Αυτό το άρθρο από την Erika Beras αρχικά εμφανίστηκε στο PRI.org στις 5 Δεκεμβρίου 2016. Αναδημοσιεύεται εδώ βάσει της συνεργασίας μεταξύ PRI και Global Voices.
Η Marta Sam περιβάλλεται από πολύ ενεργητικά τετράχρονα. Βρίσκεται στο Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας St. Martin στο Erie της Πενσιλβάνια, καθοδηγώντας τα παιδιά, καθώς τραγουδούν και χορεύουν.
Η Sam τραγουδάει στην αραβική γλώσσα και μετά στα αγγλικά. Παίρνει τους μαθητές μέσα από ένα τραγούδι του Κονγκό, που ακολουθείται από το “Πέντε μικροί πίθηκοι πηδάνε στο κρεβάτι.” Τα παιδιά ακολουθούν τις ατάκες της, χορεύοντας και φωνάζοντας τα αγαπημένα τους τραγούδια. Η Sam συνηθίζει σ’ αυτό.
“Όταν με βλέπουν στην τάξη λένε, ‘Δεσποινίς Marta μπορούμε να το κάνουμε αυτό; Δεσποινίς Marta μπορούμε να τραγουδήσουμε αυτό; Δεσποινίς Marta μπορούμε να πηδήξουμε'”, λέει. “Ναι, εγώ θα πηδήξω μαζί τους και θα γίνω χαζή σαν κι αυτά — το να εργάζεσαι με παιδιά συνεπάγεται να κατεβαίνεις στο δικό τους επίπεδο και απλά… να τα κάνεις άνω κάτω μαζί τους.”
Η Sam, 59 ετών, είναι μία εκ περιδρομής εκπαιδεύτρια στο Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας St. Martin. Πηγαίνει από δωμάτιο σε δωμάτιο και τραγουδάει νανουρίσματα απ’ όλο τον κόσμο με τα παιδιά. Με καταγωγή από το Νότιο Σουδάν, ήρθε στο Erie πριν από 13 χρόνια, ως μέρος του πρώτου κύματος των χιλιάδων προσφύγων που έχουν επανεγκατασταθεί στην περιφέρεια Rust Belt.
Εργάστηκε σε ένα εργοστάσιο πλαστικών και άρχισε να μαθαίνει αγγλικά. Τότε άκουσε ότι θα μπορούσε να αποκτήσει επαγγελματική κατάρτιση για να εργαστεί σε κέντρο φροντίδας. Σε αντάλλαγμα εκείνη θα μοιραζόταν τα παραδοσιακά τραγούδια που είχε τραγουδήσει στα παιδιά της όταν ήταν νέα.
Ήταν αυτό ακριβώς που χρειαζόταν.
“Ωω, μου άλλαξε τη ζωή μου πάρα πολύ… είμαι κάποια τώρα,” λέει.
Η Sam εργάζεται στο St. Martin εξαιτίας του Old Songs, New Opportunities, ένα πρόγραμμα που ονειρεύτηκε η Kelly Armor, μία λαογράφος και εκπαιδευτικός στο Μουσείο Τέχνης Erie. Η Armor είναι από το Erie, αλλά ξόδεψε χρόνο στη δεκαετία του 1980 μελετώντας το παραδοσιακό τραγούδι στην Κένυα και στην Τανζανία. Όταν παρατήρησε ότι οι πρόσφυγες εγκαθίστανται στο Erie τα τελευταία χρόνια, είχε μία ιδέα.
“Θα μπορούσε να … υπάρχουν γυναίκες πρόσφυγες που θα ήθελαν να εργαστούν με μικρά παιδιά; Και θα μπορούσαν να ξέρουν πολλά τραγούδια και να ξέρουν πώς να χρησιμοποιούν τα τραγούδια με τα παιδιά;” αναρωτήθηκε.
Αποδείχθηκε ότι το έκαναν, και σε ορισμένες περιπτώσεις τα τραγούδια ήταν όλα αυτά που αγοράζονται στις ΗΠΑ. Αυτή ήταν η περίπτωση της Victoria Angelo, η οποία είναι επίσης από το Νότιο Σουδάν.
