Ο πυρήνας της FAS στην Ολλανδία διοργανώνει διαμαρτυρία με τον τίτλο “Φωνές” κοντά στην Εμπορική Αποστολή της Ρωσίας στο Άμστερνταμ. Φωτογραφία: FAS, από τοTeplitsa κατόπιν αδείας

Το ανεξάρτητο μέσο για τον ακτιβισμό “Teplitsa” δημοσίευσε τον Νοέμβριο του 2022 ένα μακροσκελές κείμενο (της Anna Bobrova) σχετικά με την Φεμινιστική Αντιπολεμική Αντίσταση βάσει συνεντεύξεων με πολλές ακτιβίστριες, το οποίο μεταφράστηκε στο Global Voices. 

Η Φεμινιστική Αντιπολεμική Αντίσταση (FAS) λειτουργεί τόσο στη Ρωσία όσο και στο εξωτερικό: αυτό το οριζόντιο κίνημα από τα κάτω εμφανίστηκε τον Φεβρουάριο του 2022 ως αντίδραση διαφόρων φεμινιστικών ομάδων και ακτιβιστριών απέναντι στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Η Φεμινιστική Αντιπολεμική Αντίσταση είναι οργανωμένη σε “πυρήνες”, που λειτουργούν αυτόνομα, ώστε οι ακτιβίστριες να ορίζουν καθήκοντα μέσα σε κάθε έναν ανεξάρτητα. Υπάρχουν τέσσερις κύριες κατευθύνσεις, στις οποίες επικεντρώνουν τη βοήθειά τους: νομική στήριξη σε εργασιακά ζητήματα (“Anti-Fund”), ψυχολογική βοήθεια, στήριξη σε πρόσφυγες από την Ουκρανία (απελαθέντες και εκούσιους μετανάστες), και εκκένωση από τη χώρα. Η FAS στηρίζει επίσης αντιπολεμικά ΜΜΕ. Ο τομέας ΜΜΕ της FAS διαιρείται επίσης σε αρκετά πεδία εστίασης: αποαποικιοποίηση, δράση και αντιπολεμικά κοινωνικά δίκτυα: Telegram, Twitter, Facebook και μία εφημερίδα. 

Η FAS λειτουργεί μέσω ανοιχτών καναλιών επικοινωνίας και πληροφόρησης, κυρίως μέσω συζητήσεων στο messenger και τηλεφωνημάτων. Όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται από κοινού μέσω ψηφοφορίας κατά τη διάρκεια ενός τηλεφωνήματος ή αμέσως μετά στο chat.

Η παρουσία της FAS εντός και εκτός Ρωσίας

Ένα από τα βασικά καθήκοντα των πυρήνων που λειτουργούν εκτός Ρωσίας είναι να φέρουν σε πέρας δράσεις, που δεν μπορούν να λάβουν χώρα μέσα στη Ρωσία για λόγους ασφαλείας. «Είναι σημαντικό για εμάς να εδραιώσουμε την επικοινωνία ανάμεσα στους πυρήνες της FAS στο εξωτερικό και τις ακτιβίστριες που έχουν βάση τους τη Ρωσία, που έχουν ιδέες για δράσεις και μια κατανόηση του εγχώριου ρωσικού πλαισίου», εξηγεί η Anna, ακτιβίστρια της FAS [της οποίας το επώνυμο παραλείπεται για λόγους ασφαλείας]. Οι ακτιβίστριες στο εξωτερικό δεν μιλούν δημόσια εκ μέρους της κοινότητας αποδήμων σε μια συγκεκριμένη χώρα, αλλά γίνονται αληθινοί κήρυκες του αντιπολεμικού κινήματος από τη Ρωσία.

Η διεθνής συνεργασία μέσα στη FAS εμπεριέχει την ανάπτυξη σχέσεων με ακτιβίστριες στο πεδίο και την εδραίωση συνεργασίας με φεμινιστικές οργανώσεις στην Ουκρανία και τη Λευκορωσία ενισχύοντας τις φωνές τους.

Οι πυρήνες που λειτουργούν μέσα στη Ρωσία εφαρμόζουν τα δικά τους πρωτόκολλα ασφαλείας και ενεργούν ανώνυμα: αναρτούν φυλλάδια για το πώς να αποφεύγουν τις κινητοποιήσεις, διανέμουν την εφημερίδα “Αλήθεια για Γυναίκες” που εκδίδει η FAS και μερικές φορές διεξάγουν αντιπολεμικές δράσεις αντίστασης δημιουργώντας γκράφιτι και παράγοντας φυλλάδια, συνήθως κατά τη διάρκεια της νύχτας, μιας και κάθε είδους διαφωνία με τον πόλεμο απαγορεύεται από το νόμο στη Ρωσία.

