Στιγμιότυπο από το ντοκιμαντέρ “Μπύρες του δρόμου”.

Άδεια συνθλιμμένα κουτάκια μπύρας βρωμίζουν το δρόμο μιας μοδάτης γειτονιάς στη Μαδρίτη. Σε λίγο ξημερώνει, αλλά το barrio είναι ακόμα γεμάτο κόσμο. “Κανείς δεν πάει για ύπνο στη Μαδρίτη προτού χαράξει”, έγραψε το 1932 ο Αμερικανός συγγραφέας Έρνεστ Χέμινγουεϊ για την ισπανική πρωτεύουσα. Η παρατήρησή του ακόμα ισχύει, παρόλο που έχουν περάσει οκτώ ολόκληρες δεκαετίες.

Γλεντζέδες συνεχίζουν να τριγυρίζουν στα πέτρινα σοκάκια, ενώ οι υπάλληλοι στα σκουπιδιάρικα ξεκινάνε τη βάρδιά τους, καθαρίζοντας ό,τι έχει απομείνει από τα botellón της προηγούμενης νύχτας. Botellón σημαίνει “μεγάλο μπουκάλι” στα ισπανικά και αναφέρεται στη συνήθεια του να πίνεις έξω με φίλους.

Δεν είναι οι μόνοι όρθιοι τόσο νωρίς. Πλανόδιοι πωλητές ελπίζουν σε μια τελευταία πώληση και στέκονται φρουροί πάνω από καρότσια γεμάτα μπύρα. Άλλοι περπατάνε μες στη γειτονιά αναζητώντας πελάτες, με τα μπουκάλια να κάνουν θόρυβο μες στις σακούλες που κουβαλάνε. Πολλοί είναι μετανάστες, που καταφεύγουν στο να πουλάνε μπύρες πόρτα-πόρτα, εφόσον δεν μπορούν να βρουν άλλη δουλειά.

Σκηνές σαν αυτές διαδραματίζονται κάθε Σαββατοκύριακο — πολλές φορές και μεσοβδόμαδα — στη Μαδρίτη και σε άλλες πόλεις της Ισπανίας. Νεολαία κατακλύζει τις πλατείες για να περάσει καλά και οι πλανόδιοι βγάζουν μετά βίας τα προς τα ζην “ποτίζοντάς” τους με μπύρα.

Ένα σύντομο ντοκιμαντέρ που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Vimeo παρουσιάζει στους θεατές έναν από τους πωλητές αυτούς: είναι ο Hashem, ένας άνδρας από το Μπανγκλαντές, που λέει ότι πουλάει μπύρες στη Μαδρίτη εδώ και πέντε χρόνια.

Γυρισμένο το 2015, το ντοκιμαντέρ “Road Beers” [Μπύρες του Δρόμου] από τον Dennis Harvey παρουσιάζει τον Hashem να πουλάει μπύρες μέρα-νύχτα, δουλεύοντας αναρίθμητες ώρες για να στείλει λεφτά πίσω στην οικογένειά του. Ο Hashem, ο οποίος αναφέρει ότι ήταν μέλος ενός τοπικού δημοτικού συμβουλίου πίσω στο Μπανγκλαντές, εξηγεί πως έφτασε στην Ισπανία, αφότου μια αλλαγή στην κυβέρνηση οδήγησε στη βία.

Αναφέρει ότι έχει ψάξει και για άλλες δουλειές, αλλά δεν έχει καταφέρει να βρει κάτι. “Δε μου αρέσει να πουλάω μπύρες”, λέει στο σκηνοθέτη, “αλλά χρειάζομαι τα χρήματα για να στέλνω στην οικογένειά μου”.

Το να πουλάς μπύρες στο δρόμο είναι παράνομο και επιφέρει πρόστιμα ύψους 150 ευρώ ή και περισσότερο. Ο Hashem λέει πως η αστυνομία του έχει κόψει πρόστιμο πολλές φορές, αλλά δεν έχει λεφτά να το πληρώσει:

Πολλές φορές η αστυνομία παίρνει [τις μπύρες από μένα] και πρόστιμο, παίρνει και πρόστιμο, οπότε πολύ δύσκολη αυτή η δουλειά.

Ο Hashem είναι χωρίς χαρτιά. Ελπίζει μια μέρα να αποκτήσει νόμιμη άδεια διαμονής, ώστε να μπορεί να επισκεφθεί την οικογένειά του, χωρίς το φόβο ότι μπορεί να του απαγορεύσουν την είσοδο στην Ισπανία κατά την επιστροφή του. Για την ώρα, τηλεφωνήματα και Facebook είναι τα μέσα με τα οποία κρατά επαφή.

Το φαινόμενο αυτό δεν είναι καινούριο. Στην πραγματικότητα, πριν από έξι χρόνια η συντάκτρια του άρθρου στα αγγλικά [L.Finch] είχε πάρει συνέντευξη από δυο τέτοιους πωλητές από την Κίνα, για ένα άρθρο στην ιστοσελίδα διεθνών ειδήσεων Global Post. Ένας άνδρας ονόματι Yu της ανέφερε ότι χωρίς χαρτιά και κανονική δουλειά, δεν είχε άλλη επιλογή από το να πουλά παράνομα μπύρα για να ξεπληρώσει το χρέος που είχε μαζευτεί από τη μετανάστευσή του στην Ισπανία.

Στην Κίνα, έλεγε, η Ισπανία φαινόταν ως “η γη των ευκαιριών”, αλλά η πραγματικότητα δεν ταίριαζε με τις ελπιδοφόρες προσδοκίες του.

Και η Liu, μια γυναίκα που είχε αφήσει το μικρό της γιο πίσω στη Σαγκάη, είχε πει ότι ξεκίνησε να πουλάει μπύρα στους δρόμους ως τελευταία λύση, αφότου δεν ευοδώθηκαν κάποιες δουλειές που είχε βρει ως νταντά και υπάλληλος σε μίνι-μάρκετ. “Το μετάνιωσα από την πρώτη στιγμή που ήρθα”, είχε πει:

Δε θέλουμε να κάνουμε παράνομα πράγματα. Δε θέλουμε να το κάνουμε, αλλά αναγκαζόμαστε.

Την εποχή εκείνη, η Ισπανία βυθιζόταν σε μια ανελέητη οικονομική κρίση, η οποία στο αποκορύφωμά της το 2013 έφτασε την ανεργία στο 27% περίπου. Από τότε, η χώρα σταδιακά προσπαθεί να ανακάμψει, αλλά τα ποσοστά ανεργίας συνεχίζουν να είναι από τα υψηλότερα μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (αν και ο πραγματικός αριθμός των ανέργων είναι μάλλον μικρότερος από τις επίσημες καταγραφές, λόγω της “μαύρης” δουλειάς που δε φαίνεται πουθενά”).

Το πρώτο τετράμηνο του 2016, η ανεργία ήταν στο 19,81% για τους Ισπανούς υπηκόους, σύμφωνα με την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού του Ισπανικού Εθνικού Ινστιτούτου Στατιστικής. Για τους μετανάστες, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 10% του συνολικού πληθυσμού της χώρας, που ανέρχεται σε 46,5 εκατομμύρια, το ποσοστό ήταν στο 29,72%. Αν αφαιρέσεις τους πολίτες από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το ποσοστό για τους ξένους φτάνει στο 33,18%.

Με αυτή τη σκληρή οικονομική πραγματικότητα, οι Αρχές λαμβάνουν ξανά δραστικά μέτρα εναντίον των πωλήσεων μπύρας στους δρόμους. Οι μικροπωλητές, ωστόσο, δεν σταματούν να πουλάνε.

Οι μετανάστες δεν έχουν πλήρες μονοπώλιο στην πρακτική αυτή. Ο συντάκτης ενός blog ονόματι No Tengo Curro (Δεν Έχω Δουλειά) είχε μιλήσει με έναν Ισπανό πλανόδιο πωλητή μπύρας το Μάιο του 2015 και αποκάλυψε τις συμβουλές του άνδρα για το πώς θα μπορούσαν άνεργοι συμπολίτες και συμπολίτισσές του να μπουν στη δουλειά. Σε ένα σχόλιο κάτω από τη δημοσίευση, ο blogger παραδέχεται ότι δεν ξέρει τι θα συμβεί, αν κάποιος, αν συλληφθεί, δεν πληρώσει το πρόστιμο, αλλά υποστηρίζει πως από το να μην κάνεις τίποτα, καλύτερα να κάνεις κάτι:

No te asustes hombre, no pasa nada, bueno si, que si no te buscas la vida en este país, no comes.

Μη φοβάσαι, ρε φίλε, δεν πρόκειται να γίνει κάτι. Μάλλον ναι, θα γίνει, αν δε βγάλεις τα προς το ζην σε αυτή τη χώρα, δεν έχεις να φας.

Στη Μαδρίτη, η τοπική κυβέρνηση διπλασίασε το πρόστιμο για δημόσια κατανάλωση αλκοόλ από 300 σε 600 ευρώ το 2012, αλλά οι botellones φυσικά καλά κρατούν. Η ανεργία στους νέους της χώρας αγγίζει περίπου το 45% και οι διαθέσιμες θέσεις εργασίας γενικά προσφέρουν στους νεοπροσληφθέντες χαμηλούς μισθούς και υψηλή ανασφάλεια. Το να αγοράσεις μια μπύρα με ένα ευρώ από έναν πλανόδιο και να αράξεις με την παρέα σου στην πλατεία είναι πολύ πιο οικονομικό από το να πληρώσεις το λογαριασμό για μια μπύρα σε ένα μπαρ.

Για την ώρα, λοιπόν, η μπύρα στους δρόμους της Ισπανίας συνεχίζει να ρέει άφθονη.