Θηλυκό κουνούπι Aedes aegypti που λαμβάνει αίμα από ανθρώπινο ξενιστή. Η αρχική εικόνα προέρχεται από RawPixel από την υπηρεσία της κυβέρνησης των ΗΠΑ: Βιβλιοθήκη Εικόνων Δημόσιας Υγείας, Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. Σύμφωνα με τη νομοθεσία των ΗΠΑ αυτή η εικόνα είναι απαλλαγμένη από πνευματικά δικαιώματα.

Η κατάσταση με τη μεταδιδόμενη από τα κουνούπια ιογενή ασθένεια δάγκειο πυρετό έχει πάρει επικίνδυνη τροπή στο Μπαγκλαντές. Από τις 9 Αυγούστου 2023, ο αριθμός των θανάτων αυξήθηκε σε 352 φέτος λόγω του δάγκειου πυρετού, ξεπερνώντας όλα τα προηγούμενα ρεκόρ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Διεύθυνσης Υπηρεσιών Υγείας (DGHS) που υπάγεται στο Υπουργείο Υγείας, ο αριθμός των κρουσμάτων δάγκειου πυρετού τον Ιούλιο εκτινάχθηκε σε πάνω από 43.800, μια σημαντική αύξηση σε σύγκριση με τα 5.900 κρούσματα του Ιουνίου. Η ανοδική τάση συνεχίζεται μέχρι τον Αύγουστο του 2023.

Παρόλο που ο δάγκειος πυρετός θεωρούνταν κάποτε εποχιακή ασθένεια, η οποία εμφανιζόταν κυρίως κατά την περίοδο των μουσώνων (Ιούλιος/Αύγουστος), τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί περιστατικά δάγκειου πυρετού καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι αριθμοί, αλλά αυτή η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό BioMedCentral (BMC), υποδηλώνει ότι υπήρχαν έως και 2,4 εκατομμύρια ετήσια κρούσματα δάγκειου πυρετού τα τελευταία χρόνια στο Μπαγκλαντές.

Ο ιός του δάγκειου πυρετού μεταδίδεται μέσω των τσιμπημάτων διαφόρων ειδών θηλυκών κουνουπιών του γένους Aedes. Συνήθως, οι ασθενείς με δάγκειο πυρετό εμφανίζουν ήπια συμπτώματα ή παραμένουν ασυμπτωματικοί και καλυτερεύουν μέσα σε δύο εβδομάδες, καθώς δεν υπάρχει ειδική θεραπεία. Ωστόσο, η εξάπλωση μπορεί να ελεγχθεί με την απομάκρυνση των πιθανών χώρων αναπαραγωγής κουνουπιών (όπως τα καθαρά και στάσιμα νερά) και την εφαρμογή προσωπικών προφυλάξεων, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής αντικουνουπικών και της χρήσης κουνουπιέρας.

Ο συγγραφέας Dipu Mahmood κοινοποίησε μια οδυνηρή εμπειρία στο Facebook. Ο γιος του προσβλήθηκε από δάγκειο πυρετό στις αρχές του μήνα. Τον πήγε σε ένα νοσοκομείο στην πρωτεύουσα Ντάκα και βρήκε όλες τις κλίνες κατειλημμένες. Οι εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης έχουν κατακλυστεί από ασθενείς με δάγκειο πυρετό και αυτό δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. Αυτού του είδους η εμπειρία βρίσκει απήχηση σε όλες τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης στο Μπαγκλαντές, όπου παρατηρούνται αμέτρητες αναρτήσεις που τονίζουν την έλλειψη διαθέσιμων νοσοκομειακών κρεβατιών.

Γιατί ο δάγκειος πυρετός πήρε τρομακτική τροπή

Ο δάγκειος πυρετός εντοπίστηκε για πρώτη φορά στο Μπανγκλαντές το 1965 και αναφερόταν ως πυρετός της Ντάκα εκείνη την εποχή. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000, υπήρξε σταδιακή αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων. Ωστόσο, τίθεται το ερώτημα: γιατί η κατάσταση έχει γίνει τόσο ανεξέλεγκτη σήμερα;

Ξέσπασμα δάγκειου πυρετού στο Μπαγκλαντές – έτος 2023. Περιπτώσεις νοσηλείας ανά περιφέρεια, από τις 11 Αυγούστου 2023. Εικόνα από Zeeshan Y Tariq μέσω Wikipedia. CC BY 4.0.

Σύμφωνα με την εκτίμηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, φέτος υπήρξε μια ασυνήθιστη ποσότητα βροχοπτώσεων, σε συνδυασμό με την άνοδο της θερμοκρασίας και την υψηλή υγρασία, που συνέβαλαν σε αυτή την ενδημία. Οι ειδικοί λένε ότι οι προειδοποιήσεις είχαν δοθεί στις αρχές του έτους. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα των μέτρων των Αρχών για την αναχαίτιση της εξάπλωσης των κουνουπιών. Επίσης, έχουν εγερθεί ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των εντομοκτόνων και τον τρόπο χρήσης τους για τον έλεγχο των κουνουπιών. Όλες αυτές οι μεταβλητές έχουν συνδυαστεί για να δημιουργήσουν μια δύσκολη κατάσταση όπου η χώρα αγωνίζεται να αντιμετωπίσει την ενδημία.

Οι κάτοικοι του Μπαγκλαντές βιώνουν αυξημένες επιπτώσεις από τον DENV-3, που είναι το πιο ολέθριο στέλεχος του ιού του δάγκειου πυρετού φέτος. Αυτή η παραλλαγή προκαλεί ταχεία μείωση του αριθμού των αιμοπεταλίων στο αίμα των ασθενών, οδηγώντας σε σοβαρή ασθένεια και καθιστώντας αναγκαία τη νοσηλεία σε νοσοκομείο. Επιπλέον, η ιογένεια ή η ικανότητα μόλυνσης αυτού του ορότυπου είναι πολύ υψηλότερη. Οι ασθενείς μπορεί να υποκύψουν στη μόλυνση μέσα σε μόλις δύο έως τρεις ημέρες.

Η 32χρονη γιατρός Dewan Almina, που εργάζεται στο Ινστιτούτο Υγείας Μητέρας και Παιδιού στο Matuail της Ντάκα, διαγνώστηκε με εγκεφαλίτιδα από δάγκειο πυρετό. Δυστυχώς, παρά τις πολλές προσπάθειες, δεν μπόρεσε να σωθεί. Ο σύζυγός της, επίσης γιατρός, υποστήριξε ότι έχασε τη γυναίκα του, επειδή η δημοτική επιχείρηση της Ντάκα δεν εκτέλεσε σωστά τα καθήκοντά της για τον έλεγχο των κουνουπιών. Σε συνέντευξη με την Daily Prothom Alo, ανέφερε:

এক মশার কামড়ে আমার পুরো পরিবার তছনছ হয়ে গেল। বাচ্চাগুলো এতিম হলো। ওদের যে বয়স, বড় হতে হতে মায়ের স্মৃতি বলে আর কিছুই থাকবে না। কেউ তো আর ওদের মায়ের অভাব পূরণ করতে পারবে না। আমার জীবনটাও ওলটপালট হয়ে গেল। মশা না থাকলে তো এটা হতো না।’

Ένα μόνο τσίμπημα κουνουπιού κατέστρεψε την οικογένειά μου. Τα παιδιά έμειναν ορφανά. Όταν μεγαλώσουν, δεν θα έχουν καμία ανάμνηση της μητέρας τους. Κανείς δεν μπορεί να καλύψει τη θέση της μητέρας τους. Η ζωή μου γύρισε επίσης ανάποδα. Αν δεν υπήρχαν κουνούπια, αυτό δεν θα είχε συμβεί.

Τα νοσοκομεία δυσκολεύονται να διαχειριστούν το κύμα των ασθενών με δάγκειο πυρετό και δεν μπορούν να τους δεχτούν σωστά. Η Daily Star έγραψε στο Twitter ότι ορισμένοι ασθενείς έπρεπε να φιλοξενηθούν στο πάτωμα:

Meanwhile, 2,742 dengue patients were hospitalised across the country in the last 24 hours till yesterday morning, bringing the total number of cases to 72,225.

Read more: https://t.co/U1LTuTd9N6#Bangladesh #Dengue #Dhaka pic.twitter.com/fRAKz9fpYX

— The Daily Star (@dailystarnews) August 9, 2023

Εν τω μεταξύ, 2.742 ασθενείς με δάγκειο πυρετό νοσηλεύτηκαν σε όλη τη χώρα τις τελευταίες 24 ώρες μέχρι χθες το πρωί, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των κρουσμάτων σε 72.225.

