Ζεστά σταυρωτά ψωμάκια. Φωτογραφία από την Sarah Horrigan, που χρησιμοποιείται σύμφωνα με την άδεια CC BY-NC 2.0.

Κάθε Πάσχα, η Καραϊβική — όπως και πολλές άλλες χώρες της Κοινοπολιτείας και σε μεγάλο βαθμό καθολικές — απολαμβάνει μια σεβαστή παράδοση του να τρώνε ζεστά σταυρωτά ψωμάκια. Η δημοφιλής απόλαυση είναι ένα κολλώδες γλυκό ψωμάκι που γίνεται με σταφίδες και ολοκληρώνεται με ένα σταυρό φτιαγμένο από γλάσο. Τρώγωντάς τα την Μεγάλη Παρασκευή, όταν οι Χριστιανοί τιμούν την σταύρωση και το θάνατο του Χριστού, τυπικά σηματοδοτεί το τέλος των σαρακοστιανών εθίμων της νηστείας και της στέρησης.

Αρκετοί τοπικοί blogger φαγητού έχουν δημοσιεύσει συνταγές για τα ζεστά σταυρωτά ψωμάκια κατά τη διάρκεια των ετών, αλλά για το Simply Trini Cooking, η λιχουδιά προκάλεσε θερμές μνήμες του “βαν του ψωμιού” της γειτονιάς:

Ο κοινός ήχος της κόρνας μας προειδοποιούσε για τον ερχομό του και κάθε παιδί ήταν πρόθυμο να δει τι είχε ο “φούρναρης” στο πίσω μέρος του Suzuki Carry φορτηγού του. Μόλις άνοιγε η πλαϊνή πόρτα το άρωμα από τα φρεσκοψημένα καλούδια χτυπούσε τα ρουθούνια μας. Υπήρχαν πάντοτε προς πώληση ρολάκια σταφίδας, ρολάκια καρύδας, γλυκό ψωμί καρύδας, τάρτες με μαρμελάδα, ψωμί με βούτυρο, κέικ μπισκότων (μερικές φορές), ψωμί λυκίσκου και την Μεγάλη Εβδομάδα υπήρχαν ζεστά σταυρωτά ψωμάκια.

Αχ! Τα ζεστά σταυρωτά ψωμάκια μπορώ να τα δοκιμάσω τώρα. Η σκληρή εξωτερική φλούδα έδινε τη θέση της σε ένα υγρό, μαλακό, εσωτερικό, που έκανε τους ουρανίσκους σας να λαχταρούν και γι’ άλλο, αλλά μέχρι τότε θα ήταν πολύ αργά, επειδή το “βανάκι με το ψωμί” είχε ήδη φύγει. Έτσι, θα έπρεπε είτε να κάνετε χωρίς αυτό είτε να θυμηθείτε να αγοράσετε δύο ή τρία όταν θα ερχόταν την επόμενη φορά.

Πριν μοιραστεί τη συνταγή, ο blogger μίλησε για την ιστορία της παράδοσης των ζεστών σταυρωτών ψωμιών:

Οι ρίζες των ζεστών σταυρωτών ψωμιών χρονολογούνται από αιώνες πριν. Πολλοί χριστιανοί βλέπουν σήμερα τα ζεστά σταυρωτά ψωμάκια ως απομίμηση του άζυμου ψωμιού που καταναλώνεται κατά τη διάρκεια του Πάσχα. Ωστόσο, άλλοι μπορούν να χρονολογήσουν την καταγωγή τους στην εποχή της Αιγύπτου και των Ελλήνων που είχαν επίσης μικρά ψωμάκια για τη θρησκευτική αφοσίωση και τη λατρεία τους στους θεούς τους.

Οι Αιγύπτιοι και οι Έλληνες έλαβαν υπόψη τους το σχήμα του ψωμιού ώστε να αντιπροσωπεύει το φεγγάρι. Ωστόσο, οι Ρωμαίοι πίστευαν ότι το σύμβολο του σταυρού απεικονίζει τα τέσσερα τέταρτα ή τις φάσεις της σελήνης. Αργότερα, η Χριστιανική εκκλησία ερμήνευσε ξανά τον γλασαρισμένο σταυρό ως σύμβολο της σταύρωσης.

