Το άρθρο αυτό του Adam Welz αρχικά δημοσιεύτηκε στο Ensia.com, ένα περιοδικό που υπογραμμίζει τις διεθνείς περιβαλλοντικές λύσεις στην πράξη, και αναδημοσιεύτηκε εδώ βάσει συμφωνίας κοινοποίησης περιεχομένου.

Το 1909, έχοντας ολοκληρώσει τη δεύτερη θητεία του ως προέδρου των ΗΠΑ, ο Θεόδωρος (Τέντι) Ρούζβελτ διεξήγαγε μια φιλόδοξη εκστρατεία κατά μήκος της νοτίου Αφρικής, προκειμένου να κυνηγήσει είδη για τα πιο διάσημα μουσεία της Αμερικής. Μαζί με το γιο του, Κέρμιτ, και μια μικρή ομάδα φυσιοδιφών, συνέλεξε χιλιάδες ζώα – ο,τιδήποτε από ελέφαντες μέχρι μυγαλές, μεγάλα αρπακτικά πτηνά μέχρι μικρά ωδικά πτηνά. Τα βραβεία της εκστρατείας συντηρήθηκαν σε τέσσερις τόνους από αλάτι και μεταφέρθηκαν διαμέσου αχανών εκτάσεων σαβάνας από πολυάριθμες ομάδες Αφρικανών αχθοφόρων, κάποιοι από τους οποίους πέθαναν στη διάρκεια της διαδρομής.

Το μεγαλύτερο βραβείο του επιστημονικού σαφάρι του Ρούζβελτ ήταν ο ρινόκερος του Νείλου, ένα μυστηριώδες είδος ρινόκερου με τετραγωνισμένα χείλη, που βρέθηκε κατά μήκος του απώτατου Νείλου, σε περιοχές που σήμερα αποκαλούνται νότιο Σουδάν και βόρεια Ουγκάντα. Οι ζωολόγοι παρατήρησαν πώς ήταν αξιοθαύμαστα παρόμοιος με τον περίφημο λευκό ρινόκερο της νότιας Αφρικής, αλλά μικρότερος, και ότι είχε διαχωριστεί από τον νότιο λευκό από χιλιάδες μίλια. Ήταν ο ρινόκερος του Νείλου και ο λευκός ρινόκερος το ίδιο είδος; Οι ειδικοί διχάζονταν.

Ο Τέντι και ο Κέρμιτ σκότωσαν μόλις εννέα ρινόκερους του Νείλου ανάμεσά τους, παρόλο που είδαν δεκάδες ακόμα. “Είναι τόσο λίγα τα όσα γνωρίζουμε γι’ αυτούς τους βόρειους πλατύστομους ρινόκερους, προκειμένου να βεβαιωθούμε πως δεν βαδίζουν αργά προς την εξαφάνιση”, σημείωσε ο Ρούζβελτ. “Δεν ήμαστε πρόθυμοι να σκοτώσουμε ούτε έναν απλώς και μόνο για τα τρόπαια”.

Εισερχόμαστε ταχύτατα σε μια εποχή, στην οποία οι νέες τεχνολογίες ίσως μας επιτρέψουν να σώσουμε είδη, που άλλοτε θεωρούνταν καταδικασμένα, αλλά στην οποία επίσης οι κίνδυνοι εμφανίζονται με μορφές, που παλαιότερα έμοιαζαν απίστευτες. Η προειδοποίηση του Ρούζβελτ ήταν δικαιολογημένη: o ρινόκερος του Νείλου, έχοντας υποφέρει για δεκαετίες ολόκληρες το κυνήγι τροπαίων και τη λαθροθηρία, βρίσκεται ακριβώς στο χείλος της εξαφάνισης. Τώρα συχνά αποκαλείται ο βόρειος λευκός ρινόκερος, έχουν απομείνει μόλις πέντε ενήλικες, όλοι σε αιχμαλωσία, και κανένας δεν είναι ικανός για αναπαραγωγή. Ο νότιος λευκός ρινόκερος βρίσκεται υπό την καταστροφική επίθεση των λαθροκυνηγών. Kαι παρόλο που είναι το πλέον πολυπληθές είδος ρινόκερου παγκοσμίως, με πιθανόν 20.000 να απομένουν, οι οικολόγοι με συντηρητικούς υπολογισμούς εκτιμούν πως, εάν οι θάνατοι εξακολουθήσουν να αυξάνονται με τους σημερινούς ρυθμούς, όλοι οι νότιοι λευκοί θα μπορούσαν να εξαφανιστούν μέσα στα επόμενα 12 χρόνια.