“Δεν ήμουν σε θέση να φέρω τίποτα. Ούτε πιάτα, ούτε τίποτα, όχι [ρούχα],” λέει. “Αυτό που πραγματικά έφερα μαζί μου ήταν τα τραγούδια“.
Αλλά κατά κάποιο τρόπο τα τραγούδια εκπροσωπούν όλα αυτά που λείπουν.
“Είναι απλά η έκφραση των συναισθημάτων μας, η ευτυχία μας, η θλίψη μας, ο πόλεμος που συνεχίζεται, εκφράζουν την εποχή, όταν υπάρχει δυνατή βροχή, όταν υπάρχει ξηρασία”, λέει.
Η Armor, λαογράφος, πήρε χρηματοδότηση για την εκπαίδευση των γυναικών, όπως η Angelo και η Sam, έτσι ώστε να μπορούν να πάρουν θέσεις εργασίας στη φροντίδα των παιδιών. Στη συνέχεια, όπως ακριβώς είχε κάνει στην Αφρική, συνέλεξε και μετέφρασε τα τραγούδια τους.
Ο συνδυασμός της επαγγελματικής κατάρτισης με την μουσική παράδοση έχει τόσο μεγάλη επιτυχία, που το μουσείο κυκλοφόρησε ένα CD. Η Angelo τραγουδά κάποια από τα τραγούδια, όπως αυτό από τους ανθρώπους Acholi που τραγουδιέται όταν ένα παιδί αρχίζει να περπατά.
“Είναι ένας τρόπος για να καλέσετε το παιδί να μπουσουλάει προς εσάς και στη συνέχεια να τραγουδήσετε σ’ αυτό το παιδί να γυρίσει γύρω και τότε κάποιος άλλος να τραγουδήσει σ’ αυτό το παιδί”, εξηγεί η Armor.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, μερικά από τα πιο δημοφιλή παιδικά τραγούδια ήδη έχουν έρθει από το εξωτερικό — σκεφτείτε το “London Bridge Is Falling Down” ή το “Ring Around The Rosie.” Αλλά κάθε χώρα και πολιτισμός έχει αυτά τα είδη των τραγουδιών, και με τη μετανάστευση και την αφομοίωση, μπορούν να χαθούν — ή να ενσωματωθούν.
Η Armor έχει αρχειοθετήσει σχεδόν εκατό τραγούδια από σχεδόν ισάριθμες χώρες και πολιτισμούς. Αφορούν τα πάντα — ζώα, συναισθήματα, εμπειρίες.
Ένα νεπαλέζικο τραγούδι μιλάει για την αναρρίχηση δέντρων μάνγκο στο διάλειμμα για να πάρουν ώριμα φρούτα.
“Αλλά στο τέλος του τραγουδιού χτυπάει το κουδούνι και δεν παίρνεις το μάνγκο,” λέει. “Το σκέφτομαι ως ένα είδος, λοιπόν εδώ είμαστε, υπάρχει μία αιώνια αλήθεια. Το διάλειμμα δεν θα είναι ποτέ αρκετό. Και μερικές φορές δεν έχεις χρόνο για να φας αυτό το μάνγκο.”
Ορίστε μία επιλογή από τα τραγούδια από το CD “Simba La La: Μουσική του Κόσμου για Παιδιά,” χορηγίας του Μουσείου Τέχνης του Erie.
Αυτό το τραγούδι είναι για την πράσινη μύγα, ένα έντομο που βρίσκεται στη Νότια Ασία. Περιγράφει στοργικά τη μύγα και, στη συνέχεια, διακηρύσσει ότι η μύγα είναι καλύτερα όταν βρίσκεται έξω:
Όταν τα παιδιά του Κονγκό τραγουδούν αυτό το τραγούδι, φτερουγίζουν τα χέρια τους και στις δύο πλευρές του κεφαλιού τους:
Αυτό το τραγούδι είναι παρόμοιο με το κλασικό αμερικάνικο παιδικό τραγούδι “I’m A Little Teapot“:
Η αγγλική μετάφραση αυτού του τραγουδιού χρησιμοποιεί τοποθεσίες στο Erie που τα παιδιά θα αναγνωρίσουν: