Γυναίκες της Kοινότητας Benet Masopo συναντώνται τις Παρασκευές για να συζητήσουν το ζήτημα της κλειτοριδεκτομής. Φωτογραφία του Peter Wasswa Buyungo, χρήση κατόπιν αδείας.
Το άρθρο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε στο Minority Africa και μια συντομότερη εκδοχή του αναδημοσιεύτηκε στο Global Voices ως μέρος συμφωνίας διαμοιρασμού περιεχομένου.
Στην απομακρυσμένη περιοχή Κουίν, στα ανατολικά της Ουγκάντα, αναπτύσσεται ένα δυναμικό κίνημα. Γυναίκες από διάφορα χωριά συγκεντρώνονται κάθε Παρασκευή απόγευμα,μια παράδοση που διατηρείται τα τελευταία δύο χρόνια, για να αντιμετωπίσουν ένα πιεστικό ζήτημα μέσα στην κοινότητά τους: την κλειτοριδεκτομή (τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γενετικών οργάνων-FGM). Η ατμόσφαιρα κατά τη διάρκεια αυτών των συγκεντρώσεων έχει ένταση, είναι, όμως, ελπιδοφόρα.
Η 38χρονη Annet Chelengat, μητέρα έξι παιδιών και ένα από τα ιδρυτικά μέλη της ομάδας της Κοινότητας Benet Masopo, είναι και η υπεύθυνη αυτών των συγκεντρώσεων, που πρωτοξεκίνησαν το 2020. Οι γυναίκες, που έχουν όλες υποστεί κλειτοριδεκτομή, συζητούν δημιουργικούς τρόπους για να καταπολεμήσουν την πρακτική αυτή στις υποπεριοχές των Σεμπέι.
“Η συνηγορία κατά της κλειτοριδεκτομής με αυτές τις γυναίκες έχει υπάρξει τόσο θεραπευτική όσο και ενδυναμωτική. Μαζί, σπάμε τη σιωπή και επαναδιαμορφώνουμε το αφήγημα της κοινότητάς μας,” εξηγεί η Chelengat.
Η κλειτοριδεκτομή, επίσης γνωστή ως “γυναικεία περιτομή”, είναι ένα τελετουργικό κοψίματος βαθιά ριζωμένο στην κουλτούρα του Κουίν και σε πολλά μέρη του κόσμου, περιλαμβανομένης της Ινδονησίας, του Ιράκ, της Υεμένης, και 27 αφρικανικών χωρών, και σηματοδοτεί τη μετάβαση από την παιδική ηλικία ενός κοριτσιού στην ενήλικη ζωή της ως γυναίκας. Στην Ουγκάντα, κατέστη παράνομη το 2010 μέσω της Πράξης περί την Απαγόρευση της Κλειτοριδεκτομής. Οι παραβάτες αυτής της πράξης αντιμετωπίζουν ποινές, που περιλαμβάνουν φυλάκιση έως και 10 χρόνων. Διεθνώς, είναι αναγνωρισμένη ως παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων που επηρεάζει περίπου 200 εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως, σύμφωνα με έκθεση της UNICEF. Περιοχές υψηλής επικινδυνότητας στην Ουγκάντα, όπως το Κουίν, η Καπτσόρουα και το Μπούκουο, συνορεύουν με την Κένυα.
Σε κάποιες κοινότητες, η κλειτοριδεκτομή θεωρείται προαπαιτούμενη για το γάμο, όμως ο πόνος και τα ζητήματα υγείας που κρατούν μια ζωή και τα οποία υπομένουν οι γυναίκες που υπόκεινται σε κλειτοριδεκτομή συχνά τα παραβλέπουμε, είπε η Chelangat.
Κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης της ομάδας της Κοινότητας Benet Masopo, η Chelengat θυμάται την τρομακτική της εμπειρία, με τα εξής λόγια: “Ήμουν απλά ένα νεαρό κορίτσι, αθώο και γεμάτο απορία, όταν πρωτοάκουσα ψιθύρους γύρω από ένα επικείμενο τελετουργικό.”