Το υψηλής επικινδυνότητας προφίλ αυτών των στενά συγγενικών ειδών έχει φέρει στο προσκήνιο μια τρομακτική σειρά από προτεινόμενες λύσεις, πολλές απ’ τις οποίες έχουν ως επακόλουθο ηθικά διλήμματα, αθέλητους κινδύνους και ανησυχητικές επιπτώσεις, είτε βασίζονται σε πειραματική τεχνολογία. Εισερχόμαστε ταχύτατα σε μια εποχή, στην οποία οι νέες τεχνολογίες ίσως μας επιτρέψουν να σώσουμε είδη, που κάποτε θεωρούνταν καταδικασμένα, αλλά στην οποία επίσης οι κίνδυνοι εμφανίζονται με μορφές άλλοτε αφάνταστες, τις οποίες οι συμβατικοί προστάτες της άγριας φύσης αδυνατούν να ελέγξουν.

Κρυο- συντήρηση

Την εποχή του Τέντυ Ρούζβελτ, η διάσωση ενός είδους δεν περιελάμβανε τίποτα περισσότερο από τη διακήρυξη του κυνηγιού του ως παράνομη και την προστασία του τόπου, όπου μπορούσε να ζήσει. Αυτό είτε είχε αποτέλεσμα, όπως στην περίπτωση του αμερικάνικου βίσωνα, είτε όχι, όπως στην περίπτωση της κότας των ρεικίων, ενός μη ιπτάμενου πτηνού της βόρειας Αμερικής, του οποίου η εξαφάνιση το 1932 ήταν το αποτέλεσμα αναρίθμητων παραγόντων (συμπεριλαμβανομένων γενετικών προβλημάτων από αιμομιξίες), που οι οικολόγοι εκείνη την εποχή δεν είχαν τη γνώση είτε τα μέσα να αντιμετωπίσουν.

Εάν ο ρινόκερος του Νείλου είχε βρεθεί στην τρέχουσα απειλητική κατάσταση έναν αιώνα πριν, θα είχε αναμφίβολα εξαφανιστεί. Όμως οι σημερινοί οικολόγοι πιστεύουν πως μπορούν να τον σώσουν επεκτείνοντας τα όρια της επιστήμης της αναπαραγωγής.

Τρεις από τους πέντε εναπομείναντες ρινόκερους του Νείλου, δύο θηλυκοί και ένας αρσενικός, ζουν στον οργανισμό για τη διατήρηση της άγριας φύσης στην OL Pejeta της Κένυας. Ως εκ τούτου, τα ζώα αυτά δεν έχουν ακόμη καταφέρει να τεκνοποιήσουν εξαιτίας διάφορων αναπαραγωγικών επιπλοκών. Γερμανοί και Nοτιοαφρικανοί ερευνητές θα δοκιμάσουν τώρα πρωτοποριακές μεθόδους τεχνητής γονιμοποίησης  σε μια ομάδα από νότιους λευκούς στη Νότια Αφρική. Οι μέθοδοι αυτοί θα εφαρμοστούν το συντομότερο δυνατό στο ρινόκερο του Νείλου στην Κένυα, σε μια ύστατη προσπάθεια να αναπαραχθούν μέσω αυτών.

