Τι θα χρειαστεί για να σωθεί το διαδίκτυο στην Ευρώπη; Μια άποψη από τη Ρουμανία

Μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από τη Ρουμανία που ψήφισαν υπέρ της προάσπισης των δικαιωμάτων των χρηστών του διαδικτύου: Renate Weber, Adina-Ioana Vălean, Laurentiu Rebega και Traian Ungureanu. Κολάζ από Global Voices, CC-by, συμπ. φωτογραφία PD Wikipedia.

Το YouTube λέει πως κάθε 60 δευτερόλεπτα, χρόνος 400 ωρών βίντεο ανεβαίνει ανεβαίνει στους διακομιστές του. Από χαζούλες γάτες, σε δημόσιες διαμαρτυρίες και σοφτ πορνό, το YouTube συνεχώς αναπτύσσεται για έναν κυρίως λόγο: δεν χρειάζεται να ζητήσεις άδεια για να ανεβάσεις. Αν παραβιάσεις τους κανόνες, το μαθαίνεις από την άλλη πλευρά — προς το παρόν.

Ένα ορόσημο στη μεταρρύθμιση των πνευματικών δικαιωμάτων που προτάθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) θα μπορούσε να αναβαθμίσει ριζικά αυτό το σύστημα στις πλατφόρμες με περιεχόμενο φτιαγμένο από τους χρήστες όπως το YouTube απαιτώντας την αξιολόγηση της κυριότητας ενός μέρους του περιεχομένου — είτε πρόκειται για βίντεο, ήχο, κείμενο ή εικόνα — προτού ο χρήστης ανεβάσει πλήρως το αρχείο.

Στις 5 Ιουλίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέρριψε την διαπραγματευτική εντολή της αρμόδιας επιτροπής περί της οδηγίας πνευματικών δικαιωμάτων, JURI. Αυτό σημαίνει πως ενώ η προτεινόμενη οδηγία που προτάθηκε από τη JURI απορρίφθηκε, είναι ακόμη ανοιχτές οι συζητήσεις και κάθε ένας από τους 751 ευρωβουλευτές μπορεί να καταθέσει νέες προτάσσει και τροπολογίες. Το Σεπτέμβριο, ενδέχεται να υπάρχει νέα ψηφοφορία για την πρόταση..

Σχεδόν ένα εκατομμύριο άνθρωποι υπέγραψαν αναφορές και πάνω από 40.000 Ευρωπαίοι πολίτες έστειλαν μηνύματα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υποστηρίζοντας τροποποιήσεις στην οδηγία που θα εξασφάλιζε προστασία στα δικαιώματα και ενδιαφέροντά τους.

Έχοντας προταθεί για πρώτη φορά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Σεπτέμβρη του 2016, η προτεινόμενη οδηγία πνευματικών δικαιωμάτων αποσκοπούσε να είναι το σημείο κλειδί σε ένα πακέτο μέτρων της ΕΕ σχεδιασμένο να δημιουργήσει μια ενιαία ψηφιακή αγορά στην ΕΕ, που θα απλοποιήσει τις δικτυακές τεχνολογίες με τέτοιο τρόπο ώστε να να προωθήσει την οικονομική ανάπτυξη καθώς και την αγορά καθαυτή. Αλλά αυτή η πρόταση θα μπορούσε μόνο να υποβαθμίσει τον εκμοντερνισμό του νομοθετικού πλαισίου των πνευματικών δικαιωμάτων στην ΕΕ.

Οι προτάσεις περί πνευματικών δικαιωμάτων που προωθούνται την παρούσα στιγμή από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν λαμβάνουν υπόψη τη φύση και τις πιθανές χρήσεις της ψηφιακής δικτυακής τεχνολογίας.