Εδώ βλέπετε χάρτη με πόλεις, όπου λειτουργούν πυρήνες της FAS στη δυτική Ρωσία.

Μέρη στο δυτικό μέρος της Ρωσίας όπου η FAS είναι ενεργή. Εικόνα από τη FAS, χρήση κατόπιν αδείας.

Το να γίνεις μέλος της FAS είναι αρκετά απλό: απλώς γράφεις στο bot και δηλώνεις τι είδους βοήθεια μπορείς να παρέχεις. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 20 συντονίστριες και αρκετές δεκάδες εθελόντριες στο κίνημα FAS. Κάθε “θέση” στην οργάνωση έχει τη δική της σαφή περιγραφή: οι εθελόντριες ενστερνίζονται τις αξίες της FAS και βοηθούν το κίνημα με επαγγελματικές δεξιότητες, οι ακτιβίστριες ασχολούνται σε αντιπολεμικές δράσεις, οι ακτιβίστριες κάθε πυρήνα οργανώνουν τη δική τους δουλειά στην πόλη τους και οι συντονίστριες επιβλέπουν τη δουλειά ενός συγκεκριμένου τομέα. Οι ρόλοι μπορεί να αλλάζουν από καιρό σε καιρό: για παράδειγμα, μια εθελόντρια μπορεί να γίνει συντονίστρια.

Για την Anna, τα πράγματα συνέβησαν ως εξής: μπήκε στον ακτιβισμό από την αρχή του πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022. Στις 6 Μαρτίου, συνελήφθη σε μια διαμαρτυρία και κρατήθηκε για 13 μέρες. Όταν ήταν στο κέντρο κράτησης, αποφάσισε να φύγει από τη χώρα για να μπορεί να μιλήσει δημόσια κατά του πολέμου. «Θα ήθελα να έχω τη δύναμη και το κουράγιο να κάνω αντιπολεμική αντίσταση στη Ρωσία, αλλά δεν είμαι άνθρωπος που μπορεί να κάνει αντάρτικες ενέργειες, να κρύβεται σε διαφορετικά διαμερίσματα ή να τρέχει από πόλη σε πόλη. Έφυγα από τη Ρωσία πιστεύοντας ότι το έκανα για να μπορώ να δράσω για αυτά που πιστεύω», είπε.

Στο Ερεβάν, η Anna μπήκε στον πυρήνα της FAS και έπεσε με ενθουσιασμό στον ακτιβισμό. Αργότερα, έφυγε από το Ερεβάν για την Τιφλίδα και μετατράπηκε από ακτιβίστρια ενός περιφερειακού πυρήνα σε συντονίστρια ολόκληρου του διεθνούς τομέα.

Παράδειγμα αντιπολεμικής δράσης της FAS στη Ρωσία: ένα ποίημα για την έναρξη του σχολείου είναι γραμμένο μπροστά από το σχολικό κτίριο, αλλά οι λέξεις λένε ότι τα σχολεία δεν διδάσκουν τα παιδιά να είναι σε πόλεμο. FAS, χρήση κατόπιν αδείας από το Teplitsa.

Απεύθυνση σε μη-ακτιβίστριες και προσέγγιση του κοινού 

Στη Ρωσία, η μορφή του πυρήνα δεν είναι ασφαλής για τις νέες ακτιβίστριες. Το καλοκαίρι, η FAS ξεκίνησε ένα νέο σχήμα, τις ομάδες ανάπτυξης αντιπολεμικής συνείδησης, ή GRAS. «Ως ακτιβίστριες, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η έκκληση να “στήσουμε έναν αντιπολεμικό πυρήνα” σε συνθήκες φόβου, πίεσης και δικτατορίας είναι κακή συμβουλή και δεν θα λειτουργήσει τόσο εύκολα», γράφουν οι συντονίστριες του κινήματος στο εγχειρίδιό τους.

Ο σκοπός αυτών των ομάδων είναι να φέρει μαζί ανθρώπους με αντιπολεμικές απόψεις, που νιώθουν όμως ότι μπορούν να τις εκφράσουν, στηρίζοντάς τους όσο βρίσκουν την πρωτοβουλία να γίνουν ακτιβιστές/ακτιβίστριες. Πολλοί άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν πώς λειτουργεί η ασφάλεια ή η αστυνομία. «Οι ομάδες GRAS μπορούν να γίνουν κατανοητές ως ένα στάδιο στο δρόμο προς το αντιπολεμικό κίνημα», λέει η συντονίστρια της FAS, ακτιβίστρια Dasha Serenko. Μπορεί να υπάρχουν αρκετές από αυτές τις ομάδες μέσα σε μια πόλη, αλλά μπορεί να μην γνωρίζει η μία την ύπαρξη της άλλης, επειδή σκοπός είναι να ενώνουν ανθρώπους στενά μεταξύ τους.

Ένας από τους βασικούς σκοπούς της FAS αυτή τη στιγμή είναι να εξαπλωθεί πέραν της «φούσκας του ακτιβισμού». Εκδίδει εφημερίδα, που ονομάζεται Zhenskaya Pravda (Αλήθεια για Γυναίκες), που απευθύνεται σε απλούς πολίτες, που μπορεί να μην ενδιαφέρονται για την πολιτική ή τον ακτιβισμό. Το πρώτο φύλλο (Μάιος 2022) είχε θέματα, σταυρόλεξα, αστρολογικές προβλέψεις και δημοφιλή μουσικά νέα. Τα επόμενα φύλλα θα έχουν επίσης συνταγές, ανέκδοτα και συνεντεύξεις με «διασημότητες». Η εκδότρια Lena (ψευδώνυμο) λέει ότι στόχος είναι να προσεγγίσει ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, που προτιμούν τον έντυπο Τύπο και είναι αποκομμένοι από τα ανεξάρτητα μέσα.

Αυτό το στιγμιότυπο από την εφημερίδα Αλήθεια για Γυναίκες λέει «Η αγάπη θα κερδίσει πάνω από όλα» και περιγράφει μια ποινική υπόθεση για την αντιπολεμική επανάρτηση της Marina Novikova από την περιφέρεια Τομσκ. Τονίζει πώς ο σύζυγός της τη βοηθάει να πολεμήσει το σύστημα. Χρήση κατόπιν αδείας από το Teplitsa.

Η εφημερίδα χρησιμοποιεί απλή γλώσσα και δεν προσπαθεί να πιέσει για αλλαγή όσον αφορά τις απόψεις των αναγνωστών. Τα άρθρα δείχνουν σεβασμό σε εκείνους, στους οποίους τα ανεξάρτητα ΜΜΕ δεν δείχνουν.

«Οι γυναίκες κλείνονται μακριά από τον έξω κόσμο, δεν θέλουν να ακούσουν τίποτα για τον πόλεμο. Οι ζωές τους έγιναν πιο δύσκολες, επειδή υπάρχουν λιγότερα χρήματα και τα αγαθά γίνονται ολοένα και πιο ακριβά. Κουράστηκαν. Οπότε δοκιμάζουμε να μιλάμε για τον πόλεμο, ενώ δεν μιλάμε για τον πόλεμο», λέει η Lena.

Αφότου δημοσιεύεται η εφημερίδα, ξεκινά το πιο επικίνδυνο στάδιο. Οι ακτιβίστριες της FAS σε ολόκληρη τη Ρωσία τυπώνουν και μοιράζουν την εφημερίδα σε μαγαζιά, ταχυδρομικά κουτιά σε εισόδους πολυκατοικιών, κλινικές και παιδικές χαρές. Με τον ίδιο τρόπο, άλλα αντιπολεμικά υλικά της FAS — φυλλάδια και αυτοκόλλητα — μοιράζονται σε πόλεις σε όλη τη Ρωσία.

Επιπλέον, από την αρχή του πολέμου, οι σχεδιάστριες της FAS ζωγραφίζουν αντιπολεμικές καρτ-ποστάλ για το Odnoklassniki (ένα δημοφιλές κοινωνικό μέσο στη Ρωσία) και το WhatsApp και οι ακτιβίστριες τις στέλνουν σε ηλικιωμένους ανθρώπους.

Η FAS είναι μοναδική αλλά χρειαζόμαστε περισσότερες σαν αυτή

«Η FAS είναι ένα ιδιαίτερα μοναδικό πράγμα», είπε η ιστορικός Sofia Shirogorova σε μια συνέντευξη στο Teplitsa. «Επειδή, στη Ρωσία, η αντιπολίτευση έχει σχεδόν αφανιστεί».

Παρά τη μοναδικότητά της, οι ακτιβίστριες που την ίδρυσαν δεν παλεύουν για δημοσιότητα και δεν περηφανεύονται για τα κατορθώματά τους — αντιθέτως, προτιμούν να τονίζουν την αντι-ιεραρχική φύση της FAS. Δεν είναι ακόμα γνωστό πόσο αποτελεσματικές θα αποδειχθούν οι αντιστασιακές τους μέθοδοι εντέλει, αλλά το ίδιο το στυλ της αλληλεπίδρασης και αμοιβαίας στήριξης είναι ήδη ένα μοντέλο προς αναπαραγωγή στη Ρωσία, όπου συνήθως όλες τις συλλογικότητες διατρέχει η βία: από το νηπιαγωγείο μέχρι τους οίκους τελετών.