Το Ζωολογικό Κέντρο Ερευνών για την Προστασία της Άγριας Ζωής του Σαν Ντιέγκο στεγάζει έναν “Κατεψυγμένο Ζωολογικό Κήπο” όπου κύτταρα από πολλά απειλούμενα είδη, συμπεριλαμβανομένων 12 ατόμων του ρινόκερου του Νείλου, βρίσκονται βαθιά κατεψυγμένα σε υγρό άζωτο. Εργαζόμενο παράλληλα με τη γερμανό/νοτιοαφρικανική προσπάθεια, το προσωπικό του Κατεψυγμένου Ζωολογικού Κήπου σχεδιάζει να εφαρμόσει μια τεχνική, που έχει αναπτυχθεί στο Ερευνητικό Κέντρο Σκριππς για να μεταμορφώσει τα  κρυοσυντηρημένα κύτταρα του ρινόκερου του Νείλου σε βλαστοκύτταρα, τα οποία θεωρητικά στη συνέχεια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να σχηματιστούν έμβρυα, που θα εμφυτευθούν στους νότιους λευκούς ρινόκερους του ζωολογικού κήπου. Απομένουν πολλά κομμάτια του παζλ, που χρειάζεται να  κατανοηθούν, αλλά η ομάδα του Σαν Ντιέγκο μόλις έλαβε μια χρηματοδότηση για να χαρτογραφήσει τις γενετικές διαφορές ανάμεσα στον ρινόκερο του Νείλου και τον λευκό ρινόκερο, ένα ζωτικής σημασίας σημείο για τη διαδικασία.

Κάποιοι οικολόγοι φοβούνται πως, εάν οι επιστήμονες βρουν πώς να δημιουργούν καινούρια ζώα από κύτταρα, που έχουν διατηρηθεί με χαμηλό κόστος σε ένα μπουκάλι, για να το πούμε έτσι, οι φόροι θα πάψουν να διατίθενται για τη συντήρηση και θα διοχετευτούν σε αντικείμενα, που έχουν αμεσότερη δημοτικότητα. Υπάρχει επίσης η ανησυχία ότι οι νεαροί ρινόκεροι του Νείλου, που θα ανατραφούν από τους νότιους λευκούς, οι οποίοι βρίσκονται σε αιχμαλωσία, ίσως δεν μάθουν συμπεριφορές ζωτικές για την επιβίωσή τους στην άγρια φύση. Μπορούμε στ’ αλήθεια να πούμε πως σώσαμε τον ρινόκερο του Νείλου, εάν εκείνος συμπεριφέρεται όπως ένας νότιος λευκός, που διαβιεί στον ζωολογικό κήπο; Πόσο σημαντική είναι η επίκτητη “κουλτούρα” για το σχηματισμό ενός είδους και πώς την αναβιώνουμε;

Δεδομένα μετακίνησης

Τα μέτρα, που έχουν παρθεί για να σωθεί ο λευκός ρινόκερος απ’ την αμείλικτη επίθεση των ολοένα και περισσότερο οργανωμένων λαθροκυνηγών και λαθρεμπόρων, οι οποίοι πουλούν τα κέρατα του ρινόκερου έναντι αστρονομικών ποσών στην Ασία σε καταναλωτές, που πιστεύουν πως το κέρατο του ρινόκερου θεραπεύει τον καρκίνο και άλλες ασθένειες, αλλά και σε επιχειρηματίες, που αναζητούν σύμβολα εξουσίας, δεν χαρακτηρίζονται από λιγότερη αβεβαιότητα.

Προγράμματα μετατόπισης μεγάλης κλίμακας μετακινούν τώρα εκατοντάδες ρινόκερων απ’ το Κρούγκερ και άλλα υψηλού κινδύνου κέντρα σε διαφορετικά πάρκα. Ο μεγαλύτερος πληθυσμός νότιων λευκών ρινόκερων, ίσως 7.000 ζώα, κατοικεί στο Εθνικό Πάρκο Κρούγκερ στη Νότια Αφρική.  Είναι το επίκεντρο της παγκόσμιας λαθροθηρίας του ρινόκερου: 827 κουφάρια βρέθηκαν εκεί το 2014 και ο πραγματικός αριθμός όσων λαθροθηρεύτηκαν ίσως ήταν μεγαλύτερος από 1.000. Παρ’ όλη την ενίσχυση των δασοφυλάκων με στρατιωτικές μονάδες και τη συλλογή εκτεταμένης πληροφόρησης πάνω στις συμμορίες λαθροθηρών, οι διοικήσεις του πάρκου ήταν ανίκανες να αναχαιτίσουν τη σφαγή.

