Οι Zdob şi Zdub & Advahov Brothers της Μολδαβίας στον ημιτελικό της κριτικής επιτροπής του Διαγωνισμού Τραγουδιού της Γιουροβίζιον 2022. Ελεύθερη χρήση.

Αυτό το κείμενο δημοσιεύτηκε αρχικά από τη Langoly και την Kelsey Wetherbee και αναδημοσιεύεται στο Global Voices ως μέρος συμφωνίας συνεργασίας περιεχομένου. 

Το Σάββατο 13 Μαΐου, άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θα συντονιστούν για να παρακολουθήσουν τους τελικούς του Διαγωνισμού Τραγουδιού της Γιουροβίζιον. Ό,τι ξεκίνησε ως ένας μικρός διαγωνισμός τραγουδιού μεταξύ λίγων χωρών έχει εξελιχθεί σε ένα σημαντικό διεθνές θέαμα, που αναδεικνύει νούμερο ένα επιτυχίες και μετατρέπει τους διαγωνιζόμενους και διαγωνιζόμενες σε διεθνή αστέρια.

Μια καλοκουρδισμένη μηχανή: όπως πρέπει να είναι για να συντονιστεί ένα τόσο τεράστιο γεγονός. Οι κανόνες είναι ακριβείς, από το πόσα άτομα μπορούν να εμφανιστούν στη σκηνή μέχρι τη μέγιστη διάρκεια τραγουδιού, και τα διαγωνιζόμενα άτομα πρέπει να τους τηρούν αυστηρά. Ωστόσο, οι κανόνες για το ποιες γλώσσες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ποτέ δεν φαίνεται να είναι πολύ μόνιμοι. Με τα χρόνια, άλλαξαν, επαναφέρθηκαν και άλλαξαν ξανά.

Υπάρχει μια συνεχής συζήτηση σχετικά με τη γλώσσα, στην οποία πρέπει να τραγουδούν τα διαγωνιζόμενα άτομα. Ενώ κάποτε χρησιμοποιούνταν στον διαγωνισμό μόνο από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία, η αγγλική γλώσσα έχει κυριαρχήσει στη σκηνή. Ερμηνευτές και ερμηνεύτριες επιλέγουν να εκγαταλείψουν τις επίσημες γλώσσες των χωρών τους για μια πιο κατανοητή γλώσσα, σε μια προσπάθεια να κερδίσουν δημοτικότητα ανάμεσα σε κριτές και κοινό. Είναι όμως μια επιτυχημένη στρατηγική;

Γιουροβίζιον: Μια σύντομη ιστορία

Σύμφωνα με την  ιστοσελίδα της Γιουροβίζιον, “ο Διαγωνισμός Τραγουδιού Γιουροβίζιον ξεκίνησε ως ένα τεχνικό πείραμα στην τηλεοπτική μετάδοση: ζωντανή, ταυτόχρονη, διεθνική μετάδοση”. Ο πρώτος διαγωνισμός τραγουδιού της Eurovision πραγματοποιήθηκε το 1956 με επτά ανταγωνιστικές χώρες: την Ολλανδία, την Ελβετία, το Βέλγιο, τη Γερμανία, τη Γαλλία, το Λουξεμβούργο και την Ιταλία.

Κάθε χώρα υπέβαλε δύο συμμετοχές και η Ελβετία ανακηρύχθηκε πρώτη νικήτρια. Μόλις στον διαγωνισμό του 1958 δημιούργησαν το προηγούμενο της νικήτριας χώρας, που θα φιλοξενούσε την εκδήλωση της επόμενης χρονιάς, μια παράδοση που συνεχίζεται σήμερα, όταν είναι δυνατόν.

Τις επόμενες δεκαετίες, ο διαγωνισμός αναπτύχθηκε γρήγορα και σήμερα κάθε διαγωνισμός έχει γενικά περίπου 40 ανταγωνιστικές χώρες. Στον διαγωνισμό του 2023 εμφανίζονται 37 χώρες.

Το λογότυπο της Eurovision 2023 μέσω Wikicommons. Ελεύθερη χρήση

Στην αρχή, δεν υπήρχε κανόνας για τη γλώσσα, που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει στο τραγούδι της κάθε χώρα, και μέχρι το 1965 κάθε χώρα χρησιμοποιούσε την εθνική της γλώσσα. Η Σουηδία ήταν η πρώτη χώρα, που έσπασε τον κανόνα εκείνη τη χρονιά διαγωνιζόμενη με ένα τραγούδι στα αγγλικά. Την επόμενη χρονιά, οι διοργανωτές εφάρμοσαν τον πρώτο κανόνα, σύμφωνα με τον οποίο μια χώρα πρέπει να διαγωνιστεί χρησιμοποιώντας μία από τις επίσημα αναγνωρισμένες γλώσσες της.