Μακράν το πιο αμφιλεγόμενο άρθρο για την οδηγία των πνευματικών δικαιωμάτων είναι το άρθρο 13, αποκαλούμενο ανεπίσημα ως “η μηχανή λογοκρισίας” από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ψηφιακών Δικαιωμάτων Ανοικτού Διαδικτύου (EDRi). Το άρθρο επιχειρεί να θέτει τους διαδικτυακούς παρόχους ως υπεύθυνους για το υλικό που οι χρήστες ανεβάζουν. Προς το παρόν, αν ένας χρήστης ανεβάσει υλικό που θίγει τα διακαιώματα κάποιου άλλου ή παραβιάζει κάποιο νόμο, υπεύθυνος είναι ο χρήστης και ο πάροχος ή η πλατφόρμα απαλλάσσεται από την ευθύνη. Αν ο πάροχος ή η πλατφόρμα ήταν υπεύθυνοι για τις πράξεις των χρηστών, θα βρίσκονταν υπό κίνδυνο. Πιθανότατα, αυτό θα προκαλούσε μια καταιγίδα αλλαγών στις βασικές ιδιότητες των πλατφορμών αυτών και θα έστρεφε την εστίαση τους από τη συμμετοχή και συναλλαγή των χρηστών. Θα ήταν το τέλος της ανοιχτής ανταλλαγής.

Έχουμε δει μια μικρότερης κλίμακας εκδοχή αυτού του φαινομένου να ισχύει με το τμήμα σχολίων των διαφόρων ιστοσελίδων: όταν ο ιδιοκτήτης/διαχειριστής ξεκινά να παρατηρεί ανεπιθύμητη συμπεριφορά στην ιστοσελίδα, συχνά ξεκινά να μετριάζει τα σχόλια, ελαφριά στην αρχή και ολοένα και πιο αυστηρά όσο περνάει η ώρα. Και τα πάντα τελειώνουν όταν ο συντάκτης ή ο δημοσιευτής απενεργοποιεί εντελώς τα σχόλια. Στην περίπτωση του Άρθρου 13, οι διαδικτυακές πλατφόρμες θα υποχρεώνονται να επιβάλλουν αυτόματους μηχανισμούς φιλτραρίσματος ώστε να να βεβαιώνουν προτού γίνει το ανέβασμα του αρχείου ότι δεν παραβιάζει τα πνευματικά δικαιώματα κανενός.

Πώς θα λειτουργήσει αυτό το αυτόματο φιλτράρισμα ; Οι διαδικτυακές πλατφόρμες θα πρέπει να εφαρμόσουν ένα φιλτράρισμα βασιζόμενο στους αλγόριθμους που χρησιμοποιούνται για να ανιχνεύσει εάν κάποιο μέρος του περιεχομένου αποτελεί παράβαση ή όχι.

Αυτό μπορεί να λέγεται εύκολα αλλά είναι σχεδόν αδύνατο να εφαρμοστεί με ακρίβεια στην πράξη. Ο αριθμός των περιπτώσεων όπου περιεχόμενο αφαιρέθηκε ελέω λάθους για φερόμενη παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων είναι υπερβολικά μεγάλος για να υπολογιστεί. Δυο ιδιαίτερα παράλογα παραδείγματα είναι το βίντεο γάτας που γουργουρίζει που κατηγορήθηκε για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων από δύο δισκογραφικές εταιρίες και μια διάλεξη του Χάρβαρντ πάνω στα πνευματικά δικαιώματα που κατέβηκε επειδή…οι ενάγοντες είπαν πως παραβιάζει τα πνευματικά δικαιώματα ενός ποπ τραγουδιού.

To αμέσως επόμενο πιο αμφιλεγόμενο άρθρο της πρότασης της ΕΕ είναι το άρθρο 11, που εισάγει ένα νέο δικαίωμα για τους εκδότες του τύπου τα “συμπληρωματικά πνευματικά δικαιώματα”(γνωστό και ως “φόρος συνδέσμου”). Δεν πρόκειται για κάτι καινούριο στην Ευρώπη — είχε πρωτοεισαχθεί στη Γερμανία και μετέπειτα στην Ισπανία, όπου και στις δύο περιπτώσεις υπό έντονες πιέσεις από τους μεγαλοεκδότες του τύπου. Και στις δύο περιπτώσεις αποδείχθηκε ότι ήταν μια παταγώδης αποτυχία. Υπό το νέο αυτό δικαίωμα, οι εκδότες του τύπου μπορούν να ζητάνε πληρωμή από όσους αναφέρονται στο διαδικτυακό τους περιεχόμενο. Εάν οι υποστηρικτές του νόμου είχαν περάσει το δικό τους, απλά το βάζει κανείς ένα σύνδεσμο σε διαδικτυακό περιεχόμενο θα απαιτούσε και αυτό χρέωση.