Μετατοπιστικά προγράμματα μεγάλης κλίμακας μετακινούν τώρα εκατοντάδες ρινόκερων απ’ το Κρούγκερ και μερικά ακόμη υψηλού κινδύνου κέντρα σε διαφορετικά πάρκα κατά μήκος της νοτίου Αφρικής, ακόμη και σε γειτονικές χώρες όπως η Μποτσουάνα. Οι ακριβείς τους τοποθεσίες είναι άκρως απόρρητες, επειδή οι συμμορίες των λαθροκυνηγών φημίζονται ακόμη πως καταλαμβάνουν με τη βία τα μεταφορικά φορτηγά για να σκοτώσουν τους ρινόκερους εντός τους. Ένα σχέδιο μάλιστα κάνει λόγο για εγκατάσταση πληθυσμών του αφρικανικού ρινόκερου στην Αυστραλία.

Πολλοί όμως νοτιοαφρικανοί οικολόγοι ανησυχούν για τις μεγάλης κλίμακας μετατοπίσεις των ρινόκερων, επειδή είναι ακριβές και οι λαθροκυνηγοί υπερβολικά κινητικοί, χρησιμοποιώντας τώρα ελικόπτερα χαμηλής πτήσης και εξοπλισμό νυχτερινής όρασης για να εντοπίσουν τους ρινόκερους σε απομακρυσμένες περιοχές. Μεγάλοι μετατοπισθέντες πληθυσμοί ίσως γίνουν καινούριοι πόλοι έλξης λαθροθηρίας, έλκοντας λαθροκυνηγούς σε παλαιότερα ακίνδυνες περιοχές. Στη σκακιέρα μπαίνει επίσης και η εθνική υπερηφάνεια· με το να στέλνουν ρινόκερους σε άλλες χώρες, κάποιοι Νοτιοαφρικανοί αισθάνονται σαν να παραδέχονται πως ηττήθηκαν.

Οι προσεκτικά σχεδιασμένες μετατοπίσεις είναι ένα αποδεδειγμένο κομμάτι της διασωστικής πρακτικής και έχει χρησιμοποιηθεί για να αυξήσει τον πληθυσμό του ρινόκερου και να διασώσει πολλά άλλα είδη στο παρελθόν. Πρέπει φυσικά να συνυπολογιστεί το κόστος μεταφοράς του ρινόκερου και να ληφθεί υπόψη η πιθανότητα δημιουργίας νέων πόλων έλξης λαθροθηρίας (και τα δύο αυτά προβλήματα μπορούν να επιλυθούν μόνο μέσω της μετακίνησης μικρών, με προσοχή διαλεγμένων ομάδων ζώων). Μια λανθασμένη αίσθηση εθνικής υπερηφάνειας στάθηκε η παρακμή του τελευταίου άγριου πληθυσμού του ρινόκερου του Νείλου, ο οποίος ζούσε στο Εθνικό Πάρκο Γκαράμπα της Λαικής Δημοκρατίας του Κονγκό. Στην αρχή της δεκαετίας του 2000, οι οικολόγοι σχεδίαζαν να μεταφέρουν μερικά απ’ τα περίπου 30 εναπομείναντα ζώα στην Κένυα για να δημιουργήσουν έναν πληθυσμό ασφαλείας. Οι πολιτικοί του Κονγκό του εθνικού κόμματος καθυστέρησαν τη μεταφορά, η λαθροθηρία εντάθηκε και μια έρευνα του 2008 δεν εντόπισε εκεί κανέναν.