Ο κανόνας καταργήθηκε το 1973, αλλά αποκαταστάθηκε ξανά το 1977. Ωστόσο, το Βέλγιο και η Γερμανία είχαν τη δυνατότητα να διαγωνιστούν στα αγγλικά εκείνη τη χρονιά, επειδή είχαν ήδη επιλέξει τις συμμετοχές τους πριν ανακοινωθεί η αλλαγή του κανόνα.

Αυτή τη φορά, ο κανόνας ίσχυε για 22 χρόνια: μέχρι το 1999. Στον διαγωνισμό εκείνης της χρονιάς, 14 από τα 23 τραγούδια είχαν αγγλικούς στίχους και η πλειονότητα της χρήσης της αγγλικής γλώσσας στον διαγωνισμό παραμένει σταθερή έκτοτε.

Γλώσσες στη Γιουροβίζιον

Το ερώτημα παραμένει αν το τραγούδι στα αγγλικά μπορεί να σου δώσει περισσότερες πιθανότητες να κερδίσεις τον διαγωνισμό. Η σαφής απάντηση μέχρι στιγμής ήταν ναι, λαμβάνοντας υπόψη ότι 34 νικητήρια τραγούδια (ή το 46,6%) ήταν στα αγγλικά. Ακόμα κι αν αφαιρέσουμε τις επτά νίκες της Ιρλανδίας και τις πέντε νίκες του Ηνωμένου Βασιλείου (τις δύο ανταγωνιστικές χώρες που έχουν τα αγγλικά ως επίσημη γλώσσα), σημαίνει ότι 22 φορές μια χώρα κέρδιζε, αν δεν τραγουδούσε στην επίσημη γλώσσα της.

Παρακάτω φαίνεται μια απεικόνιση, που συγκρίνει το ποσοστό των συμμετοχών, που έχει διαγωνιστεί κάθε χώρα σε μια γλώσσα, που δεν είναι η επίσημη γλώσσα της, σε σύγκριση με τον αριθμό των φορών, που έχει κερδίσει η χώρα.

Γράφημα μέσω Langoly. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Ο χάρτης παρουσιάζει μερικά ενδιαφέροντα μοτίβα. Υπάρχει μια τάση από τα δυτικά προς τα ανατολικά. Γενικά, οι δυτικές χώρες δαγωνίζονται περισσότερο στις εθνικές τους γλώσσες, ενώ οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης προτιμούν τις μη επίσημες γλώσσες. Ωστόσο, όταν το συγκρίνουμε με τον αριθμό των νικών, φαίνεται ότι οι δυτικοευρωπαϊκές χώρες έχουν γενικά περισσότερες νίκες από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, υποδηλώνοντας μια ευνοϊκή συσχέτιση για το τραγούδι στη μητρική γλώσσα.

Και ενώ η κατάργηση του κανόνα της γλώσσας το 1999 οδήγησε σε δραματική αύξηση των συμμετοχών στα αγγλικά, η κορυφή της τάσης μπορεί να είναι επικείμενη. Από το 2018, σημειώθηκε αύξηση στις καταχωρίσεις σε άλλες γλώσσες εκτός από τα αγγλικά. Το 2021, οι τρεις πρώτες χώρες τραγούδησαν όλες στις επίσημες γλώσσες της χώρας τους, κάτι που δεν είχε συμβεί από το 1995. Η νικήτρια του 2022, η Ουκρανία, συνέχισε την τάση τραγουδώντας στην επίσημη γλώσσα της, την ουκρανική.

Ενώ οι πρόσφατοι νικητές τραγούδησαν στην επίσημη γλώσσα της χώρας τους, δεν είναι και τόσο συνηθισμένο. Το γράφημα δείχνει τους 10 πιο πρόσφατους νικητές που τραγούδησαν στην επίσημη γλώσσα της χώρας τους. Η πιο πρόσφατη ήταν η Ουκρανία το 2022 και η 10η ήταν η Ιρλανδία το 1992, με διαφορά 30 ετών.

Ενώ το τραγούδι σε μια μη επίσημη γλώσσα επιτρέπεται εδώ και πολλά χρόνια και έχει γίνει ο κανόνας, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι, που δεν είναι ευχαριστημένοι με αυτή την απόφαση. Το 2008, ο Γάλλος διαγωνιζόμενος Sébastien Tellier, τραγούδησε το τραγούδι «Divine» στα αγγλικά. Αυτό δημιούργησε διαμάχη μεταξύ όσων ατόμων ήταν επιφορτισμένα με την προστασία της γαλλικής γλώσσας.

Ο Alain Joyandet, Υπουργός Συνεργασίας και Γαλλοφωνίας, είπε: “Όταν κάποιος έχει την τιμή να επιλεγεί για να εκπροσωπήσει τη Γαλλία, τραγουδά στα γαλλικά”. Ο Γάλλος πολιτικός François-Michel Gonnot  προχώρησε επίσης σε καταγγελία προς το γαλλικό τηλεοπτικό κανάλι France-3, λέγοντας ότι “η υπεράσπιση της γαλλικής γλώσσας είναι μέρος της ευθύνης του καναλιού” και κάλεσε τον Tellier να τραγουδήσει το τραγούδι του στα γαλλικά.

