Γκρέμισμα αγαλμάτων: Η Γαλλία αντιμετωπίζει το αποικιακό της παρελθόν ως έμπορος σκλάβων

Άγαλμα του στρατηγού Faidherbe στη Λιλ, Βόρεια Γαλλία. Φωτογραφία από τον Fred Romero μέσω του Flickr CC BY 2.0.

Ενώ η δράση κατά του ρατσισμού αυξάνεται σε όλο τον κόσμο, η Γαλλία έχει χωριστεί στα δυο για αρκετές εβδομάδες σχετικά με το τι πρέπει να κάνει με τα αγάλματα ιστορικών προσώπων, που συνδέονται με τη δουλεία και την αποικιοκρατία.

Ο θάνατος του Τζορτζ Φλόιντ στις 25 Μαΐου στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς και η παγκόσμια αναβίωση του κινήματος Οι Ζωές των Μαύρων Μετράνε (BLM), έχουν αναζωπυρώσει τη συζήτηση για τον συστημικό ρατσισμό προς τους μαύρους στις δυτικές κοινωνίες.

Οι πρόσφατες διαμαρτυρίες του BLM στη Γαλλία έχουν επαναφέρει τις εκκλήσεις για δικαιοσύνη για τον Αντάμα Τραορέ, έναν Γάλλο από το Μάλι, ο οποίος σκοτώθηκε μετά από ανακρίσεις της αστυνομίας το 2016. Αλλά το ζήτημα των αμφιλεγόμενων αγαλμάτων έχει λάβει μικρή προσοχή στα μέσα ενημέρωσης στη Γαλλία, παρά την αμφισβητούμενη κληρονομιά αυτής της πρώην αποικιακής δύναμης .

Τώρα, οι παγκόσμιες διαμαρτυρίες του BLM έχουν ενισχύσει και επιταχύνει την προσπάθεια να κατεδαφιστούν αμφισβητούμενες προσωπικότητες στη γαλλική ιστορία.

Αυτό ακολουθεί τις αμφισβητούμενες μορφές που πέφτουν σε όλο τον κόσμο. Στις 7 Ιουνίου, οι ακτιβιστές του Black Lives Matter κατέβασαν το άγαλμα του εμπόρου σκλάβων Έντουαρντ Κόλστον στο αγγλικό λιμάνι του Μπρίστολ, έναν σημαντικό εμπορικό χώρο σκλάβων τον 17ο και 18ο αιώνα. Στο Βέλγιο, πολλά αγάλματα του βασιλιά Λεοπόλδου Β’, υπεύθυνου για μεγάλες φρικαλεότητες εναντίον του λαού του Κονγκό μεταξύ 1885 και 1908, βανδαλίστηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια του Ιουνίου και τώρα υπόκεινται σε εκστρατεία συλλογής υπογραφών, που ζητά την απομάκρυνσή τους.

Αμφισβητήθηκαν ιστορικά πρόσωπα και αγάλματα στη Γαλλία

Η Γαλλική Αυτοκρατορία ιδρύθηκε μεταξύ του 16ου και του 20ού αιώνα και εκτείνεται συνολικά σε 12.000.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα σε όλες τις ηπείρους σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή, χωρίς να υπάρχει έλλειψη αμφιλεγόμενων ιστορικών μορφών.

Στη Λιλ, το κίνημα “Faidherbe Must Fall” επικεντρώνεται στον στρατηγό Louis Faidherbe, έναν αξιωματικό που επαινέθηκε για τα επιτεύγματά του στον Γαλλοπρωσικό Πόλεμο του 1870, αλλά ήταν επίσης “βασικός παράγοντας στην κατάκτηση της Σενεγάλης” και ηγήθηκε των αιματηρών “ειρηνικών” εκστρατειών στα μέσα του 19ου αιώνα.

Στο Παρίσι, ακτιβιστές έχουν επίσης στοχεύσει το άγαλμα του Ζαν Μπατίστ Κολμπέρ, υπουργού του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΔ’ του 17ου αιώνα, το οποίο τώρα βρίσκεται μπροστά από τη Γαλλική Εθνοσυνέλευση. Ο Κολμπέρ, ο συγγραφέας του “Code Noir”, ή “Μαύρου Κώδικα” για τις Γαλλικές Δυτικές Ινδίες, που δημοσιεύτηκε το 1685, σκιαγράφησε τα δικαιώματα των ιδιοκτητών σκλάβων έναντι των σκλάβων, περιγράφοντάς τους ως êtres meubles [Σ.τ.Μ: κινητά υπάρχοντα] ή “chattel”.

Αργότερα, η δουλεία απαγορεύτηκε στην ηπειρωτική Γαλλία, αλλά εξακολουθούσε να ασκείται στις αποικίες.