Τροποποιημένη εμφάνιση

Κάποιοι σκοπεύουν να διασώσουν τους ρινόκερους με το να καταστήσουν τα κέρατά τους λιγότερο ελκυστικά και πολύτιμα.

Μια ομάδα θαυμαστών του νοτιοαφρικανικού ρινόκερου άρχισε να εγχέει έγχρωμο φωσφορίζον δηλητήριο στα κέρατα ζωντανών ρινόκερων. Ο σκοπός τους: το να καταστήσουν τα κέρατα άχρηστα στους λαθροκυνηγούς και, τουλάχιστον, λιγότερο επικίνδυνα στους καταναλωτές. Η πρακτική νομικά είναι αμφιλεγόμενη, καθώς οι δηλητηριαστές κέρατος ίσως κριθούν υπόλογοι για βλάβη στους καταναλωτές, ακόμα και εάν οι τελευταίοι ενεργούν παράνομα. Επιπλέον κάποιοι επιστήμονες ισχυρίζονται πως, στην πραγματικότητα, το τοξικό μείγμα δεν εμποτίζει το κέρας, και έτσι είναι απλά χάσιμο χρόνου.

Μια ομάδα διάσημων Νοτιοαφρικανών ιδιοκτητών ράντσων άγριας φύσης διαλέγουν την αντίθετη κατεύθυνση. Εάν οι Ασιάτες καταναλωτές δεν σταματήσουν να ξοδεύουν υπέρογκα ποσά για λαθροθηρευμένα, παράνομα διακινούμενα κέρατα ρινόκερου, ίσως οι Αφρικανοί πρέπει να αλλάξουν τη διεθνή εμπορική νομοθεσία της άγριας φύσης και να δημιουργήσουν ένα νόμιμο εμπόριο κεράτων από σταβλισμένους ρινόκερους, λένε. (Το κέρας του ρινόκερου μπορεί να κόβεται με προσοχή κάθε λίγα χρόνια χωρίς τον παραμικρό κίνδυνο για το ζώο· μάλιστα φυτρώνει εκ νέου). Η ιδέα τους είναι να κατακλύσουν την αγορά από νόμιμα κέρατα, να οδηγήσουν τους εγκληματίες εκτός εμπορίου και να αποκομίσουν κέρδος για τη διάσωση του ρινόκερου.

Η διεθνής αντίθεση σ’ ένα νόμιμο εμπόριο κεράτων είναι έντονη, καθιστώντας το άκρως απίθανο οι διεθνείς συνθήκες να τροποποιηθούν μέσα σ’ ένα διάστημα, που είναι ζωτικής σημασίας για το ρινόκερο. Η συλλογιστική φαινομενικά είναι ελκυστική. Τι καλύτερο απ’ το να παράγεις κέρδος για την ευημερία του ρινόκερου χωρίς να τον σκοτώνεις; Οι επικριτές όμως, που κατανοούν την ασιατική αγορά, ισχυρίζονται πως το νόμιμο εμπόριο σε υψηλής αξίας προϊόντα της άγριας φύσης, με το να τα νομιμοποιεί στα μάτια των καταναλωτών, αυξάνει τη ζήτηση και δημιουργεί διαύλους, μέσω των οποίων τα λαθροθηρευμένα προϊόντα ξεπλένονται. Αυτό γίνεται φανερό απ’ τη σύγχρονη νόμιμη εμπορία ελεφαντόδοντου και προϊόντων από εκτρεφόμενες τίγρεις στην Κίνα. Αντί να ελαττώσουν την πίεση στους άγριους ελέφαντες και τις τίγρεις, το νόμιμο ελεφαντόδοντο και τα μέλη της τίγρης έχουν καταστήσει τα εμπορεύματα αυτά περισσότερο δημοφιλή και επιθυμητά στην κινέζικη κοινωνία, εκτοξεύοντας τη λαθροθηρία στα ύψη. Συνήθως δεν υπάρχει τρόπος να διακριθούν τα λαθροθηρευμένα απ’ τα νομίμως εκτρεφόμενα προϊόντα της άγριας φύσης, διευκολύνοντας έτσι την πώληση των παράνομων υλικών σε νόμιμες αγορές· τα λαθροθηρευμένα και τα νομίμως αποκομμένα κέρατα του ρινόκερου φαίνονται πανομοιότυπα, κάνοντας το έργο των Αρχών πολύ δύσκολο.

Θα ήταν επίσης πολύ δύσκολο, ίσως απίθανο, για τους εκτροφείς ρινόκερων να κατορθώσουν το διπλό στόχο του να δημιουργήσουν τεράστια κέρδη για να χρηματοδοτήσουν τη διάσωση και να κατακλύσουν την αγορά, ώστε να οδηγήσουν τους λαθρέμπορους κεράτων εκτός εμπορίου. Η δημιουργία κέρδους για τη συντήρηση σημαίνει τη μεγιστοποίηση της τιμής του κέρατος. Η καταπολέμηση της εγκληματικής βιομηχανίας της άγριας φύσης σημαίνει την πώληση του κέρατος σε χαμηλή τιμή. Πώς το ένα εξυπηρετεί και τα δύο ταυτόχρονα;

Σε κάθε περίπτωση, η διεθνής αντίθεση σ’ ένα νόμιμο εμπόριο κεράτων είναι έντονη, καθιστώντας το άκρως απίθανο οι διεθνείς συνθήκες να τροποποιηθούν μέσα σ’ ένα διάστημα, που είναι ζωτικής σημασίας για το ρινόκερο.

Λύσεις στρατιωτικού τύπου

Η λαθροθηρία του ρινόκερου συχνά λαμβάνει χώρα σε αχανείς, τραχιές, δύσκολα προσβάσιμες στην αστυνομία εκτάσεις: το πάρκο Κρούγκερ, για παράδειγμα, έχει σχεδόν το μέγεθος του Ισραήλ, και άλλα αφρικάνικα πάρκα είναι ακόμη μεγαλύτερα. Όμως μερικές καινούριες εταιρείες ανανοηματοδοτούν τη στρατιωτική τεχνολογία παρακολούθησης για να ενισχύσουν τη δυνατότητα των οικολόγων να εποπτεύουν τέτοιες εκτάσεις. Ένας ιλιγγιώδης αριθμός από μη επανδρωμένα αεροσκάφη, κάμερες μεγάλης εμβέλειας, μικρόφωνα υψηλής ευαισθησίας, κινητά τηλέφωνα ανίχνευσης ραδιοκυμάτων και λογισμικό προηγμένης τεχνολογίας συσκευάζονται, με μοναδικό σκοπό τον εντοπισμό λαθροκυνηγών, προτού δράσουν.

Υποστελεχωμένες μονάδες καταπολέμησης λαθροθηρίας, απεγνωσμένες για βοήθεια, τάσσονται υπέρ της προσέγγισης της στρατιωτικής τεχνολογίας. Παρόλ’ αυτά, μερικοί σκεπτικιστές είναι επιφυλακτικοί απέναντι στο κόστος αυτού του εξοπλισμού, επισημαίνοντας πως δισεκατομμύρια, που έχουν δαπανηθεί σε παρόμοιο εξοπλισμό, έχουν αποτύχει να εμποδίσουν τους ανθρώπους, και παράνομες ουσίες διακινούνται κατά μήκος των συνόρων της Αμερικής. Κάποιοι πάλι αναρωτιούνται εάν οι τουρίστες θα επιθυμούν να επισκεπτούν πάρκα, που βαθμιαία θα θυμίζουν στρατόπεδα.