Πιο πρόσφατα, η Ισπανίδα διαγωνιζόμενη Ruth Lorenzo επικρίθηκε από την Real Academia Española, το κυβερνητικό όργανο για τη ρύθμιση της ισπανικής γλώσσας, για την επιλογή της να τραγουδήσει το “Dancing in the Rain” κυρίως στα αγγλικά. Η Ruth απάντησε λέγοντας: “Τα αγγλικά είναι μια πραγματικότητα στην Ισπανία και ήθελα να το αποτυπώσω στο τραγούδι μου”. Συνέχισε δηλώνοντας ότι μόνο η χορωδία τραγουδούσε στα αγγλικά.

Μια άλλη ενδιαφέρουσα τάση είναι η συμπερίληψη άλλων τύπων γλωσσών σε παρουσιάσεις όπως οι φανταστικές γλώσσες και οι νοηματικές γλώσσες. Το Βέλγιο ήταν η πρώτη χώρα που διαγωνίστηκε με τραγούδι σε φανταστική γλώσσα το 2003. Οι Urban Trad του Βελγίου κέρδισαν τη δεύτερη θέση με το τραγούδι τους, “Sanomi”. Το Βέλγιο διαγωνίστηκε ξανά με ένα τραγούδι σε μια φανταστική γλώσσα το 2008 αλλά με πολύ μικρότερη επιτυχία. Η Ολλανδία τραγούδησε επίσης σε συνδυασμό αγγλικών και φανταστικής γλώσσας το 2006, επίσης με μικρή επιτυχία.

Υπήρξαν επίσης πολλές περιπτώσεις χρήσης της νοηματικής γλώσσας. Πέντε διαφορετικές χώρες έχουν συμπεριλάβει τη νοηματική γλώσσα στις παρουσιάσεις τους. Ωστόσο, οι κανόνες ορίζουν ότι ένα τραγούδι πρέπει να έχει φωνητικά και δεν μπορεί να είναι καθαρά οργανικό, επομένως ένα τραγούδι που εκτελείται μόνο στη νοηματική γλώσσα δεν επιτρέπεται τεχνικά. Ωστόσο, αυτές οι τάσεις δείχνουν τη συμπερίληψη και την αυξανόμενη δημοτικότητα διαφορετικών γλωσσών.

Τι να περιμένουμε στον φετινό διαγωνισμό

Ο φετινός διαγωνισμός πλησιάζει. Επειδή οι χώρες πρέπει να επιλέξουν το τραγούδι τους εκ των προτέρων, γνωρίζουμε ήδη ποιες είναι οι γλώσσες της χρονιάς. Από τις 37 χώρες, οι 28 διαγωνίζονται με ένα τραγούδι εντελώς στα αγγλικά ή θα περιλαμβάνει αγγλικούς στίχους σε κάποιο βαθμό. Αν και αυτό είναι ένα διάλειμμα από την τάση των τελευταίων ετών να συμπεριλαμβάνονται περισσότερες επίσημες γλώσσες και λιγότερα αγγλικά, αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στο γεγονός ότι τα αγγλικά είναι η γλώσσα της φετινής χώρας υποδοχής, του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ενώ φέτος πρόκειται να δούμε μια σχεδόν ολοκληρωτική κυριαρχία της αγγλικής γλώσσας στον διαγωνισμό της Eurovision, στο επίκεντρο του σόου, είναι να φέρεις ανθρώπους κοντά για μια κοινή εμπειρία. Παρά το γεγονός ότι ήταν η περσινή νικήτρια, η Ουκρανία δεν θα φιλοξενήσει την εκδήλωση λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια λόγω της συνεχιζόμενης εισβολής από τη Ρωσία . Αντίθετα, συνεργάστηκαν με το Ηνωμένο Βασίλειο, την περσινή δεύτερη διαγωνιζόμενη, και η παράσταση θα πραγματοποιηθεί στο Λίβερπουλ. Το φετινό σύνθημα είναι «United By Music» [Η μουσική μας ενώνει] για να αναδείξει τη συνεργασία μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ουκρανίας καθώς και τη δύναμη της μουσικής να φέρει κοντά τους ανθρώπους. Οι ημιτελικοί γύροι μεταδίδονται την Τρίτη 9 Μαΐου και την Πέμπτη 11 Μαΐου. Οι φιναλίστ θα διαγωνιστούν το Σάββατο 13 Μαΐου.

Βρείτε μια λίστα αναπαραγωγής με τα φετινά τραγούδια της Eurovision εδώ και ρίξτε μια ματιά στο Global Voices Spotify για πιο γλωσσικά διαφοροποιημένες λίστες αναπαραγωγής.