Το 2017, ο Λούι-Γκιόργκι Τιν, πρόεδρος του Συμβουλίου Αντιπροσώπων των Μαύρων Συλλόγων της Γαλλίας (CRAN) δήλωσε: “Ο Κολμπέρ ήταν ο εχθρός της ελευθερίας, της ισότητας και της αδελφότητας” [το σύνθημα της Γαλλικής Δημοκρατίας]. Πιο πρόσφατα, ο πρώην Γάλλος πρωθυπουργός Ζαν-Μαρκ Αιρώ ζήτησε να μετονομαστούν μέρη με το όνομά του.

Ένα άγαλμα του Ζωρζ Κυβιέ, φυσιολάτρη και ανατόμου του 19ου αιώνα, εκτίθεται επίσης σε πολλές γαλλικές πόλεις. Ο Κυβιέ, εκφράζοντας ρατσιστικές επιστημονικές θεωρίες της εποχής, προσπάθησε να τεμαχίσει το σώμα της Σάρα Μπάαρτμαν, γνωστής ως “Μαύρη Αφροδίτη”, μετά το θάνατό της. Ο Συντονισμός Μαύρης Αυτόνομης Δράσης είναι ιδιαίτερα επικριτικός για αυτή την αμφιλεγόμενη προσωπικότητα:

“Η Γαλλία δεν είναι ρατσιστική”. Θα έπρεπε πραγματικά να έχετε γεννηθεί πριν από την ντροπή για να το σκεφτείτε και να το πείτε σε μια χώρα, όπου οι δουλέμποροι επαινούνται παντού: σε δρόμους, αγάλματα και κτίρια.
Από τις 8 έως τις 30 Ιουνίου, ας απαλλαγούμε από την άνετη ανωνυμία τους!

Ανατόμος και φυσιοδίφης. Επιστημονικός του θεωρητικός ρατσισμού. Ανατόμησε το σώμα της Sawtche, Σάρα Μπάαρτμαν, γνωστής ως Μαύρη Αφροδίτη.

ΔΟΥΛΕΜΠΟΡΟΙ ΠΑΝΤΟΥ. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΟΥΘΕΝΑ.

Σε υπερπόντια πρώην Γαλλικά αποικιακά εδάφη που εξακολουθούν να έχουν δεσμούς με τη Γαλλία, το ζήτημα παραμένει ιδιαίτερα έντονο.

Στις 22 Μαΐου, στη Μαρτινίκα, οι τοπικές αρχές κατέρριψαν δύο αγάλματα του Victor Schœlcher (1804-1893), ενός υπέρμαχου κατά της δουλείας και υπέρ της αποζημίωσης των αποικιακών ιδιοκτητών σκλάβων. Στη Γαλλική Γουιάνα, οι τοπικές αρχές έχουν τοποθετήσει το άγαλμά του υπό αστυνομική προστασία:

#Γουιάνα: Ένα βράδυ στην πλατεία Victor #Schoelcher, της Καγιέν, όπου το αναμνηστικό άγαλμα του υπέρμαχου κατά της δουλείας βρίσκεται υπό αστυνομική προστασία για περισσότερο από 24 ώρες, στην αρχή των τοπικών εορτασμών για την κατάργηση της δουλείας.

Στο γαλλικό υπερπόντιο έδαφος της Ρεϋνιόν, που βρίσκεται στον Ινδικό Ωκεανό, οι πολίτες ζήτησαν την αντικατάσταση του αγάλματος του πρώην κυβερνήτη του νησιού, Mahé de La Bourdonnais, ο οποίος επωφελήθηκε από το εμπόριο σκλάβων και χρησιμοποίησε σκλάβους για δημόσια έργα.

Moi j’ai une vraie question : quand est-ce qu’on renverse la statut de Mahé de La Bourdonnais ? Qu’on enlève cette merde.

— zenfan larényon?? (@Laroussoly) June 10, 2020

Έχω μια σοβαρή ερώτηση: πότε μπορούμε να γκρεμίσουμε το άγαλμα του Mahé de La Bourdonnais και να απαλλαγούμε από αυτό το σκουπίδι;

Πλαίσιο και πρόοδος: Επίτευξη ισορροπίας

Ενώ ορισμένοι ακτιβιστές ζητούν την πλήρη απομάκρυνση των αγαλμάτων, που συνδέονται με τον αποικισμό και τη δουλεία, άλλοι υποστηρίζουν ότι η διατήρησή τους με πινακίδες, που προσφέρουν ιστορικές εξηγήσεις, μπορεί να βοηθήσει στη συσχέτιση αυτών των προσωπικοτήτων.

Για πολύ καιρό, η Karfa Diallo, διευθύντρια του Memories and Sharing Association, υποστήριξε την συγκειμενοποίηση των αποικιακών ονομάτων των δρόμων. Στο Inter Radio Network της Γαλλίας, είπε:

[Nous demandons] que quelques symboles tombent et que le reste des rues soit accompagné d'un dispositif explicatif qui permette de sauvegarder la mémoire que nous avons de ce crime contre l'humanité.