Εργαστηριακή ανάπτυξη 

Εάν το μόνο που ενδιαφέρει τους καταναλωτές απ’ τον ρινόκερο είναι το κέρας του, γιατί να μην αφήσουμε τα ζώα στην ησυχία τους αναπτύσσοντας κέρας σε εργαστήριο; Μια εταιρεία με έδρα το Σιάτλ, η Pembient, σκοπεύει να αναπτύξει κέρας ρινόκερου παρόμοιο με το φυσικό (σε τελικό στάδιο και άλλα προϊόντα της άγριας φύσης) χρησιμοποιώντας βιοτεχνολογία αιχμής και μια γενναία δόση τεχνολογικού οπτιμισμού Σίλικον Βάλεϊ.

Οι επικριτές ανησυχούν πως, όπως ακριβώς με την πώληση νόμιμα εκτρεφόμενου κέρατος, αυτή η πρακτική ίσως πυροδοτήσει σε τρομακτικό βαθμό το αντίθετο αποτέλεσμα. Ενδέχεται να αποσυσχετίσει το κέρας απ’ τη φρικαλέα επιχείρηση της λαθροθηρίας στο μυαλό μιας μερίδας καταναλωτών, καθιστώντας τη χρήση του περισσότερο κοινωνικά αποδεκτή. Και θα μπορούσε να αυξήσει επικίνδυνα τη ζήτηση για λαθροθηρευμένο κέρας σε άλλους καταναλωτές, καθώς το “αληθινό” κέρας μπορεί να θεωρηθεί περισσότερο γνήσιο ή ισχυρό.

Αυτό έχει ήδη συμβεί με το αμερικάνικο τζίνσενγκ, ένα φυτό που είναι γηγενές στις δασώδεις εκτάσεις κατά μήκος του μεγαλύτερου τμήματος της βορειοανατολικής Αμερικής και η ζήτησή του είναι υψηλή στην Κίνα για ιατρική χρήση. Η δημιουργία μιας τεράστιας βιομηχανίας καλλιεργημένου τζίνσενγκ έχει κάνει τη ρίζα του άγριου τζίνσενγκ να φαίνεται ανώτερη και περισσότερο ελκυστική, εκτοξεύοντας τις τιμές στα ύψη και αυξάνοντας την πίεση στις ακαλλιέργητες εκτάσεις. Η συγκομιδή του τζίνσενγκ έχει μεταβληθεί από μια σύντομη εποχιακή απασχόληση σε μια τεράστια μηχανή χρήματος σε περιοχές όπως τα Απαλλάχια. Η παράνομη καλλιέργεια είναι συνηθισμένη και βίαιες διαμάχες ξεσπούν τώρα για τις περιοχές του άγριου τζίνσενγκ, σε προηγουμένως φιλήσυχες αγροτικές κοινότητες.

Μείωση της ζήτησης

Η καλύτερη λύση για τη λαθροθηρία και το παράνομο εμπόριο προϊόντων της άγριας φύσης είναι, αναμφίβολα, το να πείσεις τον κόσμο να μην τα αγοράζει, μια στρατηγική γνωστή και ως “μείωση της ζήτησης”. Οι περισσότεροι οικολογικοί σύνδεσμοι έδωσαν ελάχιστη προσοχή στην τακτική αυτή στο παρελθόν. Όμως οργανώσεις όπως αυτή που επαναπαρουσιάζω, η WildAid, έχουν κάνει υπολογίσιμη πρόοδο στρέφοντας τη διάθεση του κοινού ενάντια στα προϊόντα της άγριας φύσης και ελαττώνοντας την κατανάλωση χρησιμοποιώντας πρωτοποριακές τεχνικές του Χόλιγουντ και της διαφημιστικής βιομηχανίας.