Περιέγραψε τι της συνέβη:
Τη μέρα της τελετής, με οδήγησαν σε μια απομονωμένη καλύβα, με την καρδιά μου να χτυπάει δυνατά στα μηνίγγιά μου. Οι γηραιότερες έκαναν αρχαία τελετουργικά, και μπορούσα να ακούσω τον μακρινό ήχο από τα ταμπούρλα. Καθώς πλησίαζε η στιγμή, ο φόβος με παγίδευσε. Ήθελα να τρέξω μακριά, να ξεφύγω από αυτή τη μοίρα, αλλά η παράδοση με κράτησε εκεί που ήμουν σφιχτά. Οι γυναίκες που με περιτριγύριζαν έμοιαζαν πολύ σοβαρές ως να έφεραν και αυτές το βάρος του τελετουργικού. Μου κράτησαν τα χέρια, και καθώς ξάπλωσα, άρχισε ο πόνος.
Σύμφωνα με την Chelengat, ο πόνος ήταν απαράμιλλος, ένας πόνος που την έκοβε στα δύο.
Αισθάνθηκα κακοποιημένη, σαν να μου είχαν αφαιρέσει κάτι ιερό, και τα δάκρυα έρεαν ελεύθερα. Ήθελα να ουρλιάξω, να μάθει ο κόσμος την αδικία που υπέμεινα, αλλά έμεινα σιωπηλή, όπως είχαν κάνει οι γυναίκες που το έπαθαν πριν από μένα.
Οι γυναίκες που συγκεντρώθηκαν είχαν όλες βιώσει τον πόνο από πρώτο χέρι, το τραύμα, και τις αδιάκοπες επιπλοκές στην υγεία τους, που ήταν αποτέλεσμα αυτής της επιβλαβούς πρακτικής. Η αποστολή τους είναι να ευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη, να εναντιωθούν στις ενσωματωμένες πολιτιστικές νόρμες, και να εργαστούν προς την εγκατάλειψη της παράδοσης της κλειτοριδεκτομής. Είναι αποφασισμένες να δημιουργήσουν ένα ασφαλέστερο, υγιέστερο, και πιο ενδυναμωμένο μέλλον για την επόμενη γενιά κοριτσιών.
Η Judith Amonsho, ιδρύτρια μιας άλλης ομάδας γυναικών που πολεμά κατά της κλειτοριδεκτομής, της Ομάδας Γυναικών Jericho που βρίσκεται στην Καπτσόρουα, περιτμήθηκε το 1976, όταν ήταν 18 χρονών. Είπε ότι στο παρελθόν το να μην είχες υποστεί περιτομή σχετιζόταν με περιορισμούς. “Πιστεύαμε ότι, αν δεν ήσουν περιτετμημένη, θα ήσουν καταραμένη. Μπορεί ακόμα και να μαγείρευες και το φαγητό να μην γινόταν.”
Η Amonsho, σε συνεργασία με την Ομάδα Γυναικών Jericho, ασχολείται με πρωτοβουλίες, που φέρνουν εισόδημα. Τονίζει ότι η φτώχεια, σε συνδυασμό με τις πολιτιστικές ρίζες, προωθεί την κλειτοριδεκτομή, καθώς οι γονείς μπορεί να προσφέρουν τα παιδιά τους για κόψιμο σε αντάλλαγμα για δώρα ή χρήματα.
“Φτιάχνουμε χειροτεχνήματα προς πώληση. Είναι επίσης κι ένας από τους μηχανισμούς μου να ανταπεξέλθω. Κάθομαι εδώ στην αναπηρική μου καρέκλα και φτιάχνω ένα χαλάκι ή πλέκω ένα καλάθι,” λέει η Amonsho.
Σήμερα, εκείνη και οι άλλες γυναίκες στην Ομάδα Γυναικών Jericho ενθαρρύνουν νεαρά κορίτσια από τις κοινότητές τους να βάλουν ως προτεραιότητά τους την εκπαίδευση. Με την επιστροφή τους στο σπίτι από το σχολείο, τα κορίτσια μαζεύουν τα υλικά για να δημιουργήσουν χειροτεχνήματα για να απασχολούνται.
Από την έναρξη της ομάδας συνηγορίας της, η Chalenagti έχει γίνει μάρτυρας σημαντικών βελτιώσεων στην περιοχή της και τις γειτονικές περιοχές. Η ομάδα πρωτίστως επικεντρώνεται στη διασπορά της πληροφορίας, την εκπαίδευση των νεαρών κοριτσιών για τους κινδύνους της κλειτοριδεκτομής, και την ευαισθητοποίηση στο θέμα μέσα από τη χειροτεχνία και το θέατρο.
“Τα περισσότερα από τα κορίτσια μας τώρα επιδιώκουν να μορφωθούν και άλλα είναι δραστήρια στην εκκλησία. Κάποια πλέκουν, που δεν συνέβαινε στο παρελθόν,” σημειώνει.
“Εκείνο τον καιρό, όταν η κλειτεριδεκτομή εφαρμόζονταν εκτενώς, οι γονείς έδιναν τις κόρες τους για κόψιμο σε αντάλλαγμα για δώρα,” λέει η Kokopu Sarah, ένα ακόμα μέλος της κοινότητας. “Αλλά μέσα από τον ακτιβισμό, τα κορίτσια ασχολούνται τώρα με δραστηριότητες όπως το πλέξιμο και την πώληση καλαθιών για να κερδίσουν χρήματα.”
Η ομάδα έχει αναλάβει αυτή την πρωτοβουλία σε τρεις περιοχές: το Κουίν, το Μπούκουο και την Καπτσόρουα. Όλες αυτές οι προσπάθειες δεν έχουν γίνει χωρίς προβλήματα. Σύμφωνα με την Chalenagti, το ταξίδι τους για την καταπολέμηση της πρακτικής της κλειτοριδεκτομής στην κοινότητά τους δεν ήταν εύκολο, ιδιαίτερα στην αρχή εξαιτίας της μικρής στήριξης από κάποια μέλη της κοινότητας, ιδιαίτερα τις γυναίκες αρχηγούς.
“Θέλουμε να δούμε αυτή την πρακτική να ξεθωριάζει, ειδικά στις περιοχές υψηλής επικινδυνότητας, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά αν η κυβέρνηση δεν μας παρέχει μια πλατφόρμα,” τονίζει.
Ωστόσο, η περιορισμένη στήριξη δεν απέτρεψε τις γυναίκες να προωθήσουν τον αγώνα κατά της “σατανικής πρακτικής”, που έχει επηρεάσει βαθιά πολλά νεαρά κορίτσια στην περιοχή.
Θυμάμαι ότι ξεκινήσαμε με πέντε γυναίκες, αλλά τώρα είμαστε περισσότερες από 100 σε αυτό το χωριό. Έχουμε πολλές ομάδες γυναικών στις γύρω περιοχές που μετέχουν του σκοπού μας, και πηγαίνουμε καλά ως τώρα.
Σήμερα, η ομάδα της Κοινότητας Benet Masopo έχει περισσότερα από 100 μέλη. Ενώ η ομάδα αρχικά ξεκίνησε ως μια γυναικεία κλίκα, τώρα είναι ευπρόσδεκτοι και άντρες και συμμετέχουν κάποιοι.
“Σήμερα, στέκομαι εδώ ως επιζήσασα, μια φωνή υπέρ της αλλαγής, και ένα σύμβολο ανθεκτικότητας,” λέει η Chelengat. “Ο δρόμος μπροστά είναι ακόμη μακρύς, αλλά ξέρω ότι με θάρρος και ενότητα, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα μέλλον, όπου οι επιβλαβείς παραδόσεις δεν θα μας κρατούν πλέον αιχμάλωτες.”