[Ζητούμε] να πέσουν κάποια σύμβολα και να δοθεί στους υπόλοιπους δρόμους ένα επεξηγηματικό χαρακτηριστικό, το οποίο θα καθιστά δυνατή τη διαφύλαξη της μνήμης που έχουμε για αυτό το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.

Όσο για το κίνημα Faidherbe Must Fall, όλα εξαρτώνται από την συγκειμενοποίηση:

Si c’est pour raconter que le colonialisme a des aspects « positifs », […] pas sûr que cela soit la solution. S’il s’agit en revanche d’indiquer clairement, sur ces statues elles-mêmes, ce qu’est fondamentalement le colonialisme, à savoir un crime abominable dans son principe même, alors une telle solution pourrait se défendre.

Αν πρόκειται να πούμε πώς η αποικιοκρατία έχει κάποιες “θετικές” πτυχές, […] τότε δεν είμαστε σίγουροι ότι αυτή είναι η λύση. Αν, από την άλλη πλευρά, πρόκειται για σαφή δήλωση του τι ήταν στην ουσία ο αποικισμός στα αγάλματα, το οποίο είναι ένα αποτρόπαιο έγκλημα στην ίδια του την αρχή, τότε μια τέτοια λύση θα μπορούσε να τύχει υπεράσπισης.

Αγάλματα: Ιστορία ή μνήμη;

Μερικοί πολίτες υπερασπίζονται αυτά τα αγάλματα με το σκεπτικό ότι η αφαίρεσή τους είναι μια μορφή λογοκρισίας. Για τον ιστορικό Dimitri Casali, η καταστροφή ιστορικών αγαλμάτων δεν είναι λύση. Το 2017, έγραψε:

On ne réécrit pas l'Histoire. Déboulonner les statues de nos Grands Hommes c'est ouvrir la boîte de Pandore du révisionnisme historique. […] L'Histoire, on doit l'assumer. C'est autant glorieux qu'honteux.

Δεν μπορούμε να ξαναγράψουμε την ιστορία. Το γκρέμισμα αγαλμάτων των πολιτικών ανδρών μας θα ήταν σαν να ανοίγαμε το κουτί της Πανδώρας του ιστορικού ρεβιζιονισμού. […] Πρέπει να αποδεχτούμε την ιστορία. Είναι τόσο ένδοξη όσο είναι και επαίσχυντη.

Ωστόσο, η αντιαποικιακή φεμινίστρια ακτιβίστρια Φρανσουάζ Βερζέ υποστηρίζει ότι η αφαίρεση αυτών των αγαλμάτων είναι θέμα “επιμνημόσυνης δικαιοσύνης” και “δεν έχει καμία σχέση με τη διαγραφή της ιστορίας”. Σε συνέντευξη από το Histoires Crépues, εξήγησε ότι οι προσωπικότητες, που εκτίθενται σε γαλλικές πόλεις, είναι το αποτέλεσμα “πολιτικών επιλογών”:

Σύμφωνα με την Φρανσουάζ Βερζέ, η κατάργηση ρατσιστικών και αποικιακών αγαλμάτων είναι θέμα ΕΠΙΜΝΗΜΟΣΥΝΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ. Τα δημόσια μνημεία δεν είναι “ιστορία”. Είναι μνημεία πολιτικών επιλογών. Επιλογές που έχουμε το δικαίωμα να αμφισβητούμε. Οι εκκλήσεις για κατεδάφιση αγαλμάτων αποτελούν μέρος ενός σημαντικού αντιρατσιστικού αγώνα, ο οποίος πρέπει να συμπληρωθεί με καλύτερη διδασκαλία της αποικιακής μας ιστορίας.

Σε τηλεοπτική ομιλία προς το έθνος στις 14 Ιουνίου, ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουήλ Μακρόν δήλωσε σαφώς:

La République n’effacera aucune trace ni aucun nom de son histoire. Elle n’oubliera aucune de ses œuvres, elle ne déboulonnera pas de statue. Nous devons plutôt lucidement regarder ensemble toute notre histoire, toutes nos mémoires.

Η Δημοκρατία δεν θα διαγράψει κανένα ίχνος ή κανένα όνομα από την ιστορία της. Δεν θα ξεχάσει κανένα από τα έργα τέχνης του και δεν θα κατεβάσει αγάλματα. Αντιθέτως, πρέπει να κοιτάξουμε καθαρά την ιστορία και τις αναμνήσεις μας μαζί.

Εν τω μεταξύ, οι Γάλλοι netizens προωθούν το hashtag #JeVeuxUneStatueDe (“Θέλω ένα άγαλμα του”), για να υποστηρίξουν μαύρες ιστορικές προσωπικότητες, που θα ήθελαν να δουν σε δημόσιους χώρους.

Η Woke Witch γράφει:

Θέλω ένα άγαλμα του Anarcha, ενός μαύρου σκλάβου με τον οποίο πειραματίστηκε χωρίς αναισθησία ο Αμερικανός γιατρός James Marion Sims, εφευρέτης του διαστολέα.

Και η Black Lullaby λέει:

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.