Διαφημιστική εικόνα του ‘Shusenjo’, ευγενική προσφορά του Miki Dezaki. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Ένα έργο από έναν μεταπτυχιακό φοιτητή, που σκοπεύει να διερευνήσει το ζήτημα της σεξουαλικής δουλείας, που οργάνωσαν οι ιαπωνικές δυνάμεις κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οδήγησε σε ένα ντοκιμαντέρ δημοφιλές στην Ιαπωνία και πέρα ​​από αυτή και πυροδότησε επίσης μια αγωγή, καθώς και συνεχιζόμενη παρενόχληση από την ιαπωνική κυβέρνηση.

Η ταινία “Shusenjo: Το βασικό πεδίο μάχης του ζητήματος των Γυναικών Αναψυχής” είναι ένα ντοκιμαντέρ του 2018 του Miki Dezaki. Μίλησα μαζί του κατά τη διάρκεια της προβολής της ταινίας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βικτώρια (VIFF) στον Καναδά στις 15 Φεβρουαρίου του 2020.

“Η ταινία μου είναι μια αντανάκλαση του πώς συζητείται τώρα το ζήτημα των “γυναικών αναψυχής”, λέει ο Dezaki. “Ήθελα να μάθω γιατί υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι, που αφιέρωσαν τόσο χρόνο και πόρους για τη διαγραφή αυτού του ζητήματος.”

Περίπου 200.000 γυναίκες από περισσότερες από δέκα κατεχόμενες χώρες στην Ασία καταδικάστηκαν ή αναγκάστηκαν σε σεξουαλική δουλεία από τον Αυτοκρατορικό Ιαπωνικό Στρατό. Αυτές οι γυναίκες ευφημιστικά ονομάζονταν “ianfu” (γυναίκες αναψυχής) από τις ιαπωνικές στρατιωτικές Αρχές. Από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το ζήτημα εδώ και πολύ καιρό αποτελεί πηγή πολιτικής αντιπαράθεσης.

“Το ζήτημα των γυναικών αναψυχής ήταν η πηγή των λεγόμενων ιστορικών πολέμων – κυρίως μεταξύ Νότιας Κορέας και Κίνας – από τη δεκαετία του '90,” λέει η Sujin Lee, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Ειρηνικού και Ασιατικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Βικτώρια, το οποίο βοήθησε να υποστηρίξει την πρεμιέρα του “Shusenjo” στον Καναδά, από την οποία επίσης πήρε συνέντευξη το Global Voices στο VIFF.

“Το Shusenjo […] τεκμηριώνει σχολαστικά αντίθετες απόψεις σχετικά με την ιστορία των  “γυναικών αναψυχής” χωρίς να κάνει καμία κρίση ή να διαλέξει πλευρά,” λέει η Lee.

Ο Dezaki, ένας ντόπιος της πολιτείας της Φλόριντα στις Ηνωμένες Πολιτείες, ταξίδεψε αρχικά στην Ιαπωνία στο πλαίσιο του προγράμματος, που χρηματοδοτήθηκε από την ιαπωνική κυβέρνηση, “Πρόγραμμα Ανταλλαγής και Διδασκαλίας (JET)”, όπου οι απόφοιτοι πανεπιστημίων από όλο τον κόσμο τοποθετούνται σε σχολεία για να διδάξουν αγγλικά.

Ενώ συμμετείχε στο Πρόγραμμα JET, ο Dezaki ξεκίνησε ένα κανάλι στο YouTube υπό την διαχείριση της Medama Sensei, το οποίο επικεντρώθηκε εν μέρει στα κοινωνικά ζητήματα στην Ιαπωνία. Αφότου ένα βίντεο σχετικά με το ρατσισμό στην Ιαπωνία, που προβλήθηκε σε δύο μέρη, έγινε viral επιτυχία, τα βίντεο του Dezaki προσέλκυσαν ανεπιθύμητη προσοχή από την ιαπωνική ακροδεξιά.

Ο σκηνοθέτης του “Shusenjo” Miki Dezaki απαντά σε ερωτήσεις του κοινού μετά την προβολή του ντοκιμαντέρ του στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βικτώρια στις 15 Φεβρουαρίου 2020. Η Sujin Lee του Πανεπιστημίου της Βικτώρια βρίσκεται στα αριστερά. Φωτογραφία από τον Nevin Thompson, CC-BY 3.0

“Οι δεξιοί του Διαδικτύου με κατέκριναν και με απειλούσαν στο διαδίκτυο”, λέει ο Dezaki. “Τηλεφώνησαν ακόμη και στο σχολείο μου”.

Αφού εγκατέλειψε την Ιαπωνία, ο Dezaki πέρασε ένα χρόνο ως μοναχός σε ένα μοναστήρι της Ταϊλάνδης και στη συνέχεια επέστρεψε στη Φλόριντα για να φροντίσει έναν άρρωστο γονέα. Αργότερα, ο Dezaki επέστρεψε στην Ιαπωνία, αυτή τη φορά ως φοιτητής στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Παγκόσμιων Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Σόφια στο Τόκιο.