Η δημοτικότητα των ζεστών σταυρωτών ψωμιών μεγάλωσε όταν ένας μοναχός που ονομάζονταν Πατέρας Thomas Rockcliffe ξεκίνησε την παράδοση να δίνει ζεστά σταυρωτά ψωμάκια στους φτωχούς του Αγίου Όλμπανς της Αγγλίας το 1361. Οι Προτεστάντες το θεωρούσαν Καθολική παράδοση και προσπάθησαν να σταματήσουν την πρακτική.

Ωστόσο, η παράδοση ενισχύθηκε περαιτέρω, όταν η Ελισάβετ Α’ πέρασε έναν νόμο που επέτρεπε στα αρτοποιεία να τα πουλάνε μόνο σε φεστιβάλ όπως το Πάσχα και τα Χριστούγεννα. Έτσι, μέχρι το 1733, τα δημοφιλή ζεστά σταυρωτά ψωμάκια είχαν το δικό τους τραγούδι που θα μπορούσε να ακουστεί από τους πωλητές του δρόμου που πωλούσαν ζεστά σταυρωτά ψωμάκια: Ζεστά σταυρωτά ψωμάκια! ένα μία δεκάρα, δύο μια δεκάρα, ζεστά σταυρωτά ψωμάκια.”

Η Καραϊβική βάζει τη δική της ερμηνεία σε αυτό το γλύκισμα. Τα Τζαμαϊκανά Blogs σημειώνουν ότι “τα ζεστά σταυρωτά ψωμάκια είναι ένα μεγάλο κομμάτι της τζαμαϊκανής κουλτούρας, όπως και αρκετές άλλες αντιπροσωπευτικές τροφές, όπως οι μπακαλιάροι ή το άκι (φρούτο).

Η ιδέα χρονολογείται από την αρχαία Βαβυλώνα, όταν προσφέρονταν σταυρωτά ψωμάκια στην Ιστάρ, την παγανιστική βασίλισσα του ουρανού.

Οι αρχαίοι Έλληνες έκαναν παρόμοια γλυκά για να τιμήσουν τη Σελήνη.

Η παράδοση βρήκε τον δρόμο της προς την Αγγλία, όπου τα σταυρωτά ψωμάκια τρώγονταν την Μεγάλη Παρασκευή, με τον σταυρό να συμβολίζει τη σταύρωση του Ιησού.

Όταν οι Βρετανοί λεηλάτησαν τη Τζαμάικα, φυσικά έφεραν το έθιμο στο νησί.

Με την πάροδο του χρόνου, η αγγλική έκδοση του σταυρωτού ψωμιού μεταφέρθηκε στην έκδοση της Τζαμάικα, με κάποιες βασικές διαφορές.

Η έκδοση της Τζαμάικα γίνεται με μελάσα, ενώ τα ψωμάκια από την Αγγλία γίνονταν με μέλι.

Στη Τζαμάικα, τρώνε το ψωμάκι με τυρί, έναν συνδυασμό που έχει εδραιωθεί στην νησιωτική κουλτούρα.

Το βρετανικό έθιμο αφορά αποκλειστικά την κατανάλωση των ζεστών σταυρωτών ψωμιών ως φαγητό νηστείας για την Μεγάλη Παρασκευή, αλλά στην Τζαμάικα η πρακτική είναι τόσο διαδεδομένη όσο ποτέ.

Σήμερα το έθιμο θεωρείται περισσότερο τζαμαϊκανό παρά βρετανικό. Και η ταυτόχρονη κατανάλωση με τυρί είναι πλέον μια ετήσια πρακτική, ενώ το πιάτο ψωμί και τυρί επικρατεί κυρίως κατά την εορταστική περίοδο του Πάσχα.

Το ψήσιμο (και το φάγωμα!) του ζεστού σταυρωτού ψωμιού της Μεγάλης Παρασκευής είναι ζωντανό και καλά κρατεί σε ολόκληρη την Καραϊβική και στη διασπορά — δείτε αυτό το βήμα-βήμα βίντεο του YouTube για το πώς να φτιάξετε τα δικά σας ζεστά σταυρωτά ψωμάκια σε στυλ Καραϊβικής:

Τραγουδάτε ακόμη το τραγούδι; Φάτε και απολαύστε!