Αυτό θα προκαλούσε μια τεράστια ανισορροπία μεταξύ των εκδοτών τύπου και οποιουδήποτε άλλου στο διαδίκτυο. Όταν τα συμπληρωματικά πνευματικά δικαιώματα εφαρμόστηκαν στη Γερμανία, η Google News εκμεταλλεύτηκαν την κυριαρχική τους θέση στην αγορά ώστε να διαπραγματευτούν ειδικά προνόμια με εκδότες του τύπου, εξαιρώντας τους ολοκληρωτικά από τον φόρο. Όμως μικρότεροι συλλέκτες ειδήσεων που δεν είχαν το μέγεθος της Google News ώστε να κινούνται, αναγκάστηκαν να κλείσουν. Στην Ισπανία, όπου ο νόμος δεν επέτρεπε στους εκδότες τύπου να άρουν την αμοιβή τους (ομοίως με τη Γερμανία), η Google News έκλεισε και αυτή.

Αυτό που συνέβη στην Ισπανία στη συνέχεια ήταν ακόμα πιο συγκλονιστικό: Εμφανίστηκε μια καινούρια εταιρία, φερόμενη ως μια νεοσύστατη με δυναμική επιτυχημένη πορεία, η οποία προσφέρει μια εφαρμογή σε Android με την οποία μπορείς να έχεις πρόσβαση σε άρθρα ειδήσεων. Ενώ στη αρχή φαινόταν ως μια ωραία λύση, σύντομα αποκαλύφθηκε πως ήταν της ιδιοκτησίας της γερμανικής εταιρίας Axel Springer — ο κύριος υποστηρικτής αυτού του είδους της νομοθεσίας στη Γερμανία, όπως και στην Ισπανία καθώς και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ποιες είναι οι αντιδράσεις από τη Ρουμανία;

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ιδιωτών και οργανισμών που εμπλέκονται σε αυτό το σχέδιο. Εμείς στην Ένωση Τεχνολογίας και Διαδικτύου (ApTI) προσπαθήσαμε να επικοινωνήσουμε με τους Ρουμάνους ευρωβουλευτές έτσι ώστε να τους αποτυπώσουμε τις νομικές, οικονομικές και εκπαιδευτικές επιπτώσεις κάποιων άρθρων στην πρόταση μεταρρύθμισης των πνευματικών δικαιωμάτων.

Από τους 32 Ρουμάνους ευρωβουλευτές, μόλις τέσσερις απέρριψαν τη διαπραγματευτική εντολή της επιτροπής JURI, υπέρ της προάσπισης των δικαιωμάτων των χρηστών του διαδικτύου τόσο στην Ευρώπη όσο και στον κόσμο. Δύο από αυτούς δήλωσαν δημόσια τη στάση τους για το θέμα στο Facebook.

Renate Weber (ALDE, Independent):

…Κατά τη γνώμη μου, η ελευθερία στο διαδίκτυο δεν εννοεί πως όλο το περιεχόμενο του διαδικτύου θα έπρεπε να είναι δωρεάν. Συμφωνώ με την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων και το γεγονός πως διαδικτυακές πλατφόρμες πρέπει να βρούνε μια φόρμουλα όπου οι συντάκτες και γενικά οι καλλιτέχνες προστατεύονται και πληρώνονται για τη χρήση των έργων τους.

Το πρόβλημα είναι πως με την τρέχουσα διατύπωση του Άρθρου 13 δεν επιτυγχάνεται δίκαιη ισορροπία μεταξύ του σεβασμού για τα πνευματικά δικαιώματα και των υποχρεώσεων που επιβάλλονται για τις διαδικτυακές πλατφόρμες. Όμως αυτός που φαίνεται εξαιρετικά ότι λείπει από το άρθρο αυτό είναι η προστασία των τελικών χρηστών. Για να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις του Άρθρου 13, οι διαδικτυακές πλατφόρμες θα πρέπει να εισάγουν αυτόματο διαδικτυακό φιλτράρισμα του περιεχομένου, συμπεριλαμβανομένου των επιπτώσεων από τυχόν μεταφορτώσεων, ακόμη και εάν είναι νόμιμες.