Αφού επεξεργάστηκε τις δεξιότητες παραγωγής βίντεο στο YouTube, ο Dezaki αποφάσισε να δημιουργήσει ένα ντοκιμαντέρ για το θέμα των “γυναικών αναψυχής” ως μεταπτυχιακή του εργασία.

“Ο τρόπος με τον οποίο οι Ιάπωνες και οι Κορεάτες αντιλαμβάνονται το θέμα είναι πολύ διαφορετικός” λέει ο Dezaki. “Νόμιζα ότι, αν έκανα μια ταινία, που θα έδινε όλο το πλαίσιο στο θέμα, αυτό θα βοηθούσε τους ανθρώπους και στις δύο χώρες να σταματήσουν να μισούν ο ένας τον άλλον.”

Το “Shusenjo” επικεντρώνεται στις ανταγωνιστικές ιστορικές αφηγήσεις σχετικά με το ζήτημα των “γυναικών αναψυχής” και στην πραγματικότητα περιλαμβάνει πολύ περιορισμένες μαρτυρίες από τις ίδιες τις γυναίκες.

Αντ’ αυτού, το ντοκιμαντέρ του Dezaki παρουσιάζει έναν εκπληκτικά εκτενή κατάλογο συνεντευξιαζόμενων για ένα μεταπτυχιακό σχολικό πρόγραμμα, συμπεριλαμβανομένων ακτιβιστών για τα ανθρώπινα δικαιώματα και σοβαρών ιστορικών, που εργάζονται στην Ιαπωνία και στη Νότια Κορέα.

Το “Shusenjo” αντιπαραθέτει μετά αυτόν τον πραγματικό σχολιασμό με τα επιχειρήματα, που διατύπωσε, ποιος είναι ποιος από τους εξέχοντες και περιβόητους ιστορικούς “ρεβιζιονιστές”, οι οποίοι συνήθως αρνούνται ότι ο ιαπωνικός στρατός ανάγκασε ποτέ τις γυναίκες σε σεξουαλική δουλεία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

“Τα κορεατικά ακροατήρια έχουν κουραστεί να ακούνε για τις “γυναίκες αναψυχής” και τα ιαπωνικά ακροατήρια δεν πιστεύουν στην μαρτυρία των γυναικών ούτως ή άλλως”, λέει ο Dezaki.

Η γκαλερί των αξιοσημείωτων επονομαζόμενων ρεβιζιονιστών στο ντοκιμαντέρ είναι ο συγγραφέας Kase Hideaki, η δημοσιογράφος Σακουράι Γιοσίκο και ο Κεντ Γκίλμπερτ, προσωπικότητα των μέσων ενημέρωσης, που αρχικά έγινε διάσημος στην Ιαπωνία για την ικανότητά του να μιλάει ιαπωνικά στην τηλεόραση, αλλά τώρα είναι περισσότερο γνωστός ως υποστηρικτής της ακροδεξιάς της χώρας.

Διαφημιστική αφίσα του ‘Shusenjo’, ευγενική χορηγία του Miki Dezaki. Χρησιμοποιείται με άδεια.

“Πήγαινα στα συμπόσια ή στις ομιλίες τους, πήγαινα να τους βρω, τους συστηνόμουν ως μεταπτυχιακός φοιτητής και τους ρωτούσα αν θα ήθελαν να εμφανιστούν στο ντοκιμαντέρ μου” λέει ο Dezaki. “Συνήθως συμφωνούσαν.”

Αντιπαραθέτοντας τους ρεβιζιονιστές, οι οποίοι συχνά φαίνεται να επαναλαμβάνουν τα ίδια προφορικά σημεία, με σοβαρούς ιστορικούς και ακτιβιστές, που δίνουν νόημα και πλαίσιο στο θέμα, το “Shusenjo” είναι ένα συναρπαστικό ντοκιμαντέρ.

“Αυτή η προσέγγιση βοηθά το κοινό να καταλάβει τι διακυβεύεται στις συζητήσεις για τις γυναίκες αναψυχής και να κρίνει προσεκτικά το ζήτημα από μόνο του”, λέει η Sujin Lee στο Πανεπιστήμιο της Βικτώρια.

Μόλις όμως κυκλοφόρησε το ντοκιμαντέρ, ορισμένοι από τους ρεβιζιονιστές ήταν δυσαρεστημένοι με το συμπέρασμα της ταινίας και ισχυρίστηκαν ότι δεν ήξεραν ότι επρόκειτο να γίνει εμπορική ταινία, λέει ο Dezaki.

“Η γνώμη τους είναι ολόκληρη στην ταινία”, λέει ο Dezaki. “Απλώς αντιπαρατίθεται με άλλες απόψεις.”