Πάντα υπάρχει το ρίσκο μια εκστρατεία να έχει αθέλητες επιπτώσεις. Για παράδειγμα, η WildAid συμμάχησε με τον δημοφιλή Κινέζο μπασκετμπολίστα Γιάο Μινγκ και άλλες διασημότητες για να εκστρατεύσουν ενάντια στη βάναυση και υπερβολική θανάτωση του καρχαρία για καρχαριόσουπα, ένα προϊόν- σήμα κατατεθέν, του οποίου η κατανάλωση εκτοξευόταν στα ύψη στην Κίνα, με αποτέλεσμα τον πλούτο της χώρας ν’ αυξάνεται. Εκατοντάδες εκατομμυρίων κόσμου στην Κίνα είδαν τις τηλεοπτικές διαφημίσεις και τις διαφημιστικές πινακίδες της εκστρατείας και τον τελευταίο χρόνο το 85% των ερωτηθέντων σε μια δημοσκόπηση δήλωσε πως είχε σταματήσει να καταναλώνει το πτερύγιο του καρχαρία τα προηγούμενα τρία χρόνια, με περισσότερο κοινή την απάντηση, που παρατέθηκε, να είναι οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού ενάντια στην κατανάλωση του πτερύγιου του καρχαρία. Κινέζοι χονδρέμποροι αναφέρουν μαζικές πτώσεις στις πωλήσεις και οι ψαράδες κατά μήκος της Ασίας αποχωρούν απ’ τo εμπόριο του πτερύγιου του καρχαρία, επειδή οι τιμές είναι πολύ χαμηλές.

Μια σειρά από συλλόγους για την άγρια φύση εγκαινιάζουν τώρα από στόμα σε στόμα, ραδιοτηλεοπτικά μέσα και κινητά τηλέφωνα εκστρατείες ενάντια στο ελεφαντόδοντο και το κεράς του ρινόκερου στην Ασία. Επιπλέον οι έρευνες αποκαλύπτουν πως η στάση του κοινού έχει αρχίσει επίσης ν’ αλλάζει απέναντι στα προϊόντα αυτά. Παρ’ όλα αυτά, πολλά ακόμη χρειάζεται να κατανοηθούν στο σημερινό διαρκώς εξελισσόμενο τοπίο των ΜΜΕ και πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος μια εκστρατεία να έχει ακούσιες συνέπειες. Πολλές οικολογικές ομάδες αρνούνται, για παράδειγμα, να βάλουν πλαφόν στις δυσθεώρητες λιανικές τιμές του κέρατος του ρινόκερου, από φόβο μήπως ενθαρρύνουν περισσότερο τη διακίνηση.

Πέρα από κάθε φαντασία

Στο πρόσφατο παρελθόν, η προστασία της άγριας φύσης αφορούσε κυρίως την κατανόηση της βιολογίας των απειλούμενων ειδών, την προστασία και διαχείρηση των ενδιαιτημάτων τους καθώς και την άσκηση πίεσης για νέους νόμους. Σήμερα, η διάσωση ειδών μεγάλης σημασίας όπως ο ρινόκερος και ο ελέφαντας, σημαίνει την υπερνίκηση των κινητών δικτύων λαθροθηρίας και διακίνησης, τα οποία παραδόξως χρηματοδοτούνται αδρά, είναι σε θέση να αξιοποιούν τεχνολογίες αιχμής και δεν παρεμποδίζονται από ανιαρές νομικές διαδικασίες και κυβερνητικές επιτροπές.

Οι προστάτες της άγριας φύσης, από πλευράς τους, πρέπει να γίνουν ειδικοί στη γενετική μηχανική, την εγκληματολογία, την τεχνολογία πολέμου και την εμπορία. Πρέπει να έρθουν αντιμέτωποι με πρακτικά και ηθικά προβλήματα, τα οποία οι προηγούμενες γενιές ούτε που μπορούσαν να φανταστούν.

Είναι ξεκάθαρο πως δεν υπάρχει καμία μαγική λύση. Οι οικολόγοι δεν έχουν άλλη επιλογή απ’ το να κατανοήσουν το μέλλον και να παλέψουν με τις ριψοκίνδυνες τεχνολογίες του εάν οι ρινόκεροι – και χιλιάδες είδη ακόμα – πρόκειται να συνεχίσουν να υπάρχουν σε οποιαδήποτε κατάσταση θυμίζει την φυσική, αρχαία τους συνθήκη.