Διαβάστε περισσότερα: https://t.co/U1LTuTd9N6#Bangladesh #Dengue #Dhaka pic.twitter.com/fRAKz9fpYX

Τα κουνούπια αλλάζουν επίσης συμπεριφορά

​​Μια ερευνητική μελέτη, που διεξήχθη το 2023 από τον Δρ Kabirul Bashar, καθηγητή Ζωολογίας στο Πανεπιστήμιο Jahangirnagar, με τίτλο “Προσαρμογή των προνυμφών κουνουπιών Aedes aegypti σε αποχετευτικά δίκτυα, θαλασσινό νερό, υφάλμυρο νερό και νερό αποχέτευσης: Μια νέα πρόκληση για τον έλεγχο του δάγκειου πυρετού”, αποκάλυψε μια αλλαγή στη συμπεριφορά των κουνουπιών Aedes, που μεταφέρουν τον ιό του δάγκειου πυρετού. Τα κουνούπια αυτά ήταν γνωστό ότι τσιμπάνε κυρίως τις πρώτες ώρες της ημέρας και το βράδυ. Ωστόσο, η πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι τα κουνούπια Aedes είναι πλέον ενεργά και στο τσίμπημα κατά τη διάρκεια της νύχτας, αν και με μικρότερη συχνότητα. Αυτό το κουνούπι συνήθιζε να γεννά αυγά σε καθαρό νερό, τώρα όμως γεννά αυγά και σε βρώμικο νερό.

Έρευνες έχουν δείξει ότι η παρουσία φωτορύπανσης στα αστικά περιβάλλοντα συμβάλλει στην αλλαγή της συμπεριφοράς των κουνουπιών. Παλαιότερα οι άνθρωποι δεν χρησιμοποιούσαν έντονα φώτα κατά τη διάρκεια της νύχτας. Οι χώροι αναπαραγωγής των κουνουπιών Aedes έχουν επίσης αυξηθεί λόγω της αύξησης των μεγαλοκατασκευών. Επιπλέον, η αυξανόμενη κατανάλωση συσκευασμένων τροφίμων και εμφιαλωμένων ποτών τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές δημιουργεί τεράστια απόβλητα. Οι κακές πρακτικές διαχείρισης αποβλήτων έχουν οδηγήσει στη συσσώρευση βρόχινου νερού κατά την περίοδο των μουσώνων, δημιουργώντας κατάλληλο περιβάλλον για την αναπαραγωγή των κουνουπιών Aedes. Ως αποτέλεσμα, ο πληθυσμός των κουνουπιών Aedes, που μεταφέρουν τον δάγκειο πυρετό έχει αυξηθεί.

Μια έρευνα του 2023 με τίτλο “Η ανθεκτικότητα στα εντομοκτόνα θέτει σε κίνδυνο τον έλεγχο του Aedes aegypti στο Μπαγκλαντές” αποκάλυψε ότι τα κουνούπια Aedes στη Ντάκα αναπτύσσουν ανθεκτικότητα στα εντομοκτόνα. Σύμφωνα με τη μελέτη, έως και το 74% των ιπτάμενων και αναπαυόμενων κουνουπιών επιβίωναν ακόμη και μετά την εφαρμογή εμπορικών εντομοκτόνων.

Μαζί με την αλλαγή στη συμπεριφορά του κουνουπιού Aedes, υπήρξε επίσης αλλαγή των συμπτωμάτων του δάγκειου πυρετού. Παλαιότερα οι ασθενείς με δάγκειο πυρετό εισάγονταν στο νοσοκομείο με υψηλό πυρετό. Ενώ το σημερινό σενάριο περιλαμβάνει έναν πιο ήπιο πυρετό, συμπεριλαμβανομένου ενός αυξημένου σοκ στα ζωτικά όργανα, με αποτέλεσμα μεγαλύτερο αριθμό θανάτων. Ο δάγκειος πυρετός, που κάποτε θεωρούνταν αστική ασθένεια, επεκτείνει τώρα την εμβέλειά του στις αγροτικές περιοχές. Φέτος, ασθενείς με δάγκειο πυρετό έρχονται στο νοσοκομείο και από τις 64 περιφέρειες της χώρας.

Αν και το πρόγραμμα καταπολέμησης κουνουπιών των Αρχών συνήθως κατηγορείται για την επιδημία του δάγκειου πυρετού, οι ειδικοί εκτιμούν ότι απαιτείται μια συντονισμένη προσπάθεια των Αρχών, με τη συμμετοχή των κοινοτήτων και την προσωπική ευαισθητοποίηση για την αντιμετώπιση της ενδημίας.