Ο Dezaki λέει ότι ήταν πάντα προσεκτικός εξασφαλίζοντας ότι οι συνεντευξιαζόμενοι υπέγραφαν μια δήλωση πριν συμπεριλάβουν τις παρατηρήσεις τους στο ντοκιμαντέρ και μέχρι που έστειλε εκ των προτέρων τμήματα συνεντεύξεων στους συνεντευξιαζόμενους, χωρίς να λάβει ως απάντηση κάποια διαμαρτυρία. Ο Κεντ Γκίλμπερτ, τηλεοπτική προσωπικότητα στην Ιαπωνία, διάσημος για την ιαπωνική του ευχέρεια, ισχυρίστηκε ότι δεν μπόρεσε να καταλάβει την δήλωση, επειδή γράφτηκε στα ιαπωνικά.

“Λοιπόν, την υπέγραψε ούτως ή άλλως, […] και η δήλωσή του γράφτηκε στην αγγλική γλώσσα”, λέει ο Dezaki.

Τελικά, πέντε από τους ρεβιζιονιστές συνεντευξιαζόμενους αποφάσισαν να μηνύσουν τον Miki Dezaki και την εταιρεία διανομής της στην Ιαπωνία. Ο Dezaki λέει ότι η αγωγή είναι ουσιαστικά μια “στρατηγική δίκη κατά της συμμετοχής του κοινού” (SLAPP), ένα είδος αγωγής, που εξακολουθεί να επιτρέπεται από το νομικό σύστημα της Ιαπωνίας

“(Οι ενάγοντες) λένε ότι με κάποιο τρόπο τους εξαπατήσαμε να υπογράψουν την δήλωση ή ότι δεν κατάλαβαν τη μορφή της δήλωσης”, λέει ο Dezaki. “Τα νομικά τους επιχειρήματα είναι πολύ συγκεχυμένα και σαφώς σκοπεύουν να σπαταλήσουν το χρόνο μου. Το δικαστήριο τους έχει ζητήσει ήδη τρεις φορές να διευκρινίσουν τις αξιώσεις τους.”

Η μήνυση έχει επίσης χρησιμοποιηθεί για να αποθαρρύνει τη διανομή του ντοκιμαντέρ του Dezaki. Λόγω της δίκης, ένα φεστιβάλ κινηματογράφου στο Καβασάκι σχεδόν ακύρωσε την προβολή του “Shusenjo”, έως ότου παρενέβη ο Χιροκάζου Κόρε Έντα, ένας προεξέχων Ιάπωνας σκηνοθέτης.

Η ιαπωνική κυβέρνηση έχει χρησιμοποιήσει επίσης την αγωγή για να προσπαθήσει να καταργήσει τις προβολές της ταινίας σε όλο τον κόσμο.

“Τα ιαπωνικά προξενεία έχουν πιέσει τα σχολεία να σταματήσουν να προβάλλουν την ταινία μου”, λέει ο Dezaki, προσθέτοντας ότι τα ιαπωνικά προξενεία στη Λυών, στη Γαλλία, στο Αμβούργο, στη Γερμανία και στο Λος Άντζελες έχουν προσεγγίσει χώρους για να τους προειδοποιήσουν για το ντοκιμαντέρ του Dezaki.

Το ψέμα σπάνια λειτουργεί, λέει ο Dezaki, αν και στην Ιαπωνία τέτοιες αγωγές έχουν χαλαρό αποτέλεσμα στην ελευθερία του λόγου.

“Η δίωξη είναι μια δυσάρεστη εμπειρία”, λέει ο Dezaki. “Κανείς δεν θέλει να του συμβεί αυτό”.

Αρκετοί από τους ερωτηθέντες προσπαθούν επίσης να πείσουν το Πανεπιστήμιο της Σόφια να ανακαλέσει το πτυχίο του Dezaki.

“Είπαν ότι έστειλαν 490 πακέτα πληροφοριών (διαμαρτυρόμενοι για το ντοκιμαντέρ) σε κάθε καθηγητή του Πανεπιστημίου της Σόφια”, λέει ο Dezaki. “Έχουν κάνει μια συνέντευξη Τύπου, στην οποία κάνουν έκκληση στον Πάπα, ο οποίος είχε έρθει πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο της Σόφια.”

Επειδή δεν υπάρχει εκτεταμένη διανομή για να βγάλει το ντοκιμαντέρ του μπροστά σε ακροατήρια και για να δημιουργήσει πωλήσεις εισιτηρίων, το Dezaki επί του παρόντος ταξιδεύει πέρα δώθε, παρουσιάζοντας το “Shusenjo” στα κινηματογραφικά φεστιβάλ. Αυτή τη στιγμή αναζητά έναν διανομέα στη Βόρεια Αμερική.

“Το Shusenjo δεν είναι αντι-Ιαπωνικό”, λέει ο Dezaki. “Οι ρεβιζιονιστές θέλουν να προστατεύσουν ή να αποκαταστήσουν την τιμή της Ιαπωνίας αλλά αντ’ αυτού κάνουν ακριβώς το αντίθετο”.

Παρακολουθήστε το τελευταίο τρέιλερ του Shusenjo εδώ: