχουν μέχρι στιγμής ολοκληρώσει όλες τις συνιστώμενες επισκευές ασφαλείας.

Ωστόσο, τον Απρίλιο του 2018, ένα ανώτατο δικαστήριο στο Μπανγκλαντές παράγγειλε στην κυβέρνηση να μην ανανεώσει τη δικαιοδοσία της “Συμφωνίας” πέραν της 31ης Μαΐου, αφού ένα τοπικό εργοστάσιο ενδυμάτων υπέβαλε αίτηση κατά της ομάδας.

Η ομάδα άσκησε έφεση και η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του Μπανγκλαντές κατέληξε να παρατείνει τη θητεία της για έξι ακόμη μήνες βάσει μιας “μεταβατικής συμφωνίας”. Το Ανώτατο Δικαστήριο πρέπει να λάβει τελική απόφαση σε ακρόαση προγραμματισμένη για τις 21 Ιανουαρίου.

“Η Συμφωνία” είναι μία από τις τρεις παρόμοιες πρωτοβουλίες που δημιουργήθηκαν στο Μπανγκλαντές μετά την Rana Plaza. Η μικρότερη Συμμαχία για την Εργατική Ασφάλεια του Μπανγκλαντές, αποτελούμενη από 28 παγκόσμιους λιανοπωλητές, τερμάτισε την πενταετή εντολή της στις 31 Δεκεμβρίου 2018 (δεν επεδίωξε να την επεκτείνει).

Η Συμμαχία έχει παράσχει βασική κατάρτιση για την πυρασφάλεια σε περισσότερα από ένα εκατομμύριο εργαζομένους σε 655 εργοστάσια ενδυμάτων. Τέσσερα εργοστάσια έχουν ολοκληρώσει τα συνιστώμενα έργα αποκατάστασης.

Μια τρίτη επιχείρηση, η κρατική Εθνική Πρωτοβουλία, παρακολουθεί 745 εργοστάσια. Όλα θα παραδοθούν στο RCC από το 2019.

Σε συνέντευξή του μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, το Global Voices συζήτησε το ζήτημα με την εργατική ακτιβίστρια Kalpona Akter, η οποία είναι ιδρύτρια και εκτελεστική διευθύντρια του Κέντρου για την Αλληλεγγύη των Εργαζομένων του Μπανγκλαντές, μιας ομάδας για τα δικαιώματα των εργαζομένων.

Η Akter άρχισε να εργάζεται σε εργοστάσιο ενδυμάτων όταν ήταν 12 ετών. Στα 15 της, έγινε πρόεδρος της ένωσής της. Έχει συλληφθεί, αντιμετώπισε απειλές και έλαβε διεθνή βραβεία ως αποτέλεσμα του συνδικαλιστικού ακτιβισμού της.

Η Kalpona Akter (@kalponaakter). Χρησιμοποιείται με άδεια.

Global Voices: Ποιοι είναι οι κύριοι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στο Μπανγκλαντές;

Kalpona Akter (KA): Το κύριο πρόβλημα είναι διαρθρωτικό. Όταν η βιομηχανία αναπτυσσόταν γρήγορα, η χώρα δεν ήταν έτοιμη με όλες τις υποδομές. Τόσο πολλά από αυτά τα εργοστάσια είχαν εγκατασταθεί σε πρώην οικιστικά κτίρια, τα οποία αργότερα επεκτάθηκαν παράνομα χωρίς ένα εγκεκριμένο διαρθρωτικό σχέδιο (για τη στήριξη βαρέων μηχανημάτων κλπ.). Το σύστημα ηλεκτρικής καλωδίωσης στα εργοστάσια αυτά ήταν χαμηλό και η ελλείψεις εξόδων κινδύνου ή συστήματος πυρόσβεσης ήταν συχνές.

GV: Ποια είναι τα κύρια επιτεύγματα της “Συμφωνίας” όσον αφορά τη βελτίωση της ασφάλειας στο χώρο εργασίας στον τομέα των ενδυμάτων στο Μπανγκλαντές;

(KA): Βρήκαν χιλιάδες απειλητικούς για τη ζωή κινδύνους κατά τη διάρκεια της επιθεώρησής τους σε περισσότερα από 1600 εργοστάσια τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα την διόρθωση πάνω από το 90% αυτών των κινδύνων σε μεταγενέστερες περιόδους.

Συμπεριέλαβαν τη συμμετοχή των εργαζομένων στις επιθεωρήσεις προκειμένου να λάβουν από πρώτο χέρι πληροφορίες για την ασφάλεια – να μάθουν πώς αισθάνονται οι εργαζόμενοι σχετικά με το εργασιακό περιβάλλον στο εργοστάσιο. Συνέχισαν με τους εργαζόμενους να μοιράζονται τις εκθέσεις παρακολούθησης και το διορθωτικό σχέδιο δράσης τους. Δίνοντας πίστη στους εργάτες ότι η ζωή τους επηρεάζει την αλυσίδα εφοδιασμού.