Η Frankfurter Algemeine Zeitung το συνόψισε ως εξής: ανεβάζοντας στο YouTube ή στο Twitter ένα βίντεο με τα γενέθλια ενός παιδιού θα είναι αδύνατο να παίζει μουσική της Beyoncé στο υπόβαθρο. Αυτά τα αυτοματοποιημένα εργαλεία δεν μπορούν να συμμορφωθούν με την οδηγία για τα πνευματικά δικαιώματα που προβλέπει εξαιρέσεις από παρωδίες, επικρίσεις, κλπ.

Πρέπει όμως να πω ότι οι μεταφορτώσεις είναι στην πραγματικότητα αδύνατο να γίνουν εάν ο χρήστης είναι Ευρωπαίος. Βλέπω ξανά εδώ τον τρόπο προσέγγισης που χρησιμοποιήθηκε από την ACTA: επιβάλλουμε αυστηρότερους κανόνες στους Ευρωπαίους, ενώ οι χρήστες από άλλες ηπείρους θα συνεχίσουν να κάνουν ό,τι θέλουν. Δεν μπορώ να συμφωνήσω με αυτό, καθώς ιδιαίτερα αυτή τη φορά θα περιλάμβανε την κύρωση εντελώς αθώων συμπεριφορών ή την επιβολή κυρώσεων στη δημιουργικότητα των μεμονωμένων Ευρωπαίων χρηστών.

Για αυτό και θα ψηφίσω κατά της εντολής να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις, αλλά αυτό δεν θα είναι αρκετό. Οι συζητήσεις στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ακόμα και αν υπάρχει ένα δημοκρατικό όργανο στις νομοθετικές διαδικασίες, δεν είναι αρκετές. Υπάρχει η ανάγκη για ένα νέο κείμενο που θα λύσει όλα αυτά τα προβλήματα, που θα βρει μια δίκαιη ισορροπία μεταξύ της ελευθερίας των χρηστών του διαδικτύου να μεταφορτώνουν, να προστατεύει τα πνευματικά δικαιώματα και να σέβεται το δικαίωμα των Ευρωπαίων χρηστών του διαδικτύου να εκφράζουν τους εαυτούς τους ελεύθερα, όπως γίνεται και με τους διαδικτυακούς χρήστες από άλλες ηπείρους.

Adina Vălean (EPP, PNL):

Πιστεύω ότι η επιτυχία μιας κανονιστικής δράσης βρίσκεται σε μια ευρεία υποστήριξη όλων όσων εμπλέκονται. Σήμερα δεν θα ήμασταν σε αυτήν την κατάσταση εάν η πρόταση της Νομικής επιτροπής δεν ήταν αμφιλεγόμενη. Αυτό μας δείχνει πως πρέπει να συνεχίσουμε την συζήτηση και να βρούμε τα μέσα και τα νομικά όργανα με τα οποία ολόκληρη η δημιουργική βιομηχανία στην Ευρώπη προστατεύεται πραγματικά χωρίς να δημιουργούμε εμπόδια στην καινοτομία και στην ψηφιακή οικονομία. Για αυτό ψήφισα κατά της πρότασης της Νομικής Επιτροπής για την οδηγία των πνευματικών δικαιωμάτων.

Η δήλωση της Adina Vălean στο Facebook.

Στο σημείο αυτό, πρέπει ακόμα να πείσουμε τους ευρωβουλευτές να υποβάλουν πραγματικές τροπολογίες που εγγυώνται τα δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών.

Στις 26 Αυγούστου θα πραγματοποιηθεί η ημέρα δράσης για τη σωτηρία του διαδικτύου, ένα γεγονός που προορίζεται να εμπλέξει όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα και οργανισμούς, να στείλει ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς τον εκπρόσωπο της ΕΕ στην εξεύρεση των κατάλληλων νομοθετικών μέτρων που πρέπει να εφαρμοστούν περαιτέρω.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.