Η συνολική διαφάνεια που δημιούργησε “Η Συμφωνία” ήταν τεράστια. Οπουδήποτε κι αν βρίσκεται στον πλανήτη, μπορούσε κανείς να δει την αναφορά επιθεώρησης εργοστασίου, το προτεινόμενο διορθωτικό σχέδιο δράσης όλων αυτών των εργοστασίων στην ιστοσελίδα της “Συμφωνίας”, κάτι που ήταν εκπληκτικό. Πριν από το 2013, εκατοντάδες εργαζόμενοι στον τομέα των ενδυμάτων θυσίαζαν τις ζωές τους σε εργοστασιακές πυρκαγιές ή σε πολλούς άλλους τραυματισμούς που σχετίζονται με την εργασία. Αφότου, άρχισε η “Συμφωνία” να δρα στο Μπανγκλαντές, ο αριθμός των νεκρών είναι μηδέν!

Αυτό είναι το κύριο θέμα που προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε τα τελευταία χρόνια ότι, εάν υπάρχει βιομηχανία, θα υπάρξουν βιομηχανικές καταστροφές, αλλά δεν έχει νόημα οι εργαζόμενοι να πεθαίνουν λόγω έλλειψης ασφάλειας. Το έργο της “Συμφωνίας” μας έδειξε ότι μπορεί να υπάρξει καταστροφή ή φρικιαστικό ατύχημα, αλλά η ζωή των εργαζομένων θα είναι ακόμα ασφαλής εάν ληφθούν μέτρα!

GV: Γιατί η βιομηχανία χρειάζεται μια μεγαλύτερης διάρκειας “Συμφωνία”;

(KA): Η κυβέρνηση δεν είναι ακόμη έτοιμη με πόρους και εμπειρογνωμοσύνη για να στηρίξει την αλλαγή που έκανε η “Συμφωνία”. Η κυβέρνηση και οι κατασκευαστές λένε ότι το RCC (Remediation Co-Ordination Cell) είναι έτοιμο να αναλάβει όλα τις δουλειές που κάνει η “Συμφωνία”, αλλά αυτό δεν ισχύει. Το RCC δεν είναι ακόμη έτοιμο να αναλάβει όλες τις εργασίες και τις ευθύνες που έχει κάνει η “Συμφωνία” για να καταστήσει αυτά τα εργοστάσια ασφαλέστερα. Η “Συμφωνία” πρέπει πραγματικά να ολοκληρώσει την τρέχουσα επέκτασή της (μέχρι το 2021) και, αν χρειαστεί, θα πρέπει να την υπερβεί κι αυτή.

GV: Ποιος εναντιώνεται στην παρουσία της “Συμφωνίας” στο Μπανγκλαντές;

(KA): Η κυβέρνηση και οι Ενώσεις Κατασκευαστών είναι αντίθετες στη “Συμφωνία” από την αρχή των εργασιών της. Ένας από τους λόγους μπορεί να είναι ότι δεν έχουν συμπεριληφθεί στην κύρια διαδικασία της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της “Συμφωνίας” σχετικά με τις εργοστασιακές επιθεωρήσεις, επομένως δεν βρίσκονται στο διοικητικό συμβούλιο. Υπάρχουν επίσης φήμες ότι η “Συμφωνία” έχει επιβληθεί στους κατασκευαστές από ισχυρά ξένα κράτη ή ότι η “Συμφωνία” είναι ένα πρόγραμμα αποικιοκρατίας.

GV: Τι θα συμβεί με τις εκατοντάδες χιλιάδες εργαζομένων στον τομέα της ένδυσης και τη βιομηχανία αν η “Συμφωνία” εγκαταλείψει το Μπανγκλαντές;

(KA): Τα εργοστάσια θα επιστρέψουν στην κατάσταση του Rana Plaza. Τα προβλήματα στην RMG βιομηχανία στο Μπανγκλαντές δεν είναι καινούργια. Εάν η κυβέρνηση και οι κατασκευαστές ενδιαφέρονταν πραγματικά πρώτα για τους εργαζόμενους πριν από το κέρδος τους τότε δεν θα είχαν βιώσει όλα αυτά τα τρομακτικά ατυχήματα πυρκαγιών και τις καταρρεύσεις κτηρίων. Εάν οι ζωές των εργαζομένων έχουν σημασία, τότε δεν θα ήμασταν μάρτυρες όλων αυτών των εργαζομένων που πεθαίνουν τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Η κατώτατη γραμμή είναι ότι η “Συμφωνία” που εγκαταλείπει πρόωρα τη χώρα θα σήμαινε για άλλη μια φορά μια μη ασφαλή βιομηχανία.